Ten przetarg został już zakończony. Zobacz wynik tego przetargu
Ogłoszenie z dnia 2014-02-14
Katowice: Wykonanie kanalizacji kablowej dla potrzeb monitoringu i przebudowa sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu Al. Korfantego z ul. Katowicką i Misjonarzy Oblatów w ramach Modernizacji torowiska tramwajowego na odcinku od Pętli Słonecznej do Ronda w Katowicach dla zadania inwestycyjnego Modernizacja infrastruktury tramwajowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą.
Numer ogłoszenia: 52934 - 2014; data zamieszczenia: 14.02.2014
OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - roboty budowlane
Zamieszczanie ogłoszenia: obowiązkowe.
Ogłoszenie dotyczy: zamówienia publicznego.
SEKCJA I: ZAMAWIAJĄCY
I. 1) NAZWA I ADRES: Miasto Katowice , ul. Młyńska 4, 40-098 Katowice, woj. śląskie, tel. 32 2593302, faks 32 2593303.
- Adres strony internetowej zamawiającego: www.katowice.eu
I. 2) RODZAJ ZAMAWIAJĄCEGO: Administracja samorządowa.
SEKCJA II: PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA
II.1) OKREŚLENIE PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
II.1.1) Nazwa nadana zamówieniu przez zamawiającego: Wykonanie kanalizacji kablowej dla potrzeb monitoringu i przebudowa sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu Al. Korfantego z ul. Katowicką i Misjonarzy Oblatów w ramach Modernizacji torowiska tramwajowego na odcinku od Pętli Słonecznej do Ronda w Katowicach dla zadania inwestycyjnego Modernizacja infrastruktury tramwajowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą..
II.1.2) Rodzaj zamówienia: roboty budowlane.
II.1.4) Określenie przedmiotu oraz wielkości lub zakresu zamówienia: W ramach zamówienia wykonawca zobowiązany jest do wykonania robót budowlanych w zakresie: budowy kanalizacji kablowej dla potrzeb monitoringu i sygnalizacji świetlnej na odcinku od Pętli Słonecznej do Ronda w Katowicach i przebudowy sygnalizacji świetlnej. Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia określony został w Załączniku nr 7 do SIWZ. Szacunkowa wartość zamówienia netto: 1 056 684,76 pln.
II.1.6) Wspólny Słownik Zamówień (CPV): 45.23.23.00 - Roboty budowlane i pomocnicze w zakresie linii telefonicznych i ciągów komunikacyjnych 45.23.32.94 - Instalowanie sygnalizacji drogowej 45.31.62.12 - Instalowanie świateł ruchu drogowego 45.23.16.00 - Roboty budowlane w zakresie budowy linii komunikacyjnych 45.23.30.00 - Roboty w zakresie konstruowania, fundamentowania oraz wykonywania nawierzchni autostrad, dróg .
II.1.7) Czy dopuszcza się złożenie oferty częściowej: nie.
II.1.8) Czy dopuszcza się złożenie oferty wariantowej: nie.
II.2) CZAS TRWANIA ZAMÓWIENIA LUB TERMIN WYKONANIA: Zakończenie: 15.07.2014.
SEKCJA III: INFORMACJE O CHARAKTERZE PRAWNYM, EKONOMICZNYM, FINANSOWYM I TECHNICZNYM
III.1) WADIUM
Informacja na temat wadium: Wymagane wadium przetargowe 20 000,-pln (słownie dwadzieścia tysięcy złotych)
III.2) ZALICZKI
III.3) WARUNKI UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU ORAZ OPIS SPOSOBU DOKONYWANIA OCENY SPEŁNIANIA TYCH WARUNKÓW
III. 3.1) Uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub czynności, jeżeli przepisy prawa nakładają obowiązek ich posiadania
Opis sposobu dokonywania oceny spełniania tego warunku
Zamawiający nie wyznacza szczególnego warunku w tym zakresie.
