rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2013-03-04
rok: 2013
data dokumentu: 2013-03-04
rok: 2013
Powiązane tematy:
sygnatury akt.:
KIO 384/13
KIO 384/13
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 marca 2013 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 19 lutego 2013 r.
przez wykonawcę: M……. P…….. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą
P.T.H.U. HYDRO-MAKRO M……… P……… Jarocin
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonym przez zamawiającego:
Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu, Poznań
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 19 lutego 2013 r.
przez wykonawcę: M……. P…….. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą
P.T.H.U. HYDRO-MAKRO M……… P……… Jarocin
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonym przez zamawiającego:
Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu, Poznań
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności
wykluczenia z postępowania P.T.H.U. HYDRO-MAKRO M……. P………., a także
powtórzenie czynności oceny spełnia warunków udziału w postępowaniu, badania
i oceny ofert z uwzględnieniem oferty odwołującego.
2. Kosztami postępowania obciąża zamawiającego: Wielkopolski Zarząd Melioracji
i Urządzeń Wodnych w Poznaniu i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego:
P.T.H.U. HYDRO-MAKRO M……… P…. z Jarocina – tytułem wpisu od
odwołania,
2.2. zasądza od zamawiającego: Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń
Wodnych w Poznaniu na rzecz odwołującego: P.T.H.U. HYDRO-MAKRO
Sygn. akt KIO 384/13
M…… P……. z Jarocina kwotę 13600 zł 00 gr (słownie: trzynaście tysięcy
sześćset złotych zero groszy) – stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu uiszczonego wpisu od odwołania oraz uzasadnionych kosztów
strony obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Przewodniczący: ………………………………
Sygn. akt KIO 384/13
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu za
pośrednictwem Rejonowego Oddziału w Koninie – prowadzi w trybie przetargu
nieograniczonego, na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.; zwanej dalej
również „ustawą pzp” lub „pzp”), postępowanie o udzielenie zamówienia na roboty
budowlane pn. Przepompownia Wola Podłężna, gm. Kramsk, powiat koniński (oznaczenie
sprawy RO PRIM 2210/21/9/2012).
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie Zamówień Publicznych
29 listopada 2012 r. pod nr 480642-2012, w tym samym dniu Zamawiający zamieścił
ogłoszenie o zamówieniu w swojej siedzibie oraz na swojej stronie internetowej
(http://wzmiuw.pl), na której udostępnił również specyfikację istotnych warunków zamówienia
(dalej zwaną w skrócie „s.i.w.z.” lub „SIWZ”).
Wartość zamówienia nie przekracza kwot określonych w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy pzp i została ustalona przez Zamawiającego na kwotę
6.011.859,74 zł – co stanowi równowartość 1.495.636,32 euro.
14 lutego 2013 r. (pismem z tej daty) Zamawiający przesłał faksem Odwołującemu –
M…….. P………. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą P.T.H.U. HYDRO-MAKRO
M…….. P………. w Jarocinie – zawiadomienie o wykluczeniu z postępowania na podstawie
art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy pzp.
19 lutego 2012 r. (pismem z tej daty) Odwołujący wniósł do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej odwołanie (zachowując wymóg przekazania jego kopii Zamawiającemu)
od powyższej czynności Zamawiającego, któremu zarzucił naruszenie następujących
przepisów ustawy pzp:
1. Art. 24 ust. 2 pkt 4 – przez wykluczenie Odwołującego z postępowania, pomimo że
potwierdził warunki udziału w postępowaniu.
2. Art. 38 ust. 4 – przez bezpodstawną modyfikację SIWZ po terminie składania ofert,
polegającą na ograniczeniu warunku dotyczącego wiedzy i doświadczenia.
3. Art. 7 ust. 1 – przez przeprowadzenie postępowania w sposób niezapewniający
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców, to jest przez
wybór wykonawcy, który nie posiada wymaganego doświadczenia, gdyż treść
wykazanych robót jednoznacznie nie potwierdza wymagań Zamawiającego, tj. warunku
udziału w postępowaniu, za którego niespełnianie został wykluczony Odwołujący.
Sygn. akt KIO 384/13
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1. Unieważnienia czynności badania i oceny ofert, w tym wykluczenia Odwołującego
z postępowania.
2. Powtórzenia czynności badania i oceny ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego.
3. Wybór oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej w przedmiotowym postępowaniu.
Odwołujący w następujący sposób sprecyzował zarzuty odwołania:
Na wstępie Odwołujący podał pierwotną i zmienioną treść warunku udziału
w postępowaniu dotyczącego wiedzy i doświadczenia wynikającą z zamieszczonego
w rozdziale I SIWZ, w pkt 5.2 WIEDZA I DOŚWIADCZENIE. Opis sposobu dokonywania
oceny spełniania tego warunku:
[poniżej brzmienie pierwotne]
Warunek ten zostanie spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że wykonał w okresie ostatnich
pięciu lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest
krótszy - w tym okresie :
– minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub modernizację lub przebudowę
lub remont przepompowni o łącznej wydajności Q= 9,0 m3/s.
– roboty na obiektach hydrotechnicznych o wartości 5 min. zł.
[poniżej brzmienie obowiązujące na mocy zmiany z 10 grudnia 2012 r.]
Warunek ten zostanie spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że wykonał w okresie ostatnich
pięciu lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres
prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie:
– minimum jedną robotę budowlana obejmującą budowę lub modernizację lub przebudowę
lub remont przepompowni o łącznej wydajności Q= 6.0 m3/s tj. 2/3 wydajności obiektu
– roboty na obiektach hydrotechnicznych o wartości 5 min. zł.
Odwołujący podał dalej, że składając ofertę wykazał wiedzę i doświadczenie
w wykonaniu:
– Po pierwsze – jednej roboty budowlanej Modernizacja pompowni melioracyjnych w dolinie
Rowu Polskiego i rzeki Masłówki – Gmina Rydzyna, Poniec, Rawicz, powiat leszczyński,
gostyński, rawicki, województwo wielkopolskie, w ramach której wykonano 3 pompownie
melioracyjne o łącznej wydajności 6,0239 m3/s.
– Po drugie – jednej roboty budowlanej Modernizacja pompowni melioracyjnych w dolinie
Kościańskiego Kanału Obry – Gmina Kościan, Śmigiel, Osieczna, powiat kościański,
leszczyński, województwo wielkopolskie, w ramach której wykonano 5 pompowni
melioracyjnych o łącznej wydajności 6,2480 m3/s.
Odwołujący podniósł, że pomimo to został wezwany do uzupełnienia dokumentów,
Sygn. akt KIO 384/13
a następnie wykluczony z postępowania przez Zamawiającego, którego zdaniem należało
się wykazać wiedzą i doświadczeniem w wykonaniu jednej pompowni o wydajności min. 6
m3/s:
W
wyznaczonym
przez
Zamawiającego
terminie
Wykonawca
przekazał
Zamawiającemu pismo z wyjaśnieniami. Z przekazanego wyjaśnienia wynika, że
Wykonawca nie posiada wymaganego doświadczenia i nie spełnia warunku o którym mowa
w pkt. 5.2. SIWZ WIEDZA I DOŚWIADCZENIE w części dot. wykonania jednej roboty
budowlanej obejmującej budowę przepompowni o łącznej wydajności Q=6,0 m/s tj. 2/3
wydajności modernizowanej przepompowni Wola Podłężna.Wykonawca w swojej ofercie i
wyjaśnieniu wykazał, że wykonał szereg małych przepompowni ale żadna z nich nie ma
wydajności równej tub większej od postawionego przez Zamawiającego warunku Q=6,0 m/s.
W związku z czym Zamawiający wykluczył z postępowania Wykonawcę i odrzucił jego ofertę.
