rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2012-05-24
rok: 2012
data dokumentu: 2012-05-24
rok: 2012
sygnatury akt.:
KIO 916/12
KIO 916/12
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2012 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 maja 2012 r. przez wykonawcęBUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa w postępowaniu prowadzonym
przez Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, ul. Krakowska 28, 50-425
Wrocław,
przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających sięo udzielenie zamówienia Konsorcjum:
"POL-DRÓG DOLNY ŚLĄSK" S.A., Firma Gotowski Budownictwo Komunikacyjne i
Przemysłowe Sp. z o.o., ul. Cieśle 44, 56-400 Oleśnica zgłaszających swoje przystąpienie
do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 maja 2012 r. przez wykonawcęBUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa w postępowaniu prowadzonym
przez Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, ul. Krakowska 28, 50-425
Wrocław,
przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających sięo udzielenie zamówienia Konsorcjum:
"POL-DRÓG DOLNY ŚLĄSK" S.A., Firma Gotowski Budownictwo Komunikacyjne i
Przemysłowe Sp. z o.o., ul. Cieśle 44, 56-400 Oleśnica zgłaszających swoje przystąpienie
do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
orzeka:
1. oddala odwołanie.
2. kosztami postępowania obciąża BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-
040 Warszawa i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę20 000 zł 00 gr.
(słownie: dwadzieścia tysiące złotych zero groszy) uiszczonąprzez BUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa tytułem wpisu od
odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ……………
Sygn. akt KIO 916/12
Uzasadnienie
Zamawiający - Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie, którego przedmiotem jest budowa drogi
wojewódzkiejŻerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94).Ogłoszenie o zamówieniu ukazało sięw Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 30.11.2011 roku, pod numerem:2011-166703.
W dniu 4 maja 2012 roku odwołujący - BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o. wniósł odwołanie
na czynności i zaniechańzamawiającego polegających na:
1. wyborze jako najkorzystniejszej z ofert złożonych w niniejszym postępowaniu oferty
złożonej przez konsorcjum, którego liderem jest firma: POL- DRÓG DOLNYŚLĄSK
S.A.,
2. zaniechaniu ustalenia, czy oferta konsorcjum POL - DRÓG zawiera rażąco niską
cenęw stosunku do przedmiotu zamówienia, o czym Zamawiający przesłał
informacjęodwołującemu w dniu 25 kwietnia 2012 roku.
Odwołujący zarzucił naruszenie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp przez zaniechanie przez
zamawiającego wezwania konsorcjum POL- DRÓG do złożenia wyjaśnień, uzasadniających
wysokośćzaoferowanej ceny i potwierdzających tym samym,że cena ta nie jest cenąrażąco
niską, co jednocześnie narusza art. 7 ust. 1 ustawy Pzp tj. zasadęuczciwej konkurencji oraz
równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
1. nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności polegającej na wyborze oferty
Konsorcjum POL - DRÓG jako najkorzystniejszej,
2. nakazanie zamawiającemu wezwania konsorcjum POL-DRÓG do złożenia wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 Pzp.
W uzasadnieniu odwołujący podniósł,że przedmiotem zamówienia jest budowa drogi
wojewódzkiejŻerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94). W ramach zadania przewidziano między innymi wykonanie
następujących robót budowlanych:
-
jezdniępołudniowąo długości 5002 m,
-
jezdniępółnocną(na odcinku początkowym i końcowym) o długości 765 m,
-
przebudowęul. Kolejowej w Iwinach o długości 476 m,
-
przebudowęul. Zacharzyckiej (droga powiatowa) o długości 210 m,
-
ciągi pieszo-rowerowe o długości 5002 m,
-
chodniki o długości 515 m,
-
ekrany akustyczne o długości 363 m,
-
ekranyśrodowiskowe o długości 285 m,
-
obiekty inżynierskie nad liniami PKP w ilości 2 szt.,
-
jeden obiekt nad ciekami wodnymi,
-
zbiorniki odparowujące w ilości 4 szt.,
-
usunięcie kolizji z istniejącąinfrastrukturą.
Wartośćszacunkowa przedmiotowego zamówienia została określona przez zamawiającego
na kwotę73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę90.459.765,24
zł. Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało sięwykonaćtak opisany przedmiot zamówienia
za kwotę62.853.083,14 zł brutto, a więc za niespełna 70% kwoty zakładanej przez
Zamawiającego. Jednocześnie różnica pomiędzy cenązaoferowanąprzez konsorcjum POL -
DRÓG a cenąoferty zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej to ponad 4,5 mln
złotych brutto, przy czym warto zaznaczyć, iżróżnica pomiędzy drugąa kolejnąofertąto
zaledwie 150 tys. złotych. Mimo tych znacznych różnic pomiędzy cenąoferty
najkorzystniejszej a wartościązamówienia i cenami pozostałych ofert, Zamawiający
zaniechałżądania wyjaśnieńw trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, w celu zbadania, czy oferta
konsorcjum POL - DRÓG nie zawiera ceny rażąco niskiej.
Jużsamo zaoferowanie przez Konsorcjum POL - DRÓG ceny ofertowej tak znacznie
odbiegającej od szacunkowej wartości zamówienia rodziło po stronie Zamawiającego,
zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, obowiązek wszczęcia
procedury z art. 90 ust. 1 Pzp (tak KIO w wyroku z dnia 13.03.2012r., sygn. akt KIO 406/12,
KIO w wyroku z dnia 24.02.2012r., sygn. akt KIO 274/12).