III.3.2) Wiedza i doświadczenie
Opis sposobu dokonywania oceny spełniania tego warunku
tj.; w okresie ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres działalności jest krótszy - w tym okresie wykonali roboty budowlane w zakresie niezbędnym do wykazania spełniania warunku wiedzy i doświadczenia tj. wykonali: - co najmniej jedno zamówienie polegające na budowie kanalizacji teletechnicznej o długości minimum 500 m - co najmniej jedno zamówienie polegające na budowie lub przebudowie sygnalizacji świetlnej Uwaga - Wykonawca spełni powyższy warunek udziału w postępowaniu jeśli wykaże, że wykonał wyżej wymienione roboty w jednym zadaniu lub w dwóch zadaniach z zastrzeżeniem, że prace tego samego rodzaju o podanych ilościach mb zostały wykonane w jednym zadaniu (nie dopuszcza się sumowania ilości mb). Sposób oceny spełniania warunków wymaganych od wykonawców będzie dokonywany na podstawie przedłożonych w ofercie dokumentów oraz będzie zgodny z formułą SPEŁNIA/ NIE SPEŁNIA.
III.3.3) Potencjał techniczny
Opis sposobu dokonywania oceny spełniania tego warunku
Zamawiający nie wyznacza szczególnego warunku w tym zakresie.
III.3.4) Osoby zdolne do wykonania zamówienia
Opis sposobu dokonywania oceny spełniania tego warunku
dysponują osobami, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, w szczególności odpowiedzialnych za świadczenie usług, kontrole jakości lub kierowanie robotami budowlanymi tj.: - osobę posiadającą uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi w specjalności telekomunikacyjnej bez ograniczeń. W przypadku, gdy osoba wskazana do kierowania robotami teletechnicznymi będzie posiadała uprawnienia wydane na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów to winna wykazać, że posiada uprawnienia budowlane w telekomunikacji przewodowej. - osobę posiadającą uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych bez ograniczeń. W przypadku, gdy osoba wskazana do kierowania robotami elektrycznymi będzie posiadała uprawnienia wydane na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów to winna wykazać, że posiada uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjno - inżynieryjnej w zakresie instalacji elektrycznych. Sposób oceny spełniania warunków wymaganych od wykonawców będzie dokonywany na podstawie przedłożonych w ofercie dokumentów oraz będzie zgodny z formułą SPEŁNIA/ NIE SPEŁNIA.
III.3.5) Sytuacja ekonomiczna i finansowa
Opis sposobu dokonywania oceny spełniania tego warunku
tj.: wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową kształtuje się w wysokości 500 000,00 PLN Sposób oceny spełniania warunków wymaganych od wykonawców będzie dokonywany na podstawie przedłożonych w ofercie dokumentów oraz będzie zgodny z formułą SPEŁNIA/ NIE SPEŁNIA.
III.4) INFORMACJA O OŚWIADCZENIACH LUB DOKUMENTACH, JAKIE MAJĄ DOSTARCZYĆ WYKONAWCY W CELU POTWIERDZENIA SPEŁNIANIA WARUNKÓW UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU ORAZ NIEPODLEGANIA WYKLUCZENIU NA PODSTAWIE ART. 24 UST. 1 USTAWY
III.4.1) W zakresie wykazania spełniania przez wykonawcę warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy, oprócz oświadczenia o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu należy przedłożyć:
- określenie dostaw lub usług, których dotyczy obowiązek wskazania przez wykonawcę w wykazie lub złożenia poświadczeń, w tym informacja o dostawach lub usługach niewykonanych lub wykonanych nienależycie