Zdaniem Odwołującego dokonując wykładni literalnej pkt 5.2 SIWZ należy uznać,
że Zamawiający w sposób wyraźny żądał wykazania minimum jednej roboty budowlanej,
która miała obejmować budowę lub modernizację lub przebudowę lub remont
przepompowni. Przy czym Odwołujący zwrócił uwagę, że określenie przepompowni
oznaczać może liczbę mnogą jak również liczbę pojedynczą, co wynika z odmiany tego
wyrazu, np. wielu przepompowni, jednej przepompowni. W ocenie Odwołującego na to, że
określenie to dotyczyło w tym przypadku wielu przepompowni jednoznacznie wskazuje
następny człon zdania zawierający wyrażenie o łącznej wydajności. Odwołujący zadał w
odwołaniu retoryczne pytanie po co wyrażenie o łącznej – jeśli Zamawiający dopuszczałby
wyłącznie jedną przepompownię. Według Odwołującego w takim przypadku warunek
powinien brzmieć minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub modernizację
lub przebudowę lub remont jednej przepompowni o wydajności Q= 6,0 m3/s. tj. 2/3
wydajności obiektu.
Odwołujący podniósł, że działał w zaufaniu do Zamawiającego, który tymczasem –
przez dokonanie zawężającej wykładni nieprecyzyjnego i niejednoznacznego warunku
udziału w postępowaniu – pozbawił go możliwości uzyskania zamówienia.
Zdaniem Odwołującego Zamawiający dokonał ograniczenia spornego warunku
udziału w ten sposób, że wykazywana minimum jedna robota budowlana ma obejmować
budowę lub modernizację lub przebudowę lub remont jednej przepompowni o łącznej
wydajności Q= 6,0 m3/s. Według Odwołującego w ten sposób Zamawiający pozbawił
możliwości uzyskania zamówienia przez wykonawców, którzy w ramach jednej roboty
budowlanej wykonali budowę lub modernizację lub przebudowę lub remont kilku
przepompowni o łącznej wydajności Q= 6,0 m3/s. W ocenie Odwołującego przez podjęcie
decyzji o wykluczeniu go z postępowania – Zamawiający dokonał modyfikacji SIWZ
Sygn. akt KIO 384/13
polegającej na ograniczeniu warunku dotyczącego wiedzy i doświadczenia, co jest
niedopuszczalne z mocy art. 38 ust. 4 pzp, gdyż zmiana została dokonana juz po terminie
składania ofert.
Jako podsumowanie podniesionych zarzutów w odwołaniu zaprezentowano przegląd
orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej wskazującego na konieczność rozstrzygania
nieprecyzyjnych i niejednoznacznych postanowień SIWZ na korzyść wykonawcy, cytując
fragmenty uzasadnień wyroków, które zostały wydane: 17 marca 2010 r. w sprawie o sygn.
akt KIO/UZP 167/10, 19 kwietnia 2011 r. w sprawie o sygn. akt KIO/UZP 746/11, 20 maja
2010 r. w sprawie o sygn. akt KIO 807/10, 9 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt KIO/UZP
405/10, 28 stycznia 2009 r. w sprawie o sygn. akt KIO/UZP 60/09 oraz 30 września 2009 r. w
sprawie o sygn. akt KIO/UZP 1301/09.
25 lutego 2013 r. (pismem.) wpłynęła do Izby odpowiedź na odwołanie z 22 lutego
2013 r., w której Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania, w następujący sposób
uzasadniając swoje stanowisko.
Zamawiający wskazał, że mając na względzie dotychczasowe negatywne
doświadczenia z wykonawstwem robót budowlanych przepompowni, spowodowane brakiem
odpowiedniego doświadczenia po stronie wykonawców oraz brak staranności wykonania –
postanowił zmienić kryteria oceny ofert, a także warunki udziału w postępowaniu dotyczące
wiedzy i doświadczenia. W miejsce dotychczas stosowanego jednego kryterium – ceny,
wprowadzono również kryterium gwarancji (waga kryteriów: cena 70 %, gwarancja 30%).
Zamawiający stwierdził, że dzięki wprowadzeniu kryterium gwarancji i zaoferowaniu przez
Odwołującego najdłuższego okresu gwarancji – uzyskał on najwyższą liczbę punktów,
pomimo zaoferowania wyższej od innych oferentów ceny. Zamawiający podał, że zgodnie
z pozwoleniem wodnoprawnym przepompownia Wola Podłężna ma następujące zadania:
odwodnienie odkrywki Drzewce PAK KWB Konin i odprowadzanie ścieków pokopalnianych,
pompowanie wód powierzchniowych (rzeki) Kanał Grójecki do rzeki Warty; jest
umiejscowiona
w
wale
przeciwpowodziowym
rzeki
Warta
i
spełnia
funkcje
przeciwpowodziowe oraz melioracyjne. Ponieważ obiekt przewidziany do remontu
ma wydajność 9m3/s jest znacznie większy i znacznie bardziej skomplikowany niż typowa
przepompownia melioracyjna w pkt SIWZ 5.2 zapisano, że warunek dotyczący wiedzy i
doświadczenia zostanie spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że wykonał w okresie
ostatnich pięciu lat przed upływem składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności
jest krótszy - w tym okresie: – minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub
modernizację lub przebudowę łub remont przepompowni o łącznej wydajności Q = 9,0 m3/s i
Sygn. akt KIO 384/13
i roboty na obiektach hydrotechnicznych o wartości 5 mln zł. Zamawiający podał, że
zgłoszono zastrzeżenia do tak postawionego warunku. Zamawiający obawiając się, że może
mieć trudności ze znalezieniem wykonawców obniżył kryterium Q do 6 m3/s – co stanowi 2/3
wydajności przepompowni, pozostawiając dodatkowy warunek (roboty na obiektach
hydrotechnicznych o wartości 5 mln zł) bez zmian.
Ponieważ Odwołujący w złożonej ofercie nie wykazał się przedmiotową wiedzą
i doświadczeniem – Zamawiający wezwał go do złożenia wyjaśnień zgodnie z art. 26 ust. 4
pzp.
Odnośnie twierdzenia Odwołującego, że pod pojęciem jednej roboty budowlanej
może się mieścić kilka przepompowni – Zamawiający uważa, że w tym przypadku najlepiej
posłużyć się definicjami roboty budowlanej, budowli i obiektu budowlanego zawartymi w art.
3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (tekst jednolity Nr 243 poz. 1623).
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć:
a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
c) obiekt małej architektury;
7) robotach budowlanych – należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na
przebudowie, montażu, remoncie łub rozbiórce obiektu budowlanego;
3) budowli — należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub
obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele,
przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane
z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne,
hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne,
oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje
oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle
sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów,
pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz
fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części
przedmiotów składających się na całość użytkową. [cytat za odpowiedzią na odwołanie]
Zdaniem Zamawiającego z powyższego wynika, że ż pod pojęciem jednej roboty budowlanej
nie mieści się kilka przepompowni.
Z kolei według Zamawiającego odpowiedź na pytanie co się kryje pod pojęciem
o łącznej wydajności znajduje się w zwartym w SIWZ opisie przedmiotu zamówienia pkt 3.2.
Zakres inwestycji – Podstawowe dane charakteryzujące przedmiot zamówienia:
Sygn. akt KIO 384/13
Przepompownia Wola Podłężna, gm. Kramsk, powiat koniński. Przedmiotowa inwestycja
obejmuje: wymianę istniejących 6 agregatów pompowych na nowe pompy zatapialne
o wydajnościach zbliżonych do pomp istniejących, wraz z całkowitą ich automatyzacją (…)
Zamawiający podsumował, że chodzi tutaj o łączną wydajność 6 agregatów pompowych,
a nie 6 przepompowni.
Ponadto zdaniem Zamawiającego jeżeli Odwołujący miał wątpliwości odnośnie
wymogów pkt 5.2 SIWZ, miał możliwość zadania pytań Zamawiającemu w trybie art. 38 pzp.
Zamawiający stwierdził, że nie mieli takich wątpliwości inni wykonawcy: ci, którzy złożyli
oferty wykazując doświadczenie przy wykonywaniu przepompowni o wydajności większej niż
6 m
3
/s, a także ci, którzy wprost odczytali postawiony warunek 6 m
3
/s i, mimo że posiadali
doświadczenie w przepompowniach o mniejszych wydajności, np. 2,3 m
3
/s, z powodu braku
doświadczenia na dużych obiektach (powyżej 6 m
3
/s) nie złożyli ofert.
Zamawiający podniósł również, że problem spełniania przez Odwołującego wymogów
w zakresie wiedzy i doświadczenia był przedmiotem opinii biegłego prof. dr. hab. inż.