Nadto, odwołujący podniósł,że w niniejszej sprawie wątpliwości zamawiającego co do
realności ceny zaoferowanej przez konsorcjum POL- DRÓG powinna była wzbudzićcena
jednostkowa za wykonanie prac polegających na: „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości powyżej 3 m" -133.745 m3. Cena jednostkowa za wykonanie tej
pozycji to 0,95zł zł/m3. Natomiast cena jednostkowa za wykonanie prac polegających na
„formowaniu nasypów z gruntu dowiezionego o wysokości do 3 m" to już19.54 zł/m3.
W ocenie odwołującego, oczywistym jest,że prac polegających na formowaniu nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m nie da sięwykonaćza zaoferowanąprzez
konsorcjum POL - DRÓG cenę. Powyższąokolicznośćpotwierdza przedstawiona w
załączeniu kalkulacja Odwołującego. W kalkulacji przedstawiono: poz. nr 1 - formowanie
materiału nasypowego spycharką, poz. nr 2 - zagęszczenie nasypu, poz. nr 3 - załadowanie
materiału oraz przewiezienie na 1km, poz. nr 4 - przewóz materiału na dalsze 3km
Kalkulacja zakłada wydobycie materiału /bez kosztu materiału/ oraz jego dowóz z odległości
4km i wbudowanie w miejscu formowania nasypu. Kalkulacja ta nie zawiera kosztów
ogólnych, zysku oraz materiału, które to zawsze uwzględniane sąw tego typu kalkulacjach.
Wynikający z kalkulacji odwołującego koszt wykonania spornych prac obejmuje więc same
koszty bezpośrednie wykonania 1 m3 nasypu i wynosi 15.14 zł/m3. Z przedstawionej analizy
wynika więc,że nie ma możliwości wykonania nasypu /nawet z założeniem zerowych
kosztów pośrednich i bez zysku oraz z darmowym materiałem/ w podanej przez Konsorcjum
POL - DRÓG cenie 0,95zł/m3.
Dodatkowo powyższąokolicznośćpotwierdza wykonana przez odwołującego analiza
kosztów zużycia samego paliwa do sprzętu wykorzystanego przy wykonaniu nasypu, którą
odwołujący załączył do odwołania. W ramach kalkulacji kosztów paliwa założono:
-
załadowanie materiału,
-
transport na budowę,
-
formowanie nasypu,
-
zagęszczenie nasypu.
Z tej kalkulacji wynika,że koszt samego paliwa wynosi 6, 11 zł/m3.
Uprzedzając ewentualne zarzuty, odwołujący podniósł,że mimo, iżopisana powyżej pozycja,
to jedna z wielu pozycji przedmiaru robót a pojęcie „rażąco niskiej ceny" odnoszone jest do
ceny globalnej (ceny ofertowej), to jednak, wślad za wyrokiem KIO z dnia 08.07.2011r.,
sygn. akt KIO 1372/11, „nie można wykluczyć, iżna gruncie konkretnego stanu faktycznego,
w szczególności gdy realizacja zamówienia oparta będzie wyłącznie na cenach
jednostkowych zasadnym będzie zweryfikowanie, czy dana cena jednostkowa nie jest
rażąco niska". W ocenie odwołującego właśnie z takąsytuacjąmamy do czynienia w
niniejszej sprawie. Z analizy dokumentacji technicznej składającej sięna SIWZ oraz z analizy
kosztorysów ofertowych poszczególnych wykonawców wynika bowiem, iżobok wykonania
nawierzchni bitumicznych, drugim pod względem wielkości i wartości zakresem robót jest
właśnie wykonanie robót ziemnych. Owąprawidłowośćwidaćtakże w kosztorysie ofertowym
konsorcjum POL - DRÓG, a mianowicie podbudowy i nawierzchnie z mas bitumicznych to
36,28% kosztu wykonania przez Konsorcjum robót drogowych, natomiast roboty ziemne
stanowią23,88% tego kosztu. W ramach robót ziemnych (branża drogowa), zamawiający
nakazał wycenićłącznie osiem pozycji, przy czym największy zakres (a co za tym idzie
największy koszt) to wykonanie pozycji wskazanych powyżej - „formowanie nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m” i „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości do 3 m”. W konsekwencji, niedoszacowanie przez konsorcjum
POL - DRÓG jednej z najistotniejszych pozycji przedmiaru robót, jest okolicznością, która
winna wzbudzićwątpliwości zamawiającego, co do realności całej ceny zaoferowanej przez
konsorcjum. Odwołujący podkreślił, iżw niniejszym postępowaniu wynagrodzenie
wykonawcy ma charakter kosztorysowy, co wynika z zapisów § 1 ust. 2 i nast. wzoru umowy,
niemniej poszczególne ceny ofertowe mającharakter cen stałych. Nie można więc przyjąć,
jak miałoby to miejsce przy cenie ryczałtowej,że pewne koszty bezpośrednie wykonania
prac wskazanych w spornej pozycji zostały uwzględnione w kosztach innych pozycji.
Przeciwnie, charakter wynagrodzenia nakłada na wykonawców obowiązek rzetelnego
kalkulowania kosztów wykonania poszczególnych prac wskazanych w przedmiarze robót. W
razie bowiem zwiększenia sięilości prac w stosunku do ilości zakładanych w przedmiarze
robót, co w praktyce nie jest wcale rzadkością, zaniżenie ceny jednostkowej może
doprowadzićdo takiej sytuacji,że wykonawca nie tylko nie osiągnie zysku na danym
kontrakcie, ale i może ponieśćstraty.