co najmniej jedna robota budowlana wykonana w okresie ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie, potwierdzająca doświadczenie wykonawcy w zakresie budowy kanalizacji teletechnicznej o długości minimum 500 m oraz budowy lub przebudowy sygnalizacji świetlnej. W wykazie należy podać rodzaj i wartość robót budowlanych datę i miejsce wykonania należy również załączyć dowody, że roboty te zostały wykonane w sposób należyty oraz wskazujących, czy zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i prawidłowo ukończone - według wzoru stanowiącego Załącznik nr 5 do SIWZ. Uwaga 1 - Dowodami, o których mowa wyżej, są: a) poświadczenie b) inne dokumenty - jeżeli z uzasadnionych przyczyn o obiektywnym charakterze wykonawca nie jest w stanie uzyskać poświadczenia, o którym mowa w ppkt. a c) w przypadku, gdy zamawiający jest podmiotem na rzecz którego roboty budowlane, wskazane w wykazie, o którym mowa w wyżej, zostały wcześniej wykonane, wykonawca nie ma obowiązku przedkładania dowodów, o których mowa w ppkt a lub b. Uwaga 2 - w okresie do 20 lutego 2014 w miejsce poświadczeń, o których mowa wyżej wykonawca może przedłożyć dokumenty potwierdzające wykonanie robót budowlanych zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i ich prawidłowe ukończenie. Uwaga 3 - jeżeli wymagana wartość inwestycji w ramach w/w doświadczenia wyrażona będzie w innej walucie niż PLN Wykonawca dokona ich przeliczenia na PLN według średniego kursu NBP na dzień, w którym opublikowano ogłoszenie o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych.; - wykaz osób, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, w szczególności odpowiedzialnych za świadczenie usług, kontrolę jakości lub kierowanie robotami budowlanymi, wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji zawodowych, doświadczenia i wykształcenia niezbędnych do wykonania zamówienia, a także zakresu wykonywanych przez nie czynności, oraz informacją o podstawie do dysponowania tymi osobami;
- oświadczenie, że osoby, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, posiadają wymagane uprawnienia, jeżeli ustawy nakładają obowiązek posiadania takich uprawnień;
- informację banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej potwierdzającą wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową wykonawcy, wystawioną nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert albo składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
Wykonawca powołujący się przy wykazywaniu spełnienia warunków udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy, na zasoby innych podmiotów przedkłada następujące dokumenty dotyczące podmiotów, zasobami których będzie dysponował wykonawca:
- informację banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej potwierdzającej wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową innego podmiotu, wystawioną nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert albo składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
III.4.2) W zakresie potwierdzenia niepodlegania wykluczeniu na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy, należy przedłożyć:
- oświadczenie o braku podstaw do wykluczenia;
- aktualny odpis z właściwego rejestru lub z centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej, jeżeli odrębne przepisy wymagają wpisu do rejestru lub ewidencji, w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia w oparciu o art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy, wystawiony nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;
- aktualne zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego potwierdzające, że wykonawca nie zalega z opłacaniem podatków, lub zaświadczenie, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu - wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;
- aktualne zaświadczenie właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego potwierdzające, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne, lub potwierdzenie, że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu - wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;
- wykonawca powołujący się przy wykazywaniu spełniania warunków udziału w postępowaniu na zasoby innych podmiotów, które będą brały udział w realizacji części zamówienia, przedkłada także dokumenty dotyczące tego podmiotu w zakresie wymaganym dla wykonawcy, określonym w pkt III.4.2.