W……… B…………, który podzielił stanowisko Zamawiającego – na dowód czego została
załączona do odpowiedzi na odwołanie.
20 lutego 2013 r. Zamawiający przekazał pozostałym wykonawcom kopię odwołania.
25 lutego 2013 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło pismo z 22 lutego 2013 r.
zawierające zgłoszenie przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia – HYDROWAT Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych i Melioracyjnych sp. z o.o.
z siedzibą w Koninie oraz Powen Projekt sp. z o.o. z siedzibą w Zabrzu – przystąpienia do
postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego.
Ponieważ zgłoszenie przystąpienia nastąpiło z przekroczeniem 3-dniowego zawitego
terminu, a także bez przekazania jego kopii Odwołującemu (co wynika z rozdzielnika pisma i
zostało potwierdzone na posiedzeniu przez pełnomocnika wykonawców zgłaszających
przystąpienie), czyli bez zachowania dwóch spośród trzech wymagań formalnych
przewidzianych w art. 185 ust. 2 pzp – Izba uznała je za nieskuteczne.
Ponieważ odwołanie nie zawierało braków formalnych i wpis został przez
Odwołującego uiszczony – podlegało rozpoznaniu przez Izbę.
Izba ustaliła z urzędu w toku czynności formalnoprawnych i sprawdzających, że nie
zostały wypełnione przesłanki skutkujące możliwością odrzuceniem odwołania, o których
mowa w art. 189 ust. 2 pzp. Na posiedzeniu z udziałem Stron nie zgłoszono w tym zakresie
wniosków przeciwnych.
Z uwagi na brak podstaw do odrzucenia odwołania lub umorzenia postępowania
Sygn. akt KIO 384/13
odwoławczego, Izba przeprowadziła rozprawę, podczas której Strony podtrzymały swoje
dotychczasowe stanowiska.
Po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem Stron, uwzględniając zgromadzony materiał
dowodowy, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska Stron – zawarte
w odwołaniu i dalszym piśmie, odpowiedzi na odwołanie, a także wyrażone ustnie
na rozprawie i odnotowane w protokole – Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 179 ust. 1 pzp odwołującemu przysługuje legitymacja
do wniesienia odwołania, gdy ma (lub miał) interes w uzyskaniu zamówienia oraz może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. W Izby
Odwołujący legitymuje się interesem w uzyskaniu przedmiotowego zamówienia, w którym
złożył ofertę, która, jak wynika z odpowiedzi na odwołanie, mogłaby być uznana za
najkorzystniejszą w świetle obowiązujących kryteriów oceny ofert. Odwołujący ma zatem
realną szansę na uzyskanie przedmiotowego zamówienia wobec podniesienia zarzutu
przeciwko wykluczeniu go z postępowania. Jednocześnie ta czynność podjęta przez
Zamawiającego naraża Odwołującego na szkodę z powodu nieuzyskania odpłatnego
zamówienia publicznego, na co mógłby w przeciwnym razie liczyć.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie dowody z dokumentacji postępowania
o zamówienie publiczne, która została również przekazana Izbie w formie kopii
poświadczonej za zgodność z oryginałem przez Zamawiającego, w szczególności zaś
przeprowadziła dowody z następujących dokumentów: ogłoszenia o zamówieniu, s.i.w.z.
wraz z udzielonymi wyjaśnieniami i zmianami jej treści, oferty Odwołującego, pism
Zamawiającego i Odwołującego w toku badania ofert, a także z protokołu postępowania.
Izba ustaliła, że w odwołaniu prawidłowo zacytowano pkt 5.2 SIWZ – w brzmieniu
sprzed i po zmianie z 10 grudnia 2012 r., jak również kluczową część uzasadnienia
faktycznego decyzji Zamawiającego o wykluczeniu Odwołującego. Z kolei zarówno w tym
zawiadomieniu, jak i w odwołaniu zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy podano,
że Odwołujący był wzywany w trybie art. 26 ust. 3 pzp do uzupełnienia dokumentów, a nie –
jak mylnie podał Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie – do złożenia wyjaśnień w trybie
art. 26 ust. 4 pzp.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
Sygn. akt KIO 384/13
faktyczne oraz zakres zarzutów podniesionych w odwołaniu i podlegających rozpatrzeniu,
Izba stwierdziła, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Izba stwierdziła na podstawie treści uzasadnienia odwołania (której nie przywołano
powyżej), że wyszczególniony w odwołaniu zarzut naruszenia art. 7 ust. 1 pzp w istocie
stanowi niedopuszczalną z mocy art. 180 ust. 2 pzp próbę podniesienia zarzutu wobec
zaniechania wykluczenia z postępowania wykonawcy, którego oferta została uznana przez
Zamawiającego za najkorzystniejszą. W odwołaniu wskazano okoliczności, które mają
świadczyć o tym, że wykonawca ten nie potwierdził spełniania warunku udziału
postępowaniu.
Potwierdził się zarzut bezpodstawnego wykluczenia Odwołującego z postępowania
na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 pzp za niespełnianie warunku udziału dotyczącego wiedzy
i doświadczenia, gdyż ocena ta została dokonana przez Zamawiającego w sposób
wykraczający ponad treść opisu zawartego w pkt 5.2 s.i.w.z.
Na wstępie należy podkreślić, że ustalenie warunków udziału w postępowaniu
(w aktualnym stanie prawnym nazywany opisem sposobu dokonania oceny spełniania
warunków) jest jedną z najważniejszych czynności zamawiających, którzy zobowiązani są do
określenia tych warunków w sposób dostatecznie jasny i precyzyjny, aby zarówno
wykonawcy potencjalnie zainteresowani udziałem w postępowaniu, jak i sami zamawiający
mogli ocenę ich spełniania przeprowadzić na zasadzie spełnia – nie spełnia. W oczywisty
sposób warunki udziału w postępowaniu ustalone przez zamawiających wpływają na krąg
wykonawców, którzy mogą się ubiegać o zamówienie – zawężając go w mniejszym lub
większym stopniu. Jest to działanie dopuszczalne w granicach wyznaczonych przez
dyspozycję art. 22 ust. 4 pzp, który wskazuje na konieczność powiązania i proporcjonalności
opisu sposobu dokonania oceny spełniania warunków udziału z przedmiotem zamówienia
postępowania o udzielenie zamówienia. Na zamawiających ciąży przy tym obowiązek
zapewnienia, aby te warunki podmiotowe pozwalały na wyłonienie wykonawcy dającego
rękojmię należytego wykonania zamówienia, nie naruszając przy tym zasady równego
traktowania wykonawców czy zasady uczciwej konkurencji. Jednocześnie z uwagi na
obowiązującą zasadę pisemności opis sposobu dokonania oceny spełniania warunków
udziału w postępowaniu oraz zakres, rodzaj i forma żądanych w tym celu dokumentów
muszą zostać opisane przez zamawiających w sposób wyczerpujący, jasny i precyzyjny
w dokumentach postępowania udostępnianych potencjalnym wykonawcom. Natomiast
zasada
równego
traktowania
wykonawców
i
zachowania
uczciwej
konkurencji
w postępowaniu nakazują przy interpretowaniu warunków udziału stosować, co do zasady,
Sygn. akt KIO 384/13
literalną wykładnię odpowiednich postanowień s.i.w.z. lub ogłoszenia o zamówieniu,
co zapobiega jakiejkolwiek uznaniowości zamawiających na etapie oceny ich spełniania
przez wykonawców, którzy przystąpili już do udziału we wszczętym postępowaniu. Wobec
tego przy odczytywaniu znaczenia tych postanowień należy się kierować przede wszystkim
zwykłym znaczeniem słów, wyrażeń i zwrotów, ustalonym z uwzględnieniem reguł
znaczeniowych i składniowych języka polskiego. W doktrynie i orzecznictwie utrwalił się przy
tym pogląd, że ewentualne niejasności i brak precyzji sformułowania warunków udziału
w postępowaniu nie może powodować niekorzystnych skutków dla wykonawców dążących
w dobrej wierze do wykazania ich spełnienia. Z drugiej strony w orzecznictwie Izby pojawiło
się również stanowisko akcentujące znaczenie przepisu art. 22 ust. 4 pzp jako wskazówki
interpretacyjnej ograniczającej swobodę interpretacji warunków udziału w oderwaniu
od przedmiotu zamówienia, tzn. jeżeli w określonej postaci stały się one obowiązujące
w postępowaniu, należy je interpretować jako związane i pozostające w odpowiedniej
proporcji z przedmiotem zamówienia.