Pismem z dnia 9 maja 2012 roku, które wpłynęło do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
dnia 10 maja, wykonawca - konsorcjum, którego liderem jest POL - DRÓG DolnyŚląsk,
wniósł, w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z dnia 7 maja 2012 roku, zgłoszenie
przystąpienia do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego. Przystępujący
podniósł, opierając sięna opinii UZP,że za ofertęz cenąrażąco niskąmożna uznaćofertęz
cenąniewiarygodną, nierealistycznąw porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień.
Oznacza to cenęznacząco odbiegającąod cen przyjętych, wskazującąna fakt realizacji
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi. Punktem odniesienia dla kwalifikacji ceny
rażąco niskiej jest ustalona przez zamawiającego cena za przedmiot zamówienia. Jedynym
obiektywnym wyznacznikiem tego, czy cena może byćuznana za rażąco niskąjest wartość
zamówienia z podatkiem VAT. Tryb wyjaśniania przez zamawiającego ceny rażąco niskiej
związany jest z istnieniem wątpliwości w tym zakresie, jeżeli tych wątpliwości brak to
zamawiający nie ma obowiązku uruchomienia tej procedury. Na poparcie swojego
stanowiska przystępujący powołał orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej oraz wyrok sądu
Okręgowego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 roku, sygn. akt XIX Ga 3/07. Podniósł,że odnoszenie ceny oferowanej wyłącznie do wartości szacunkowej zamówienia przy ocenie,
czy dana oferta jest ofertąz rażąco niskąceną, nie jest wystarczające. Samo wskazanie
różnic zaoferowanych cen nie dowodzi,że zaoferowana cena jest rażąco niska. Oceny
przesłanek zaoferowania rażąco niskiej ceny należy dokonywaćw konkretnym przypadku,
uwzględniając specyfikędanego przedmiotu zamówienia. Ponadto wskazał,że odwołujący
nie przedstawił, w myśl art. 6 k.c. dowodu który by w sposób przekonywujący potwierdził
fakt,że zaoferowana cena jest rażąco niska.
Odnosząc siędo wskazanych przez odwołującego pozycji kosztorysowych dla prac
ziemnych, przystępujący wskazał,że sam odwołujący w kalkulacjach załączonych do
odwołania opiera sięna KNR, tymczasem zamawiający za podstawęwyceny nakazał przyjąć
STWiRB i dokumentacjętechniczną. Generalnie nakłady rzeczowe KNR sązawyżone i nie
odzwierciedlająaktualnych technologii wykonawstwa robót. Wyjaśnił,że kalkulacjęwłasną
ceny przedmiotu zamówienia sporządził biorąc pod uwagęwielkośćcałego zadania i
czasookres jego trwania. Biorąc pod uwagęfakt,że wysokie nasypy (poz. 32 kosztorysu
ofertowego) będąwykonywane w terminie późniejszym, częśćkosztów ich wykonania
umieścił przystępujący w robotach, które będąwykonywane najwcześniej (w przystąpieniu
podał odpowiednie pozycje kosztorysu).
Zamawiający, porównując oferty złożone w postępowaniu, słusznie uznał,że różnica między
ofertąnajtańsząa drugąw kolejności nie jest znacząca, biorąc pod uwagęzakres i
przedmiot zamówienia. Różnica w granicach 6% nie udowadnia wystąpienia ceny rażąco
niskiej, nie uzasadnia także wezwania do złożenia wyjaśnień.
Na podstawie dokumentacji akt sprawy oraz mając na uwadze stanowiska stron i
uczestnika postępowania złożone do protokołu rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co
następuje:
Przedmiotem zamówienia jest budowa drogi wojewódzkiejŻerniki Wrocławskie -
Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395 do drogi krajowej nr 94).
Zamawiający oszacował wartośćzamówienia na podstawie kosztorysu inwestorskiego na
kwotę73.544.524,59 zł. Na realizacjęzamówienia zamawiający przeznaczył kwotę
90 459 765, 24 zł. W postępowaniu wpłynęło 17 ofert, których ceny kształtująsię
następująco, wg rankingu w jedynym kryterium cena oferty:
1. Konsorcjum: POL-DRÓG DOLNYŚLĄSK S.A., Firma Gotowski Budownictwo
Komunikacyjne i Przemysłowe Sp. z o.o. - 62 853 083, 14 zł.
2. Budimex Budownictwo Sp. z o.o. - 67 370 332, 29 zł
3. Erovia Polska S.A. - 67 527 557,08 zł
4. Radko Sp. z o.o. - 69 596 704 zł
5. Mota - Engil Central Europe S.A. - 69 853 003, 25 zł,
6. Max Bogl Polska Sp. z o.o. - 70 754 374, 00 zł
7. Rubau Polska sp. z o.o. - 72 563 850,00 zł
8. Skanska S.A. - 72 945 459,00 zł
9. Karmar S.A. - 73 440 687,64 zł
10. Berger Bau Polska Sp. z o.o., Berger Bau GmbH - 73 469 972 zł
11. Helit+Worner Budowlana Sp. z o.o. - 73 600 819, 69 zł.
12. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych S.A., Himmel i Papersch Opole Sp.
z o.o. - 75 347 310, 04 zł.