III.4.3) Dokumenty podmiotów zagranicznych
Jeżeli wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przedkłada:
III.4.3.1) dokument wystawiony w kraju, w którym ma siedzibę lub miejsce zamieszkania potwierdzający, że:
- nie otwarto jego likwidacji ani nie ogłoszono upadłości - wystawiony nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;
- nie zalega z uiszczaniem podatków, opłat, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne albo że uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu - wystawiony nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert;
III.4.4) Dokumenty dotyczące przynależności do tej samej grupy kapitałowej
- lista podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów albo informacji o tym, że nie należy do grupy kapitałowej;
III.6) INNE DOKUMENTY
Inne dokumenty niewymienione w pkt III.4) albo w pkt III.5)
I. Ofertę na formularzu oferty o treści zgodnej z określoną we wzorze stanowiącym załącznik do specyfikacji wraz z oświadczeniem o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu, II. Kalkulację ceny ofertowej - sporządzoną na podstawie przedmiaru robót załącznik nr 9 do SIWZ. III. Oferty wspólne 1) W przypadku, gdy Wykonawcy wspólnie ubiegają się o udzielenie zamówienia (np. spółki cywilne, konsorcja) - Wykonawcy ustanawiają pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu i zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Fakt ustanowienia pełnomocnika należy udokumentować dołączeniem pełnomocnictwa podpisanego przez wszystkich Wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie. Pełnomocnictwo winno być w formie oryginału lub notarialnie poświadczonej kopii. 2) Wykonawcy występujący wspólnie ponoszą solidarną odpowiedzialność za wykonanie umowy i wniesienie zabezpieczenia należytego wykonania umowy. 3) Sytuacja ekonomiczna i finansowa Wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienia będzie oceniana łącznie, co oznacza, że w szczególności w zakresie posiadanych środków - zsumowaniu będą podlegały środki finansowe, którymi dysponują Wykonawcy wspólnie ubiegający się o zamówienie, których wysokość łącznie nie będzie niższa niż określona w pkt III.3.5)ogłoszenia lub których zdolność kredytowa będzie nie mniejsza niż określona w pkt III.3.5) ogłoszenia. 4) W przypadku, gdy Wykonawcą wspólnie ubiegającym się o zamówienie jest konsorcjum w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia takiego Wykonawcy z postępowania dokumenty wymienione w pkt III.4.2)ogłoszenia oraz pkt III.4.3 ogłoszenia (o ile dotyczy) należy przedstawić dla każdego z partnerów konsorcjum osobno. 5) W przypadku, gdy Wykonawcą wspólnie ubiegającym się o zamówienie jest spółka cywilna, w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia takiego Wykonawcy z postępowania dokumenty wymienione w pkt III.4.2 ogłoszenia a także III.4.3 ogłoszenia (o ile dotyczy) należy przedstawić dla każdego ze wspólników spółki osobno, z tym że: - zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego należy przedstawić osobno dla spółki w zakresie podatku VAT i osobno dla wspólników w zakresie podatku dochodowego, - zaświadczenie właściwego oddziału ZUS lub KRUS należy przedstawić osobno dla wspólników spółki oraz w przypadku, gdy spółka cywilna zobowiązana jest do odprowadzania składki ZUS - również dla spółki. 6) W przypadku Wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia wykaz robót, o którym mowa w pkt III.4.1 ogłoszenia składają w/w Wykonawcy wspólnie. 7) Dokumenty, dotyczące przynależności do tej samej grupy kapitałowej określone w pkt III.4.4. ogłoszenia wraz z ofertą winien przedłożyć każdy z Wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie. IV.Wykonawca może polegać na wiedzy i doświadczeniu, potencjale technicznym, osobach zdolnych do wykonania zamówienia lub zdolnościach finansowych innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi stosunków. Wykonawca zobowiązany jest udowodnić Zamawiającemu, iż będzie dysponował zasobami niezbędnymi do realizacji zamówienia w szczególności, przedstawiając w tym celu pisemne zobowiązanie podmiotów do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na okres korzystania z nich przy wykonywaniu zamówienia. V. Jeżeli wykonawca, wykazując spełnianie warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy, polega na zasobach innych podmiotów na zasadach określonych w art. 26 ust. 2b ustawy, zamawiający, w celu oceny, czy wykonawca będzie dysponował zasobami innych podmiotów w stopniu niezbędnym dla należytego wykonania zamówienia oraz oceny, czy stosunek łączący wykonawcę z tymi podmiotami gwarantuje rzeczywisty dostęp do ich zasobów wymaga załączenia do oferty dokumentów dotyczących w szczególności: - zakresu dostępnych wykonawcy zasobów innego podmiotu; - sposobu wykorzystania zasobów innego podmiotu, przez wykonawcę przy wykonaniu zamówienia; - charakteru stosunku jaki będzie łączył wykonawcę z innym podmiotem; - zakresu i okresu udziału innego podmiotu przy wykonywaniu zamówienia. VI. Dowód wniesienia wadium
SEKCJA IV: PROCEDURA
IV.1) TRYB UDZIELENIA ZAMÓWIENIA
IV.1.1) Tryb udzielenia zamówienia: przetarg nieograniczony.