Izba zważyła w rozstrzyganej sprawie, że interpretacja postulowana przez
Odwołującego mieści się w ramach prowadzonej w dobrej wierze literalnej interpretacji
sposobu oceny spełniania warunku udziału dotyczącego wiedzy i doświadczenia opisanego
przez Zamawiającego w pkt 5.2 s.i.w.z. Po pierwsze, wprowadzony w tym opisie termin
robota budowlana wcale (wbrew temu co twierdził Zamawiający) nie odpowiada terminologii
Prawa budowlanego, które (jak to adekwatnie przytoczono w odpowiedzi na odwołanie)
posługuje się wyłącznie terminem robót budowlanych. Terminologia wprowadzona przez
Zamawiającego jest wręcz niepoprawna językowo, gdyż dla określenia różnorakich
zbiorowych prac fizycznych, np. budowlanych, drogowych, polowych etc. w języku polskim
występuje tylko rzeczownik w liczbie mnogiej roboty. Starając się jednak nadać jakiś sens
wprowadzonej przez Zamawiającego swoistej terminologii można ją również odczytać np.
jako wymaganie, aby dalej opisany rodzaj i zakres doświadczenia został zdobyty w ramach
jednej umowy na roboty budowlane. Zamawiający musiał mieć tego świadomość, gdyż
w zawiadomieniu o wykluczeniu nie podważał tego, że któraś z dwóch pozycji
wyszczególnionych w wykazie załączonym do oferty Odwołującego nie ma przymiotu jednej
roboty budowlanej. Zamawiający potwierdził to również na rozprawie, zatem cytowana
w odpowiedzi na odwołanie terminologia Prawa budowlanego może być tylko rozpatrywana
jako argument uzasadniający jego stanowisko, że przedmiotem tych robót budowlanych miał
być tylko jeden obiekt budowlany, a dokładniej budowla hydrotechniczna w postaci
przepompowni. W ocenie Izby opisanie w słowniku pojęć Prawa budowlanego terminu roboty
budowlane jako odnoszącego się do wykonywania określonych rodzajów prac na jednym
Sygn. akt KIO 384/13
obiekcie budowlanym, nie oznacza, że konkretne roboty budowlane nie mogą dotyczyć
więcej niż jednego obiektu budowlanego. Kodeks cywilny w art. 647 również definiuje umowę
o roboty budowlane odwołując się do obiektu, a nie obiektów. Nie stoi to jednak
na przeszkodzie, a jest to wręcz regułą przy skomplikowanych inwestycjach, zawieraniu
jednej umowy na roboty budowlane dotyczące szeregu powiązanych ze sobą obiektów.
Jeżeli intencją Zamawiającego było wymaganie od wykonawców wykazania doświadczenia
uzyskanego przy robotach budowlanych związanych z jednym obiektem, należało
to wyraźnie zapisać, np. w sposób sugerowany w odwołaniu. Tymczasem w treści warunku
pojawia się jedna robota budowlana, a po określeniu rodzajów prac pojawia się słowo
przepompowni, które można odczytać prawidłowo zarówno jako rzeczownik użyty w liczbie
pojedynczej, jak i mnogiej, gdyż brak przy nim dookreślenia jednej (przepompowni). Zdaniem
Izby możliwość takiego odczytania dodatkowo wzmacnia określenie wymaganego poziomu
wydajności z użyciem sformułowania, że chodzi o łączną wydajność przepompowni.
Natomiast zdaniem Izby w załączonej do odpowiedzi na odwołanie opinii zamówionej przez
Zamawiającego
w sposób
nieuprawniony
skrócono
ostateczną
treść
warunku
do następującej postaci: … minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub
modernizację lub remont przepompowni o łącznej wydajności Q=6,0 m
3
/s obiektu, gdyż
gdyby tak właśnie brzmiał warunek nie byłoby wątpliwości, że wykonane w przeszłości prace
miały dotyczyć jednego obiektu przepompowni o takiej wydajności. Natomiast istniejące w
rzeczywistości sformułowanie …przepompowni o łącznej wydajności Q=6,0 m
3
/s. tj. 2/3
wydajności obiektu, stanowi wskazanie, że wymagany poziom wydajności zrealizowanej lub
zrealizowanych przepompowni stanowi 2/3 wydajności obiektu przepompowni stanowiącego
przedmiot zamówienia.
Izba nie kwestionuje intencji, które przyświecały Zamawiającemu przy kształtowaniu
warunku udziału w postępowaniu dotyczącego wiedzy i doświadczenia. Jednakże podstawą
rozstrzygnięcia w sprawie jest wyłącznie stwierdzenie, że nie znalazły one odzwierciedlenia
w treści warunku wynikającej z s.i.w.z. Natomiast poza zakresem kognicji Izby jest kwestia,
czy warunek w postaci, którą Zamawiający chciał uzyskać, jest konieczny dla prawidłowej
realizacji przedmiotu zamówienia. Wiedza i doświadczenie wymagana od wykonawców
w ramach warunku udziału w postępowaniu nie musi, a zwykle nie może, być tożsama
z przedmiotem zamówienia. Z tego względu w art. 22 ust. 4 pzp wymaga się aby opis
spełniania warunku udziału był związany z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalny
do przedmiotu zamówienia, co szczególnie znajduje odbicie w przypadku wiedzy
i doświadczenia wymaganej od wykonawców. W rozstrzyganej sprawie jasne było tylko to,
że początkowo Zamawiający wymagał doświadczenia w realizacji robót budowlanych
Sygn. akt KIO 384/13
dotyczących przepompowni o przepustowości na poziomie równym przepompowni objętej
przedmiotem zamówienia, a następnie ją obniżył do poziomu odpowiadającego 2/3 tej
przepustowości. Natomiast przywołane powyżej niedoskonałości sformułowania tego opisu
w pkt 5.2 s.i.w.z. nie pozwalały na rozstrzygnięcie, że wymagane było wyłącznie
doświadczenie w realizacji robót związanych z jednym obiektem o takiej przepustowości,
a nie kilku powiązanych ze sobą obiektów, które łącznie mają taką przepustowość.
Tymczasem również tak rozumiany opis sposoby oceny spełniania warunku pozostaje
związany z przedmiotem zamówienia oraz jest proporcjonalny do niego, tyle że w nieco inny
sposób, niż było to intencją Zamawiającego. Nie ma przy tym znaczenia, że dwóch spośród
trzech wykonawców postąpiło zgodnie z oczekiwaniem Zamawiającego, skoro sposób
wykazania spełniania warunku przez Odwołującego również mieścił się w ramach opisu
dokonanego w pkt 5.2 s.i.w.z.
Izba w nieprawidłowej ocenie spełniania warunku udziału w postępowaniu przez
Odwołującego nie dopatrzyła się naruszenia art. 38 ust. 4 pzp przez Zamawiającego, gdyż
nie oznacza to dokonania zmiany treści s.i.w.z. po terminie składania ofert.
Mając powyższe na uwadze, Izba stwierdziła, że naruszenie przez Zamawiającego
art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych miało wpływ na wynik
prowadzonego przez niego postępowania o udzielenie zamówienia – i działając
na podstawie art. 192 ust. 1, 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy pzp – orzekła, jak w pkt 1. sentencji.
Z uwagi na związanie przepisem art. 180 ust. 2 pkt 1 ustawy pzp, Izba nie nakazała
unieważnienia innych niż wykluczenie Odwołującego z postępowania czynności dokonanych
przez Zamawiającego, który powinien tego dokonać z własnej inicjatywy, wykonując
niniejszy wyrok.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku
na podstawie przepisu art. 192 ust. 9 i 10 ustawy pzp w związku z przepisem § 5 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238), obciążając Zamawiającego
tymi kosztami, na które złożył się wpis uiszczony przez Odwołującego oraz jego uzasadnione
koszty, w ramach których uwzględniono wynagrodzenie pełnomocnika, na podstawie
przedłożonego do akt sprawy rachunku – zgodnie z przepisem § 3 pkt 2 lit. b przywołanego
rozporządzenia.