13. Ziajka Zbigniew Przedsiębiorstwo Drogowe, Przedsiębiorstwo Budowlane Filar Sp. z
o.o. - 77 544 618, 89 zł
14. Polimex – Mostostal S.A. - 79 793 617, 74 zł
15. Mostostal Warszawa S.A, Accions Infrastructuras S.A. - 82 999 018,55 zł
16. Erbud S.A., M - Silnice A.S. - 83 122 977,99 zł
17. Mirbud S.A. - 91 403 594,30 zł
Izba zważyła, co następuje:
Odwołanie podlega oddaleniu.
Na wstępie Izba uznała,że nie zachodząprzesłanki do odrzucenia odwołania a odwołujący,
legitymuje sięinteresem, o którym mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp.
Rozpatrując sprawęw granicach zarzutów podniesionych w odwołaniu, to jest zarzutu
naruszenia art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, polegającego na zaniechaniu wezwania do udzielenia
wyjaśnieńelementów, mających wpływ na wysokośćceny, Izba uznała,że zarzut ten nie
zasługuje na uznanie.
Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niskącenęw stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwraca siędo wykonawcy o udzielenie w określonym terminie
wyjaśnieńdotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokośćceny. Jednocześnie
brak ustawowych przesłanek, w jakich sytuacjach zamawiający winien wszcząćprocedurę
wyjaśnień, określonąw art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z ugruntowanym poglądem
doktryny i orzecznictwa, zamawiający zobowiązany jest wdrożyćproceduręwyjaśnienia
rażąco niskiej ceny, jedynie wówczas, gdy całokształt zaistniałych okoliczności, w tym
przede wszystkim: ceny rynkowe podobnych zamówień, ceny innych ofert złożonych w
postępowaniu oraz wartośćszacunkowa, uzasadniająpodejrzenie, iżcena oferty, odbiega
od realiów rynkowych i nie jest możliwe i realne wykonanie za zaoferowanącenęcałości
przedmiotu zamówienia. W związku z brakiem ustawowych przesłanek wszczęcia procedury
z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, kwestiętęnależy oceniaćindywidualnie w każdym przypadku,
mając na uwadze charakter i zakres przedmiotu zamówienia.
Wszczęcie procedury określonej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp poprzedza wstępne badanie, w
trakcie którego zamawiający winien stwierdzićczy zaoferowana cena budzi podejrzenia co
do jej realności i adekwatności do przedmiotu zamówienia.
W rozpatrywanym postępowaniu wartośćszacunkowa zamówienia została ustalona na
kwotę73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę90.459.765,24 zł.
Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało wykonanie przedmiotu zamówienia za kwotę
62.853.083,14 zł brutto. Słusznie zatem podnosi odwołujący,że cena oferty odwołującego
odbiega w znaczący sposób od ustalonej wartości szacunkowej zamówienia oraz kwoty
przeznaczonej na jego realizację. Jednakże analiza cen pozostałych ofert złożonych w
postępowaniu wskazuje na tęsamązależność, ceny wszystkich ofert (poza ofertąMirbud
S.A.) w sposób istotny różniąsięod wartości szacunkowej zamówienia.
Okolicznośćta, zdaniem Izby,świadczy o tym,że wartośćszacunkowa zamówienia została
w sposób znaczący zawyżona w stosunku do aktualnych realiów rynkowych i nie może być
ona punktem odniesienia przy decyzji zamawiającego o ewentualnym wszczęciu procedury z
art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Odnosząc cenęoferty najkorzystniejszej do cen pozostałych ofert zaproponowanych w
postępowaniu, należy stwierdzić,że duża grupa wykonawców proponuje wykonanie
zamówienia za cenęnie odbiegającąo więcej niż10% od ceny oferty najkorzystniejszej.
Różnica pomiędzy cenązaoferowanąprzez konsorcjum POL - DRÓG a cenąoferty
zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej (oferty odwołującego) to ok. 4,5 mln
złotych brutto, co stanowi jedynie 6%. Zatem zasadnym jest stanowisko zamawiającego,że
analiza cen zaproponowanych w postępowaniu, które niewątpliwie sąodzwierciedleniem
aktualnie panujących realiów rynkowych, nie uzasadniała konieczności wszczęcia w
stosunku do konsorcjum POL - DRÓG procedury przewidzianej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Podkreślićtakże należy,że rażąco niskącenęnależy odnosićdo całkowitej ceny oferty a nie
do jej cen jednostkowych. Teza ta jest tym bardziej zasadna w sytuacji, gdy jak twierdzi
przystępujący powszechnąpraktykąprzy kalkulowaniu cen ofert jest tzw. „przenoszenie”
kosztów prac, które mająbyćwykonane w terminie późniejszym do pozycji, które będę
wykonane wcześniej. Zatem twierdzenie,że niektóre pozycje kosztorysowe w ofercie są
znacznie zaniżone nie uzasadnia jeszcze tezy,że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny
rażąco niskiej i nie stwarza podstaw do zastosowania przepisu art.90 ust. 1 ustawy Pzp.
Złożony jako dowód w sprawie raport gospodarczy Infoveriti dotyczący wykonawcy Pol- Dróg
DolnyŚląsk, nie może uzasadniaćpodejrzeńzamawiającego co do zaoferowania ceny
rażąco niskiej a informacje w nim zawarte, dotyczące sytuacji gospodarczej wyłącznie
jednego z członków konsorcjum, nie mogąstanowićpodstawy do wszczęcia procedury
wyjaśniającej z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Jak słusznie wskazał przystępujący informacje
zamieszczone w złożonym przez odwołującego raporcie dotycząkondycji finansowej
wykonawcy (podmiotu), tymczasem kwestięrażąco niskiej ceny należy odnosićdo treści
oferty, przedmiotu zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 i
10 Prawa zamówieńpublicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący:
………………………………
1. oddala odwołanie.