IV.2) KRYTERIA OCENY OFERT
IV.2.1) Kryteria oceny ofert: najniższa cena.
IV.3) ZMIANA UMOWY
przewiduje się istotne zmiany postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy:
Dopuszczalne zmiany postanowień umowy oraz określenie warunków zmian
Zgodnie z § 16 UMOWY zał nr 8 do SIWZ
IV.4) INFORMACJE ADMINISTRACYJNE
IV.4.1) Adres strony internetowej, na której jest dostępna specyfikacja istotnych warunków zamówienia: http://bip.um.katowice.pl
Specyfikację istotnych warunków zamówienia można uzyskać pod adresem: Urząd Miasta Katowice Wydział Inwestycji ul. Warszawska 4 Katowice 40-098 pok. 472, koszt SIWZ 12,40 pln.
IV.4.4) Termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofert: 04.03.2014 godzina 08:30, miejsce: Urząd Miasta Katowice Wydział Inwestycji ul. Warszawska 4 Katowice 40-098 pok. 364.
IV.4.5) Termin związania ofertą: okres w dniach: 30 (od ostatecznego terminu składania ofert).
IV.4.16) Informacje dodatkowe, w tym dotyczące finansowania projektu/programu ze środków Unii Europejskiej: I. O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się Wykonawcy, którzy nie podlegają wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pzp..
IV.4.17) Czy przewiduje się unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia, w przypadku nieprzyznania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), które miały być przeznaczone na sfinansowanie całości lub części zamówienia: nie
INNE PRZETARGI Z KATOWIC
- Usługi transportowe dla osób z niepełnosprawnościami w 2025 r.
- BIEŻĄCE UTRZYMANIE I NAPRAWY ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH, ODWODNIENIA, WYPOSAŻENIA I URZĄDZEŃ BEZPIECZEŃSTWA RUCHU NA OBIEKTACH INŻYNIERSKICH W CIĄGU SIECI DRÓG WOJEWÓDZKICH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO.
- KONSERWACJA URZĄDZEŃ WCHODZĄCYCH W SKŁAD WYPOSAŻENIA TECHNICZNEGO TUNELU KATOWICKIEGO I W KOPULE NAD RONDEM
- Dostawa kalorymetru skaningowego
- Obsługa samochodami ciężarowymi zwałów węgla w Polskiej Grupie Górniczej S.A. Oddział KWK Staszic-Wujek (2025-2026)
- Zakup traktorków ogrodowych typu rider (łamany) z osprzętem
więcej: przetargi w Katowicach »
PRZETARGI Z PODOBNEJ KATEGORII
- Utrzymanie i remonty urządzeń drogowej sygnalizacji świetlnej wraz z systemem ITS GENEO-CONNECTOR na terenie miasta Włocławek w 2025 r.
- Roboty budowlane w zakresie utworzenia i funkcjonowania placówki wsparcia dziennego w Rzeszowie przy ul. Kraszewskiego 1
- Przebudowa parkingu przy Spichlerzu
- Poprawa infrastruktury drogowej na terenie Gminy Jeżowe
- Przebudowa ul. Wroniej w Legnicy.
- Budowa ulic na terenie miasta Iława
więcej: Roboty budowlane w zakresie budowy linii komunikacyjnych »
Uwaga: podstawą prezentowanych tutaj informacji są dane publikowane przez Urząd Zamówień Publicznych w Biuletynie Zamówień Publicznych. Treść ogłoszenia widoczna na eGospodarka.pl jest zgodna z treścią tegoż ogłoszenia dostępną w BZP w dniu publikacji. Redakcja serwisu eGospodarka.pl dokłada wszelkich starań, aby zamieszczone tutaj informacje były kompletne i zgodne z prawdą. Nie może jednak zagwarantować ich poprawności i nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody powstałe w wyniku korzystania z nich.