Przewodniczący:
………………………………
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności
wykluczenia z postępowania P.T.H.U. HYDRO-MAKRO M……. P………., a także
powtórzenie czynności oceny spełnia warunków udziału w postępowaniu, badania
i oceny ofert z uwzględnieniem oferty odwołującego.
2. Kosztami postępowania obciąża zamawiającego: Wielkopolski Zarząd Melioracji
i Urządzeń Wodnych w Poznaniu i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego:
P.T.H.U. HYDRO-MAKRO M……… P…. z Jarocina – tytułem wpisu od
odwołania,
2.2. zasądza od zamawiającego: Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń
Wodnych w Poznaniu na rzecz odwołującego: P.T.H.U. HYDRO-MAKRO
Sygn. akt KIO 384/13
M…… P……. z Jarocina kwotę 13600 zł 00 gr (słownie: trzynaście tysięcy
sześćset złotych zero groszy) – stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu uiszczonego wpisu od odwołania oraz uzasadnionych kosztów
strony obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Przewodniczący: ………………………………
Sygn. akt KIO 384/13
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu za
pośrednictwem Rejonowego Oddziału w Koninie – prowadzi w trybie przetargu
nieograniczonego, na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.; zwanej dalej
również „ustawą pzp” lub „pzp”), postępowanie o udzielenie zamówienia na roboty
budowlane pn. Przepompownia Wola Podłężna, gm. Kramsk, powiat koniński (oznaczenie
sprawy RO PRIM 2210/21/9/2012).
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie Zamówień Publicznych
29 listopada 2012 r. pod nr 480642-2012, w tym samym dniu Zamawiający zamieścił
ogłoszenie o zamówieniu w swojej siedzibie oraz na swojej stronie internetowej
(http://wzmiuw.pl), na której udostępnił również specyfikację istotnych warunków zamówienia
(dalej zwaną w skrócie „s.i.w.z.” lub „SIWZ”).
Wartość zamówienia nie przekracza kwot określonych w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy pzp i została ustalona przez Zamawiającego na kwotę
6.011.859,74 zł – co stanowi równowartość 1.495.636,32 euro.
14 lutego 2013 r. (pismem z tej daty) Zamawiający przesłał faksem Odwołującemu –
M…….. P………. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą P.T.H.U. HYDRO-MAKRO
M…….. P………. w Jarocinie – zawiadomienie o wykluczeniu z postępowania na podstawie
art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy pzp.
19 lutego 2012 r. (pismem z tej daty) Odwołujący wniósł do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej odwołanie (zachowując wymóg przekazania jego kopii Zamawiającemu)
od powyższej czynności Zamawiającego, któremu zarzucił naruszenie następujących
przepisów ustawy pzp:
1. Art. 24 ust. 2 pkt 4 – przez wykluczenie Odwołującego z postępowania, pomimo że
potwierdził warunki udziału w postępowaniu.
2. Art. 38 ust. 4 – przez bezpodstawną modyfikację SIWZ po terminie składania ofert,
polegającą na ograniczeniu warunku dotyczącego wiedzy i doświadczenia.
3. Art. 7 ust. 1 – przez przeprowadzenie postępowania w sposób niezapewniający
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców, to jest przez
wybór wykonawcy, który nie posiada wymaganego doświadczenia, gdyż treść
wykazanych robót jednoznacznie nie potwierdza wymagań Zamawiającego, tj. warunku
udziału w postępowaniu, za którego niespełnianie został wykluczony Odwołujący.
Sygn. akt KIO 384/13
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1. Unieważnienia czynności badania i oceny ofert, w tym wykluczenia Odwołującego
z postępowania.
2. Powtórzenia czynności badania i oceny ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego.
3. Wybór oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej w przedmiotowym postępowaniu.
Odwołujący w następujący sposób sprecyzował zarzuty odwołania:
Na wstępie Odwołujący podał pierwotną i zmienioną treść warunku udziału
w postępowaniu dotyczącego wiedzy i doświadczenia wynikającą z zamieszczonego
w rozdziale I SIWZ, w pkt 5.2 WIEDZA I DOŚWIADCZENIE. Opis sposobu dokonywania
oceny spełniania tego warunku:
[poniżej brzmienie pierwotne]
Warunek ten zostanie spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że wykonał w okresie ostatnich
pięciu lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest
krótszy - w tym okresie :
– minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub modernizację lub przebudowę
lub remont przepompowni o łącznej wydajności Q= 9,0 m3/s.
– roboty na obiektach hydrotechnicznych o wartości 5 min. zł.
[poniżej brzmienie obowiązujące na mocy zmiany z 10 grudnia 2012 r.]
Warunek ten zostanie spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że wykonał w okresie ostatnich
pięciu lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres
prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie:
– minimum jedną robotę budowlana obejmującą budowę lub modernizację lub przebudowę
lub remont przepompowni o łącznej wydajności Q= 6.0 m3/s tj. 2/3 wydajności obiektu
– roboty na obiektach hydrotechnicznych o wartości 5 min. zł.
Odwołujący podał dalej, że składając ofertę wykazał wiedzę i doświadczenie
w wykonaniu:
– Po pierwsze – jednej roboty budowlanej Modernizacja pompowni melioracyjnych w dolinie
Rowu Polskiego i rzeki Masłówki – Gmina Rydzyna, Poniec, Rawicz, powiat leszczyński,
gostyński, rawicki, województwo wielkopolskie, w ramach której wykonano 3 pompownie
melioracyjne o łącznej wydajności 6,0239 m3/s.
– Po drugie – jednej roboty budowlanej Modernizacja pompowni melioracyjnych w dolinie
Kościańskiego Kanału Obry – Gmina Kościan, Śmigiel, Osieczna, powiat kościański,
leszczyński, województwo wielkopolskie, w ramach której wykonano 5 pompowni
melioracyjnych o łącznej wydajności 6,2480 m3/s.
Odwołujący podniósł, że pomimo to został wezwany do uzupełnienia dokumentów,
Sygn. akt KIO 384/13
a następnie wykluczony z postępowania przez Zamawiającego, którego zdaniem należało
się wykazać wiedzą i doświadczeniem w wykonaniu jednej pompowni o wydajności min. 6
m3/s:
W
wyznaczonym
przez
Zamawiającego
terminie
Wykonawca
przekazał
Zamawiającemu pismo z wyjaśnieniami. Z przekazanego wyjaśnienia wynika, że
Wykonawca nie posiada wymaganego doświadczenia i nie spełnia warunku o którym mowa
w pkt. 5.2. SIWZ WIEDZA I DOŚWIADCZENIE w części dot. wykonania jednej roboty
budowlanej obejmującej budowę przepompowni o łącznej wydajności Q=6,0 m/s tj. 2/3
wydajności modernizowanej przepompowni Wola Podłężna.Wykonawca w swojej ofercie i
wyjaśnieniu wykazał, że wykonał szereg małych przepompowni ale żadna z nich nie ma
wydajności równej tub większej od postawionego przez Zamawiającego warunku Q=6,0 m/s.
W związku z czym Zamawiający wykluczył z postępowania Wykonawcę i odrzucił jego ofertę.
Zdaniem Odwołującego dokonując wykładni literalnej pkt 5.2 SIWZ należy uznać,
że Zamawiający w sposób wyraźny żądał wykazania minimum jednej roboty budowlanej,
która miała obejmować budowę lub modernizację lub przebudowę lub remont
przepompowni. Przy czym Odwołujący zwrócił uwagę, że określenie przepompowni
oznaczać może liczbę mnogą jak również liczbę pojedynczą, co wynika z odmiany tego
wyrazu, np. wielu przepompowni, jednej przepompowni. W ocenie Odwołującego na to, że
określenie to dotyczyło w tym przypadku wielu przepompowni jednoznacznie wskazuje
następny człon zdania zawierający wyrażenie o łącznej wydajności. Odwołujący zadał w
odwołaniu retoryczne pytanie po co wyrażenie o łącznej – jeśli Zamawiający dopuszczałby
wyłącznie jedną przepompownię. Według Odwołującego w takim przypadku warunek
powinien brzmieć minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub modernizację
lub przebudowę lub remont jednej przepompowni o wydajności Q= 6,0 m3/s. tj. 2/3
wydajności obiektu.