2. kosztami postępowania obciąża BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-
040 Warszawa i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę20 000 zł 00 gr.
(słownie: dwadzieścia tysiące złotych zero groszy) uiszczonąprzez BUDIMEX
Budownictwo Sp. z o.o., ul. Stawki 40, 01-040 Warszawa tytułem wpisu od
odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ……………
Sygn. akt KIO 916/12
Uzasadnienie
Zamawiający - Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie, którego przedmiotem jest budowa drogi
wojewódzkiejŻerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94).Ogłoszenie o zamówieniu ukazało sięw Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 30.11.2011 roku, pod numerem:2011-166703.
W dniu 4 maja 2012 roku odwołujący - BUDIMEX Budownictwo Sp. z o.o. wniósł odwołanie
na czynności i zaniechańzamawiającego polegających na:
1. wyborze jako najkorzystniejszej z ofert złożonych w niniejszym postępowaniu oferty
złożonej przez konsorcjum, którego liderem jest firma: POL- DRÓG DOLNYŚLĄSK
S.A.,
2. zaniechaniu ustalenia, czy oferta konsorcjum POL - DRÓG zawiera rażąco niską
cenęw stosunku do przedmiotu zamówienia, o czym Zamawiający przesłał
informacjęodwołującemu w dniu 25 kwietnia 2012 roku.
Odwołujący zarzucił naruszenie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp przez zaniechanie przez
zamawiającego wezwania konsorcjum POL- DRÓG do złożenia wyjaśnień, uzasadniających
wysokośćzaoferowanej ceny i potwierdzających tym samym,że cena ta nie jest cenąrażąco
niską, co jednocześnie narusza art. 7 ust. 1 ustawy Pzp tj. zasadęuczciwej konkurencji oraz
równego traktowania wykonawców.
Odwołujący wniósł o:
1. nakazanie zamawiającemu unieważnienia czynności polegającej na wyborze oferty
Konsorcjum POL - DRÓG jako najkorzystniejszej,
2. nakazanie zamawiającemu wezwania konsorcjum POL-DRÓG do złożenia wyjaśnień
w trybie art. 90 ust. 1 Pzp.
W uzasadnieniu odwołujący podniósł,że przedmiotem zamówienia jest budowa drogi
wojewódzkiejŻerniki Wrocławskie - Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395
do drogi krajowej nr 94). W ramach zadania przewidziano między innymi wykonanie
następujących robót budowlanych:
-
jezdniępołudniowąo długości 5002 m,
-
jezdniępółnocną(na odcinku początkowym i końcowym) o długości 765 m,
-
przebudowęul. Kolejowej w Iwinach o długości 476 m,
-
przebudowęul. Zacharzyckiej (droga powiatowa) o długości 210 m,
-
ciągi pieszo-rowerowe o długości 5002 m,
-
chodniki o długości 515 m,
-
ekrany akustyczne o długości 363 m,
-
ekranyśrodowiskowe o długości 285 m,
-
obiekty inżynierskie nad liniami PKP w ilości 2 szt.,
-
jeden obiekt nad ciekami wodnymi,
-
zbiorniki odparowujące w ilości 4 szt.,
-
usunięcie kolizji z istniejącąinfrastrukturą.
Wartośćszacunkowa przedmiotowego zamówienia została określona przez zamawiającego
na kwotę73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę90.459.765,24
zł. Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało sięwykonaćtak opisany przedmiot zamówienia
za kwotę62.853.083,14 zł brutto, a więc za niespełna 70% kwoty zakładanej przez
Zamawiającego. Jednocześnie różnica pomiędzy cenązaoferowanąprzez konsorcjum POL -
DRÓG a cenąoferty zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej to ponad 4,5 mln
złotych brutto, przy czym warto zaznaczyć, iżróżnica pomiędzy drugąa kolejnąofertąto
zaledwie 150 tys. złotych. Mimo tych znacznych różnic pomiędzy cenąoferty
najkorzystniejszej a wartościązamówienia i cenami pozostałych ofert, Zamawiający
zaniechałżądania wyjaśnieńw trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, w celu zbadania, czy oferta
konsorcjum POL - DRÓG nie zawiera ceny rażąco niskiej.
Jużsamo zaoferowanie przez Konsorcjum POL - DRÓG ceny ofertowej tak znacznie
odbiegającej od szacunkowej wartości zamówienia rodziło po stronie Zamawiającego,
zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, obowiązek wszczęcia
procedury z art. 90 ust. 1 Pzp (tak KIO w wyroku z dnia 13.03.2012r., sygn. akt KIO 406/12,
KIO w wyroku z dnia 24.02.2012r., sygn. akt KIO 274/12).
Nadto, odwołujący podniósł,że w niniejszej sprawie wątpliwości zamawiającego co do
realności ceny zaoferowanej przez konsorcjum POL- DRÓG powinna była wzbudzićcena
jednostkowa za wykonanie prac polegających na: „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości powyżej 3 m" -133.745 m3. Cena jednostkowa za wykonanie tej
pozycji to 0,95zł zł/m3. Natomiast cena jednostkowa za wykonanie prac polegających na
„formowaniu nasypów z gruntu dowiezionego o wysokości do 3 m" to już19.54 zł/m3.