Odwołujący podniósł, że działał w zaufaniu do Zamawiającego, który tymczasem –
przez dokonanie zawężającej wykładni nieprecyzyjnego i niejednoznacznego warunku
udziału w postępowaniu – pozbawił go możliwości uzyskania zamówienia.
Zdaniem Odwołującego Zamawiający dokonał ograniczenia spornego warunku
udziału w ten sposób, że wykazywana minimum jedna robota budowlana ma obejmować
budowę lub modernizację lub przebudowę lub remont jednej przepompowni o łącznej
wydajności Q= 6,0 m3/s. Według Odwołującego w ten sposób Zamawiający pozbawił
możliwości uzyskania zamówienia przez wykonawców, którzy w ramach jednej roboty
budowlanej wykonali budowę lub modernizację lub przebudowę lub remont kilku
przepompowni o łącznej wydajności Q= 6,0 m3/s. W ocenie Odwołującego przez podjęcie
decyzji o wykluczeniu go z postępowania – Zamawiający dokonał modyfikacji SIWZ
Sygn. akt KIO 384/13
polegającej na ograniczeniu warunku dotyczącego wiedzy i doświadczenia, co jest
niedopuszczalne z mocy art. 38 ust. 4 pzp, gdyż zmiana została dokonana juz po terminie
składania ofert.
Jako podsumowanie podniesionych zarzutów w odwołaniu zaprezentowano przegląd
orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej wskazującego na konieczność rozstrzygania
nieprecyzyjnych i niejednoznacznych postanowień SIWZ na korzyść wykonawcy, cytując
fragmenty uzasadnień wyroków, które zostały wydane: 17 marca 2010 r. w sprawie o sygn.
akt KIO/UZP 167/10, 19 kwietnia 2011 r. w sprawie o sygn. akt KIO/UZP 746/11, 20 maja
2010 r. w sprawie o sygn. akt KIO 807/10, 9 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt KIO/UZP
405/10, 28 stycznia 2009 r. w sprawie o sygn. akt KIO/UZP 60/09 oraz 30 września 2009 r. w
sprawie o sygn. akt KIO/UZP 1301/09.
25 lutego 2013 r. (pismem.) wpłynęła do Izby odpowiedź na odwołanie z 22 lutego
2013 r., w której Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania, w następujący sposób
uzasadniając swoje stanowisko.
Zamawiający wskazał, że mając na względzie dotychczasowe negatywne
doświadczenia z wykonawstwem robót budowlanych przepompowni, spowodowane brakiem
odpowiedniego doświadczenia po stronie wykonawców oraz brak staranności wykonania –
postanowił zmienić kryteria oceny ofert, a także warunki udziału w postępowaniu dotyczące
wiedzy i doświadczenia. W miejsce dotychczas stosowanego jednego kryterium – ceny,
wprowadzono również kryterium gwarancji (waga kryteriów: cena 70 %, gwarancja 30%).
Zamawiający stwierdził, że dzięki wprowadzeniu kryterium gwarancji i zaoferowaniu przez
Odwołującego najdłuższego okresu gwarancji – uzyskał on najwyższą liczbę punktów,
pomimo zaoferowania wyższej od innych oferentów ceny. Zamawiający podał, że zgodnie
z pozwoleniem wodnoprawnym przepompownia Wola Podłężna ma następujące zadania:
odwodnienie odkrywki Drzewce PAK KWB Konin i odprowadzanie ścieków pokopalnianych,
pompowanie wód powierzchniowych (rzeki) Kanał Grójecki do rzeki Warty; jest
umiejscowiona
w
wale
przeciwpowodziowym
rzeki
Warta
i
spełnia
funkcje
przeciwpowodziowe oraz melioracyjne. Ponieważ obiekt przewidziany do remontu
ma wydajność 9m3/s jest znacznie większy i znacznie bardziej skomplikowany niż typowa
przepompownia melioracyjna w pkt SIWZ 5.2 zapisano, że warunek dotyczący wiedzy i
doświadczenia zostanie spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że wykonał w okresie
ostatnich pięciu lat przed upływem składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności
jest krótszy - w tym okresie: – minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub
modernizację lub przebudowę łub remont przepompowni o łącznej wydajności Q = 9,0 m3/s i
Sygn. akt KIO 384/13
i roboty na obiektach hydrotechnicznych o wartości 5 mln zł. Zamawiający podał, że
zgłoszono zastrzeżenia do tak postawionego warunku. Zamawiający obawiając się, że może
mieć trudności ze znalezieniem wykonawców obniżył kryterium Q do 6 m3/s – co stanowi 2/3
wydajności przepompowni, pozostawiając dodatkowy warunek (roboty na obiektach
hydrotechnicznych o wartości 5 mln zł) bez zmian.
Ponieważ Odwołujący w złożonej ofercie nie wykazał się przedmiotową wiedzą
i doświadczeniem – Zamawiający wezwał go do złożenia wyjaśnień zgodnie z art. 26 ust. 4
pzp.
Odnośnie twierdzenia Odwołującego, że pod pojęciem jednej roboty budowlanej
może się mieścić kilka przepompowni – Zamawiający uważa, że w tym przypadku najlepiej
posłużyć się definicjami roboty budowlanej, budowli i obiektu budowlanego zawartymi w art.
3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (tekst jednolity Nr 243 poz. 1623).
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć:
a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
c) obiekt małej architektury;
7) robotach budowlanych – należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na
przebudowie, montażu, remoncie łub rozbiórce obiektu budowlanego;
3) budowli — należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub
obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele,
przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane
z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne,
hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne,
oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje
oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle
sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów,
pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz
fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części
przedmiotów składających się na całość użytkową. [cytat za odpowiedzią na odwołanie]
Zdaniem Zamawiającego z powyższego wynika, że ż pod pojęciem jednej roboty budowlanej
nie mieści się kilka przepompowni.
Z kolei według Zamawiającego odpowiedź na pytanie co się kryje pod pojęciem
o łącznej wydajności znajduje się w zwartym w SIWZ opisie przedmiotu zamówienia pkt 3.2.
Zakres inwestycji – Podstawowe dane charakteryzujące przedmiot zamówienia:
Sygn. akt KIO 384/13
Przepompownia Wola Podłężna, gm. Kramsk, powiat koniński. Przedmiotowa inwestycja
obejmuje: wymianę istniejących 6 agregatów pompowych na nowe pompy zatapialne
o wydajnościach zbliżonych do pomp istniejących, wraz z całkowitą ich automatyzacją (…)
Zamawiający podsumował, że chodzi tutaj o łączną wydajność 6 agregatów pompowych,
a nie 6 przepompowni.
Ponadto zdaniem Zamawiającego jeżeli Odwołujący miał wątpliwości odnośnie
wymogów pkt 5.2 SIWZ, miał możliwość zadania pytań Zamawiającemu w trybie art. 38 pzp.
Zamawiający stwierdził, że nie mieli takich wątpliwości inni wykonawcy: ci, którzy złożyli
oferty wykazując doświadczenie przy wykonywaniu przepompowni o wydajności większej niż
6 m
3
/s, a także ci, którzy wprost odczytali postawiony warunek 6 m
3
/s i, mimo że posiadali
doświadczenie w przepompowniach o mniejszych wydajności, np. 2,3 m
3
/s, z powodu braku
doświadczenia na dużych obiektach (powyżej 6 m
3
/s) nie złożyli ofert.
Zamawiający podniósł również, że problem spełniania przez Odwołującego wymogów
w zakresie wiedzy i doświadczenia był przedmiotem opinii biegłego prof. dr. hab. inż.
W……… B…………, który podzielił stanowisko Zamawiającego – na dowód czego została
załączona do odpowiedzi na odwołanie.
20 lutego 2013 r. Zamawiający przekazał pozostałym wykonawcom kopię odwołania.
25 lutego 2013 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło pismo z 22 lutego 2013 r.
zawierające zgłoszenie przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia – HYDROWAT Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych i Melioracyjnych sp. z o.o.
z siedzibą w Koninie oraz Powen Projekt sp. z o.o. z siedzibą w Zabrzu – przystąpienia do
postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego.
Ponieważ zgłoszenie przystąpienia nastąpiło z przekroczeniem 3-dniowego zawitego
terminu, a także bez przekazania jego kopii Odwołującemu (co wynika z rozdzielnika pisma i
zostało potwierdzone na posiedzeniu przez pełnomocnika wykonawców zgłaszających
przystąpienie), czyli bez zachowania dwóch spośród trzech wymagań formalnych
przewidzianych w art. 185 ust. 2 pzp – Izba uznała je za nieskuteczne.
Ponieważ odwołanie nie zawierało braków formalnych i wpis został przez
Odwołującego uiszczony – podlegało rozpoznaniu przez Izbę.
Izba ustaliła z urzędu w toku czynności formalnoprawnych i sprawdzających, że nie
zostały wypełnione przesłanki skutkujące możliwością odrzuceniem odwołania, o których
mowa w art. 189 ust. 2 pzp. Na posiedzeniu z udziałem Stron nie zgłoszono w tym zakresie
wniosków przeciwnych.
Z uwagi na brak podstaw do odrzucenia odwołania lub umorzenia postępowania
Sygn. akt KIO 384/13
odwoławczego, Izba przeprowadziła rozprawę, podczas której Strony podtrzymały swoje
dotychczasowe stanowiska.
Po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem Stron, uwzględniając zgromadzony materiał
dowodowy, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska Stron – zawarte
w odwołaniu i dalszym piśmie, odpowiedzi na odwołanie, a także wyrażone ustnie
na rozprawie i odnotowane w protokole – Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 179 ust. 1 pzp odwołującemu przysługuje legitymacja
do wniesienia odwołania, gdy ma (lub miał) interes w uzyskaniu zamówienia oraz może
ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy. W Izby
Odwołujący legitymuje się interesem w uzyskaniu przedmiotowego zamówienia, w którym
złożył ofertę, która, jak wynika z odpowiedzi na odwołanie, mogłaby być uznana za
najkorzystniejszą w świetle obowiązujących kryteriów oceny ofert. Odwołujący ma zatem
realną szansę na uzyskanie przedmiotowego zamówienia wobec podniesienia zarzutu
przeciwko wykluczeniu go z postępowania. Jednocześnie ta czynność podjęta przez
Zamawiającego naraża Odwołującego na szkodę z powodu nieuzyskania odpłatnego
zamówienia publicznego, na co mógłby w przeciwnym razie liczyć.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie dowody z dokumentacji postępowania
o zamówienie publiczne, która została również przekazana Izbie w formie kopii
poświadczonej za zgodność z oryginałem przez Zamawiającego, w szczególności zaś
przeprowadziła dowody z następujących dokumentów: ogłoszenia o zamówieniu, s.i.w.z.
wraz z udzielonymi wyjaśnieniami i zmianami jej treści, oferty Odwołującego, pism
Zamawiającego i Odwołującego w toku badania ofert, a także z protokołu postępowania.
Izba ustaliła, że w odwołaniu prawidłowo zacytowano pkt 5.2 SIWZ – w brzmieniu
sprzed i po zmianie z 10 grudnia 2012 r., jak również kluczową część uzasadnienia
faktycznego decyzji Zamawiającego o wykluczeniu Odwołującego. Z kolei zarówno w tym
zawiadomieniu, jak i w odwołaniu zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy podano,
że Odwołujący był wzywany w trybie art. 26 ust. 3 pzp do uzupełnienia dokumentów, a nie –
jak mylnie podał Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie – do złożenia wyjaśnień w trybie
art. 26 ust. 4 pzp.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
Sygn. akt KIO 384/13
faktyczne oraz zakres zarzutów podniesionych w odwołaniu i podlegających rozpatrzeniu,
Izba stwierdziła, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Izba stwierdziła na podstawie treści uzasadnienia odwołania (której nie przywołano
powyżej), że wyszczególniony w odwołaniu zarzut naruszenia art. 7 ust. 1 pzp w istocie
stanowi niedopuszczalną z mocy art. 180 ust. 2 pzp próbę podniesienia zarzutu wobec
zaniechania wykluczenia z postępowania wykonawcy, którego oferta została uznana przez
Zamawiającego za najkorzystniejszą. W odwołaniu wskazano okoliczności, które mają
świadczyć o tym, że wykonawca ten nie potwierdził spełniania warunku udziału
postępowaniu.
Potwierdził się zarzut bezpodstawnego wykluczenia Odwołującego z postępowania
na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 pzp za niespełnianie warunku udziału dotyczącego wiedzy
i doświadczenia, gdyż ocena ta została dokonana przez Zamawiającego w sposób
wykraczający ponad treść opisu zawartego w pkt 5.2 s.i.w.z.
Na wstępie należy podkreślić, że ustalenie warunków udziału w postępowaniu
(w aktualnym stanie prawnym nazywany opisem sposobu dokonania oceny spełniania
warunków) jest jedną z najważniejszych czynności zamawiających, którzy zobowiązani są do
określenia tych warunków w sposób dostatecznie jasny i precyzyjny, aby zarówno
wykonawcy potencjalnie zainteresowani udziałem w postępowaniu, jak i sami zamawiający
mogli ocenę ich spełniania przeprowadzić na zasadzie spełnia – nie spełnia. W oczywisty
sposób warunki udziału w postępowaniu ustalone przez zamawiających wpływają na krąg
wykonawców, którzy mogą się ubiegać o zamówienie – zawężając go w mniejszym lub
większym stopniu. Jest to działanie dopuszczalne w granicach wyznaczonych przez
dyspozycję art. 22 ust. 4 pzp, który wskazuje na konieczność powiązania i proporcjonalności
opisu sposobu dokonania oceny spełniania warunków udziału z przedmiotem zamówienia
postępowania o udzielenie zamówienia. Na zamawiających ciąży przy tym obowiązek
zapewnienia, aby te warunki podmiotowe pozwalały na wyłonienie wykonawcy dającego
rękojmię należytego wykonania zamówienia, nie naruszając przy tym zasady równego
traktowania wykonawców czy zasady uczciwej konkurencji. Jednocześnie z uwagi na
obowiązującą zasadę pisemności opis sposobu dokonania oceny spełniania warunków
udziału w postępowaniu oraz zakres, rodzaj i forma żądanych w tym celu dokumentów
muszą zostać opisane przez zamawiających w sposób wyczerpujący, jasny i precyzyjny
w dokumentach postępowania udostępnianych potencjalnym wykonawcom. Natomiast
zasada
równego
traktowania
wykonawców
i
zachowania
uczciwej
konkurencji
w postępowaniu nakazują przy interpretowaniu warunków udziału stosować, co do zasady,
Sygn. akt KIO 384/13
literalną wykładnię odpowiednich postanowień s.i.w.z. lub ogłoszenia o zamówieniu,
co zapobiega jakiejkolwiek uznaniowości zamawiających na etapie oceny ich spełniania
przez wykonawców, którzy przystąpili już do udziału we wszczętym postępowaniu. Wobec
tego przy odczytywaniu znaczenia tych postanowień należy się kierować przede wszystkim
zwykłym znaczeniem słów, wyrażeń i zwrotów, ustalonym z uwzględnieniem reguł
znaczeniowych i składniowych języka polskiego. W doktrynie i orzecznictwie utrwalił się przy
tym pogląd, że ewentualne niejasności i brak precyzji sformułowania warunków udziału
w postępowaniu nie może powodować niekorzystnych skutków dla wykonawców dążących
w dobrej wierze do wykazania ich spełnienia. Z drugiej strony w orzecznictwie Izby pojawiło
się również stanowisko akcentujące znaczenie przepisu art. 22 ust. 4 pzp jako wskazówki
interpretacyjnej ograniczającej swobodę interpretacji warunków udziału w oderwaniu
od przedmiotu zamówienia, tzn. jeżeli w określonej postaci stały się one obowiązujące
w postępowaniu, należy je interpretować jako związane i pozostające w odpowiedniej
proporcji z przedmiotem zamówienia.