W ocenie odwołującego, oczywistym jest,że prac polegających na formowaniu nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m nie da sięwykonaćza zaoferowanąprzez
konsorcjum POL - DRÓG cenę. Powyższąokolicznośćpotwierdza przedstawiona w
załączeniu kalkulacja Odwołującego. W kalkulacji przedstawiono: poz. nr 1 - formowanie
materiału nasypowego spycharką, poz. nr 2 - zagęszczenie nasypu, poz. nr 3 - załadowanie
materiału oraz przewiezienie na 1km, poz. nr 4 - przewóz materiału na dalsze 3km
Kalkulacja zakłada wydobycie materiału /bez kosztu materiału/ oraz jego dowóz z odległości
4km i wbudowanie w miejscu formowania nasypu. Kalkulacja ta nie zawiera kosztów
ogólnych, zysku oraz materiału, które to zawsze uwzględniane sąw tego typu kalkulacjach.
Wynikający z kalkulacji odwołującego koszt wykonania spornych prac obejmuje więc same
koszty bezpośrednie wykonania 1 m3 nasypu i wynosi 15.14 zł/m3. Z przedstawionej analizy
wynika więc,że nie ma możliwości wykonania nasypu /nawet z założeniem zerowych
kosztów pośrednich i bez zysku oraz z darmowym materiałem/ w podanej przez Konsorcjum
POL - DRÓG cenie 0,95zł/m3.
Dodatkowo powyższąokolicznośćpotwierdza wykonana przez odwołującego analiza
kosztów zużycia samego paliwa do sprzętu wykorzystanego przy wykonaniu nasypu, którą
odwołujący załączył do odwołania. W ramach kalkulacji kosztów paliwa założono:
-
załadowanie materiału,
-
transport na budowę,
-
formowanie nasypu,
-
zagęszczenie nasypu.
Z tej kalkulacji wynika,że koszt samego paliwa wynosi 6, 11 zł/m3.
Uprzedzając ewentualne zarzuty, odwołujący podniósł,że mimo, iżopisana powyżej pozycja,
to jedna z wielu pozycji przedmiaru robót a pojęcie „rażąco niskiej ceny" odnoszone jest do
ceny globalnej (ceny ofertowej), to jednak, wślad za wyrokiem KIO z dnia 08.07.2011r.,
sygn. akt KIO 1372/11, „nie można wykluczyć, iżna gruncie konkretnego stanu faktycznego,
w szczególności gdy realizacja zamówienia oparta będzie wyłącznie na cenach
jednostkowych zasadnym będzie zweryfikowanie, czy dana cena jednostkowa nie jest
rażąco niska". W ocenie odwołującego właśnie z takąsytuacjąmamy do czynienia w
niniejszej sprawie. Z analizy dokumentacji technicznej składającej sięna SIWZ oraz z analizy
kosztorysów ofertowych poszczególnych wykonawców wynika bowiem, iżobok wykonania
nawierzchni bitumicznych, drugim pod względem wielkości i wartości zakresem robót jest
właśnie wykonanie robót ziemnych. Owąprawidłowośćwidaćtakże w kosztorysie ofertowym
konsorcjum POL - DRÓG, a mianowicie podbudowy i nawierzchnie z mas bitumicznych to
36,28% kosztu wykonania przez Konsorcjum robót drogowych, natomiast roboty ziemne
stanowią23,88% tego kosztu. W ramach robót ziemnych (branża drogowa), zamawiający
nakazał wycenićłącznie osiem pozycji, przy czym największy zakres (a co za tym idzie
największy koszt) to wykonanie pozycji wskazanych powyżej - „formowanie nasypów z
gruntu dowiezionego o wysokości powyżej 3 m” i „formowanie nasypów z gruntu
dowiezionego o wysokości do 3 m”. W konsekwencji, niedoszacowanie przez konsorcjum
POL - DRÓG jednej z najistotniejszych pozycji przedmiaru robót, jest okolicznością, która
winna wzbudzićwątpliwości zamawiającego, co do realności całej ceny zaoferowanej przez
konsorcjum. Odwołujący podkreślił, iżw niniejszym postępowaniu wynagrodzenie
wykonawcy ma charakter kosztorysowy, co wynika z zapisów § 1 ust. 2 i nast. wzoru umowy,
niemniej poszczególne ceny ofertowe mającharakter cen stałych. Nie można więc przyjąć,
jak miałoby to miejsce przy cenie ryczałtowej,że pewne koszty bezpośrednie wykonania
prac wskazanych w spornej pozycji zostały uwzględnione w kosztach innych pozycji.
Przeciwnie, charakter wynagrodzenia nakłada na wykonawców obowiązek rzetelnego
kalkulowania kosztów wykonania poszczególnych prac wskazanych w przedmiarze robót. W
razie bowiem zwiększenia sięilości prac w stosunku do ilości zakładanych w przedmiarze
robót, co w praktyce nie jest wcale rzadkością, zaniżenie ceny jednostkowej może
doprowadzićdo takiej sytuacji,że wykonawca nie tylko nie osiągnie zysku na danym
kontrakcie, ale i może ponieśćstraty.
Pismem z dnia 9 maja 2012 roku, które wpłynęło do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
dnia 10 maja, wykonawca - konsorcjum, którego liderem jest POL - DRÓG DolnyŚląsk,
wniósł, w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego z dnia 7 maja 2012 roku, zgłoszenie
przystąpienia do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego. Przystępujący
podniósł, opierając sięna opinii UZP,że za ofertęz cenąrażąco niskąmożna uznaćofertęz
cenąniewiarygodną, nierealistycznąw porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień.
Oznacza to cenęznacząco odbiegającąod cen przyjętych, wskazującąna fakt realizacji
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi. Punktem odniesienia dla kwalifikacji ceny
rażąco niskiej jest ustalona przez zamawiającego cena za przedmiot zamówienia. Jedynym
obiektywnym wyznacznikiem tego, czy cena może byćuznana za rażąco niskąjest wartość
zamówienia z podatkiem VAT. Tryb wyjaśniania przez zamawiającego ceny rażąco niskiej
związany jest z istnieniem wątpliwości w tym zakresie, jeżeli tych wątpliwości brak to
zamawiający nie ma obowiązku uruchomienia tej procedury. Na poparcie swojego
stanowiska przystępujący powołał orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej oraz wyrok sądu
Okręgowego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 roku, sygn. akt XIX Ga 3/07. Podniósł,że odnoszenie ceny oferowanej wyłącznie do wartości szacunkowej zamówienia przy ocenie,
czy dana oferta jest ofertąz rażąco niskąceną, nie jest wystarczające. Samo wskazanie
różnic zaoferowanych cen nie dowodzi,że zaoferowana cena jest rażąco niska. Oceny
przesłanek zaoferowania rażąco niskiej ceny należy dokonywaćw konkretnym przypadku,
uwzględniając specyfikędanego przedmiotu zamówienia. Ponadto wskazał,że odwołujący
nie przedstawił, w myśl art. 6 k.c. dowodu który by w sposób przekonywujący potwierdził
fakt,że zaoferowana cena jest rażąco niska.
Odnosząc siędo wskazanych przez odwołującego pozycji kosztorysowych dla prac
ziemnych, przystępujący wskazał,że sam odwołujący w kalkulacjach załączonych do
odwołania opiera sięna KNR, tymczasem zamawiający za podstawęwyceny nakazał przyjąć
STWiRB i dokumentacjętechniczną. Generalnie nakłady rzeczowe KNR sązawyżone i nie
odzwierciedlająaktualnych technologii wykonawstwa robót. Wyjaśnił,że kalkulacjęwłasną
ceny przedmiotu zamówienia sporządził biorąc pod uwagęwielkośćcałego zadania i
czasookres jego trwania. Biorąc pod uwagęfakt,że wysokie nasypy (poz. 32 kosztorysu
ofertowego) będąwykonywane w terminie późniejszym, częśćkosztów ich wykonania
umieścił przystępujący w robotach, które będąwykonywane najwcześniej (w przystąpieniu
podał odpowiednie pozycje kosztorysu).
Zamawiający, porównując oferty złożone w postępowaniu, słusznie uznał,że różnica między
ofertąnajtańsząa drugąw kolejności nie jest znacząca, biorąc pod uwagęzakres i
przedmiot zamówienia. Różnica w granicach 6% nie udowadnia wystąpienia ceny rażąco
niskiej, nie uzasadnia także wezwania do złożenia wyjaśnień.
Na podstawie dokumentacji akt sprawy oraz mając na uwadze stanowiska stron i
uczestnika postępowania złożone do protokołu rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co
następuje:
Przedmiotem zamówienia jest budowa drogi wojewódzkiejŻerniki Wrocławskie -
Siechnice (od ronda w ciągu drogi wojewódzkiej nr 395 do drogi krajowej nr 94).
Zamawiający oszacował wartośćzamówienia na podstawie kosztorysu inwestorskiego na
kwotę73.544.524,59 zł. Na realizacjęzamówienia zamawiający przeznaczył kwotę
90 459 765, 24 zł. W postępowaniu wpłynęło 17 ofert, których ceny kształtująsię
następująco, wg rankingu w jedynym kryterium cena oferty:
1. Konsorcjum: POL-DRÓG DOLNYŚLĄSK S.A., Firma Gotowski Budownictwo
Komunikacyjne i Przemysłowe Sp. z o.o. - 62 853 083, 14 zł.
2. Budimex Budownictwo Sp. z o.o. - 67 370 332, 29 zł
3. Erovia Polska S.A. - 67 527 557,08 zł
4. Radko Sp. z o.o. - 69 596 704 zł
5. Mota - Engil Central Europe S.A. - 69 853 003, 25 zł,
6. Max Bogl Polska Sp. z o.o. - 70 754 374, 00 zł
7. Rubau Polska sp. z o.o. - 72 563 850,00 zł
8. Skanska S.A. - 72 945 459,00 zł
9. Karmar S.A. - 73 440 687,64 zł
10. Berger Bau Polska Sp. z o.o., Berger Bau GmbH - 73 469 972 zł
11. Helit+Worner Budowlana Sp. z o.o. - 73 600 819, 69 zł.
12. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych S.A., Himmel i Papersch Opole Sp.
z o.o. - 75 347 310, 04 zł.
13. Ziajka Zbigniew Przedsiębiorstwo Drogowe, Przedsiębiorstwo Budowlane Filar Sp. z
o.o. - 77 544 618, 89 zł
14. Polimex – Mostostal S.A. - 79 793 617, 74 zł
15. Mostostal Warszawa S.A, Accions Infrastructuras S.A. - 82 999 018,55 zł
16. Erbud S.A., M - Silnice A.S. - 83 122 977,99 zł
17. Mirbud S.A. - 91 403 594,30 zł
Izba zważyła, co następuje:
Odwołanie podlega oddaleniu.