Izba zważyła w rozstrzyganej sprawie, że interpretacja postulowana przez
Odwołującego mieści się w ramach prowadzonej w dobrej wierze literalnej interpretacji
sposobu oceny spełniania warunku udziału dotyczącego wiedzy i doświadczenia opisanego
przez Zamawiającego w pkt 5.2 s.i.w.z. Po pierwsze, wprowadzony w tym opisie termin
robota budowlana wcale (wbrew temu co twierdził Zamawiający) nie odpowiada terminologii
Prawa budowlanego, które (jak to adekwatnie przytoczono w odpowiedzi na odwołanie)
posługuje się wyłącznie terminem robót budowlanych. Terminologia wprowadzona przez
Zamawiającego jest wręcz niepoprawna językowo, gdyż dla określenia różnorakich
zbiorowych prac fizycznych, np. budowlanych, drogowych, polowych etc. w języku polskim
występuje tylko rzeczownik w liczbie mnogiej roboty. Starając się jednak nadać jakiś sens
wprowadzonej przez Zamawiającego swoistej terminologii można ją również odczytać np.
jako wymaganie, aby dalej opisany rodzaj i zakres doświadczenia został zdobyty w ramach
jednej umowy na roboty budowlane. Zamawiający musiał mieć tego świadomość, gdyż
w zawiadomieniu o wykluczeniu nie podważał tego, że któraś z dwóch pozycji
wyszczególnionych w wykazie załączonym do oferty Odwołującego nie ma przymiotu jednej
roboty budowlanej. Zamawiający potwierdził to również na rozprawie, zatem cytowana
w odpowiedzi na odwołanie terminologia Prawa budowlanego może być tylko rozpatrywana
jako argument uzasadniający jego stanowisko, że przedmiotem tych robót budowlanych miał
być tylko jeden obiekt budowlany, a dokładniej budowla hydrotechniczna w postaci
przepompowni. W ocenie Izby opisanie w słowniku pojęć Prawa budowlanego terminu roboty
budowlane jako odnoszącego się do wykonywania określonych rodzajów prac na jednym
Sygn. akt KIO 384/13
obiekcie budowlanym, nie oznacza, że konkretne roboty budowlane nie mogą dotyczyć
więcej niż jednego obiektu budowlanego. Kodeks cywilny w art. 647 również definiuje umowę
o roboty budowlane odwołując się do obiektu, a nie obiektów. Nie stoi to jednak
na przeszkodzie, a jest to wręcz regułą przy skomplikowanych inwestycjach, zawieraniu
jednej umowy na roboty budowlane dotyczące szeregu powiązanych ze sobą obiektów.
Jeżeli intencją Zamawiającego było wymaganie od wykonawców wykazania doświadczenia
uzyskanego przy robotach budowlanych związanych z jednym obiektem, należało
to wyraźnie zapisać, np. w sposób sugerowany w odwołaniu. Tymczasem w treści warunku
pojawia się jedna robota budowlana, a po określeniu rodzajów prac pojawia się słowo
przepompowni, które można odczytać prawidłowo zarówno jako rzeczownik użyty w liczbie
pojedynczej, jak i mnogiej, gdyż brak przy nim dookreślenia jednej (przepompowni). Zdaniem
Izby możliwość takiego odczytania dodatkowo wzmacnia określenie wymaganego poziomu
wydajności z użyciem sformułowania, że chodzi o łączną wydajność przepompowni.
Natomiast zdaniem Izby w załączonej do odpowiedzi na odwołanie opinii zamówionej przez
Zamawiającego
w sposób
nieuprawniony
skrócono
ostateczną
treść
warunku
do następującej postaci: … minimum jedną robotę budowlaną obejmującą budowę lub
modernizację lub remont przepompowni o łącznej wydajności Q=6,0 m
3
/s obiektu, gdyż
gdyby tak właśnie brzmiał warunek nie byłoby wątpliwości, że wykonane w przeszłości prace
miały dotyczyć jednego obiektu przepompowni o takiej wydajności. Natomiast istniejące w
rzeczywistości sformułowanie …przepompowni o łącznej wydajności Q=6,0 m
3
/s. tj. 2/3
wydajności obiektu, stanowi wskazanie, że wymagany poziom wydajności zrealizowanej lub
zrealizowanych przepompowni stanowi 2/3 wydajności obiektu przepompowni stanowiącego
przedmiot zamówienia.
Izba nie kwestionuje intencji, które przyświecały Zamawiającemu przy kształtowaniu
warunku udziału w postępowaniu dotyczącego wiedzy i doświadczenia. Jednakże podstawą
rozstrzygnięcia w sprawie jest wyłącznie stwierdzenie, że nie znalazły one odzwierciedlenia
w treści warunku wynikającej z s.i.w.z. Natomiast poza zakresem kognicji Izby jest kwestia,
czy warunek w postaci, którą Zamawiający chciał uzyskać, jest konieczny dla prawidłowej
realizacji przedmiotu zamówienia. Wiedza i doświadczenie wymagana od wykonawców
w ramach warunku udziału w postępowaniu nie musi, a zwykle nie może, być tożsama
z przedmiotem zamówienia. Z tego względu w art. 22 ust. 4 pzp wymaga się aby opis
spełniania warunku udziału był związany z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalny
do przedmiotu zamówienia, co szczególnie znajduje odbicie w przypadku wiedzy
i doświadczenia wymaganej od wykonawców. W rozstrzyganej sprawie jasne było tylko to,
że początkowo Zamawiający wymagał doświadczenia w realizacji robót budowlanych
Sygn. akt KIO 384/13
dotyczących przepompowni o przepustowości na poziomie równym przepompowni objętej
przedmiotem zamówienia, a następnie ją obniżył do poziomu odpowiadającego 2/3 tej
przepustowości. Natomiast przywołane powyżej niedoskonałości sformułowania tego opisu
w pkt 5.2 s.i.w.z. nie pozwalały na rozstrzygnięcie, że wymagane było wyłącznie
doświadczenie w realizacji robót związanych z jednym obiektem o takiej przepustowości,
a nie kilku powiązanych ze sobą obiektów, które łącznie mają taką przepustowość.
Tymczasem również tak rozumiany opis sposoby oceny spełniania warunku pozostaje
związany z przedmiotem zamówienia oraz jest proporcjonalny do niego, tyle że w nieco inny
sposób, niż było to intencją Zamawiającego. Nie ma przy tym znaczenia, że dwóch spośród
trzech wykonawców postąpiło zgodnie z oczekiwaniem Zamawiającego, skoro sposób
wykazania spełniania warunku przez Odwołującego również mieścił się w ramach opisu
dokonanego w pkt 5.2 s.i.w.z.
Izba w nieprawidłowej ocenie spełniania warunku udziału w postępowaniu przez
Odwołującego nie dopatrzyła się naruszenia art. 38 ust. 4 pzp przez Zamawiającego, gdyż
nie oznacza to dokonania zmiany treści s.i.w.z. po terminie składania ofert.
Mając powyższe na uwadze, Izba stwierdziła, że naruszenie przez Zamawiającego
art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych miało wpływ na wynik
prowadzonego przez niego postępowania o udzielenie zamówienia – i działając
na podstawie art. 192 ust. 1, 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy pzp – orzekła, jak w pkt 1. sentencji.
Z uwagi na związanie przepisem art. 180 ust. 2 pkt 1 ustawy pzp, Izba nie nakazała
unieważnienia innych niż wykluczenie Odwołującego z postępowania czynności dokonanych
przez Zamawiającego, który powinien tego dokonać z własnej inicjatywy, wykonując
niniejszy wyrok.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku
na podstawie przepisu art. 192 ust. 9 i 10 ustawy pzp w związku z przepisem § 5 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238), obciążając Zamawiającego
tymi kosztami, na które złożył się wpis uiszczony przez Odwołującego oraz jego uzasadnione
koszty, w ramach których uwzględniono wynagrodzenie pełnomocnika, na podstawie
przedłożonego do akt sprawy rachunku – zgodnie z przepisem § 3 pkt 2 lit. b przywołanego
rozporządzenia.
Przewodniczący:
………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