Na wstępie Izba uznała,że nie zachodząprzesłanki do odrzucenia odwołania a odwołujący,
legitymuje sięinteresem, o którym mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp.
Rozpatrując sprawęw granicach zarzutów podniesionych w odwołaniu, to jest zarzutu
naruszenia art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, polegającego na zaniechaniu wezwania do udzielenia
wyjaśnieńelementów, mających wpływ na wysokośćceny, Izba uznała,że zarzut ten nie
zasługuje na uznanie.
Zamawiający w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco niskącenęw stosunku do
przedmiotu zamówienia, zwraca siędo wykonawcy o udzielenie w określonym terminie
wyjaśnieńdotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokośćceny. Jednocześnie
brak ustawowych przesłanek, w jakich sytuacjach zamawiający winien wszcząćprocedurę
wyjaśnień, określonąw art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie z ugruntowanym poglądem
doktryny i orzecznictwa, zamawiający zobowiązany jest wdrożyćproceduręwyjaśnienia
rażąco niskiej ceny, jedynie wówczas, gdy całokształt zaistniałych okoliczności, w tym
przede wszystkim: ceny rynkowe podobnych zamówień, ceny innych ofert złożonych w
postępowaniu oraz wartośćszacunkowa, uzasadniająpodejrzenie, iżcena oferty, odbiega
od realiów rynkowych i nie jest możliwe i realne wykonanie za zaoferowanącenęcałości
przedmiotu zamówienia. W związku z brakiem ustawowych przesłanek wszczęcia procedury
z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, kwestiętęnależy oceniaćindywidualnie w każdym przypadku,
mając na uwadze charakter i zakres przedmiotu zamówienia.
Wszczęcie procedury określonej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp poprzedza wstępne badanie, w
trakcie którego zamawiający winien stwierdzićczy zaoferowana cena budzi podejrzenia co
do jej realności i adekwatności do przedmiotu zamówienia.
W rozpatrywanym postępowaniu wartośćszacunkowa zamówienia została ustalona na
kwotę73.544.524,59 zł, co po doliczeniu wartości podatku VAT daje kwotę90.459.765,24 zł.
Konsorcjum POL - DRÓG zaoferowało wykonanie przedmiotu zamówienia za kwotę
62.853.083,14 zł brutto. Słusznie zatem podnosi odwołujący,że cena oferty odwołującego
odbiega w znaczący sposób od ustalonej wartości szacunkowej zamówienia oraz kwoty
przeznaczonej na jego realizację. Jednakże analiza cen pozostałych ofert złożonych w
postępowaniu wskazuje na tęsamązależność, ceny wszystkich ofert (poza ofertąMirbud
S.A.) w sposób istotny różniąsięod wartości szacunkowej zamówienia.
Okolicznośćta, zdaniem Izby,świadczy o tym,że wartośćszacunkowa zamówienia została
w sposób znaczący zawyżona w stosunku do aktualnych realiów rynkowych i nie może być
ona punktem odniesienia przy decyzji zamawiającego o ewentualnym wszczęciu procedury z
art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Odnosząc cenęoferty najkorzystniejszej do cen pozostałych ofert zaproponowanych w
postępowaniu, należy stwierdzić,że duża grupa wykonawców proponuje wykonanie
zamówienia za cenęnie odbiegającąo więcej niż10% od ceny oferty najkorzystniejszej.
Różnica pomiędzy cenązaoferowanąprzez konsorcjum POL - DRÓG a cenąoferty
zakwalifikowanej na drugiej pozycji listy rankingowej (oferty odwołującego) to ok. 4,5 mln
złotych brutto, co stanowi jedynie 6%. Zatem zasadnym jest stanowisko zamawiającego,że
analiza cen zaproponowanych w postępowaniu, które niewątpliwie sąodzwierciedleniem
aktualnie panujących realiów rynkowych, nie uzasadniała konieczności wszczęcia w
stosunku do konsorcjum POL - DRÓG procedury przewidzianej w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.
Podkreślićtakże należy,że rażąco niskącenęnależy odnosićdo całkowitej ceny oferty a nie
do jej cen jednostkowych. Teza ta jest tym bardziej zasadna w sytuacji, gdy jak twierdzi
przystępujący powszechnąpraktykąprzy kalkulowaniu cen ofert jest tzw. „przenoszenie”
kosztów prac, które mająbyćwykonane w terminie późniejszym do pozycji, które będę
wykonane wcześniej. Zatem twierdzenie,że niektóre pozycje kosztorysowe w ofercie są
znacznie zaniżone nie uzasadnia jeszcze tezy,że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny
rażąco niskiej i nie stwarza podstaw do zastosowania przepisu art.90 ust. 1 ustawy Pzp.
Złożony jako dowód w sprawie raport gospodarczy Infoveriti dotyczący wykonawcy Pol- Dróg
DolnyŚląsk, nie może uzasadniaćpodejrzeńzamawiającego co do zaoferowania ceny
rażąco niskiej a informacje w nim zawarte, dotyczące sytuacji gospodarczej wyłącznie
jednego z członków konsorcjum, nie mogąstanowićpodstawy do wszczęcia procedury
wyjaśniającej z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Jak słusznie wskazał przystępujący informacje
zamieszczone w złożonym przez odwołującego raporcie dotycząkondycji finansowej
wykonawcy (podmiotu), tymczasem kwestięrażąco niskiej ceny należy odnosićdo treści
oferty, przedmiotu zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 i
10 Prawa zamówieńpublicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący:
………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
