rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2015-04-15
rok: 2015
data dokumentu: 2015-04-15
rok: 2015
sygnatury akt.:
KIO 682/15
KIO 682/15
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2015 r., w Warszawie, odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 3 kwietnia 2015 r. przez
wykonawcę
T.I.G. Sp. z o.o. ul. Szarych Szeregów 5, 10-079 Olsztyn
w postępowaniu prowadzonym przez
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek
ul. Park 1, 11-015 Olsztynek
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 3 kwietnia 2015 r. przez
wykonawcę
T.I.G. Sp. z o.o. ul. Szarych Szeregów 5, 10-079 Olsztyn
w postępowaniu prowadzonym przez
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek
ul. Park 1, 11-015 Olsztynek
orzeka:
1. uwzględnia odwołanie i nakazuje Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy
Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek: unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej, unieważnienie czynności odrzucenia oferty T.I.G. Sp. z o.o. oraz
powtórzenie czynności badania i oceny ofert z uwzględnieniem oferty T.I.G. Sp.
z o. o.,
2. kosztami postępowania obciąża Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy
Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez T. I. G. Sp. z o.
o. tytułem wpisu od odwołania,
2.2. zasądza od Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe –
Nadleśnictwo Jagiełek na rzecz T.I.G. Sp. z o.o. kwotę 13 600 zł 00 gr (słownie:
trzynaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu i wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013, poz. 907 z późn. zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Olsztynie.
Przewodniczący: ……………………..…
Sygn. akt: KIO 682/15
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na „budowę budynku
leśniczówki z budynkiem gospodarczym i zagospodarowaniem terenu” na podstawie ustawy
z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907
z późn. zm.), w trybie przetargu nieograniczonego.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone 20 lutego 2015 r.w Biuletynie Zamówień
Publicznych pod numerem 38622. Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone na
podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych.
I Zarzuty i żądania odwołania:
Odwołujący – T.I.G Sp. z o.o. wniósł odwołanie zarzucając zamawiającemu naruszenie:
art. 7 ust. 1 i 3, art. 89 ust. 1 pkt 6, art. 87 ust. 1 oraz art. 87 ust. 2 pkt 1-3 oraz art. 92 ust. 1
pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych i wnosząc o unieważnienie czynności odrzucenia
oferty odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych
i wyboru oferty najkorzystniejszej oraz nakazanie zamawiającemu przeprowadzenia
powtórnego badania i oceny ofert z udziałem odwołującego oraz dokonanie wyboru oferty
najkorzystniejszej na zasadach określonych przepisami ustawy Prawo zamówień
publicznych.
Odwołujący wskazał, iż zamawiający odrzucił jego ofertę powołując się na art. 89 ust. 1 pkt 6
ustawy Prawo zamówień publicznych, z powodu istnienia w niej błędów w obliczeniu ceny.
Zamawiający wskazał, że wykonawca w tabeli zawierającej zestawienie ceny brutto, wartości
podatków i wartości netto dla poszczególnych etapów i całości zamówienia przedstawił
wartości, które nie zgadzają się pod względem rachunkowym. Natomiast w treści
uzasadnienia odrzucenia oferty zamawiający nie wskazał na okoliczność zaistnienia błędu
w obliczeniu oferty i nie wskazał, na czym konkretnie ten błąd polega, przez co odwołujący
pozbawiony jest skutecznej obrony. Zgodnie z dyspozycją art. 92 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo
zamówień publicznych zamawiający powinien w sposób jednoznaczny i precyzyjny wskazać
na okoliczności faktyczne stanowiące podstawę podjętej czynności odrzucenia oferty
odwołującego.
Odwołujący nie podzielił stanowiska zamawiającego, gdyż w jego ocenie w złożonym
formularzu ofertowym w zakresie obliczenia ceny oferty nie występuje błąd jej obliczenia, jak
również nie zawiera ona błędów rachunkowych.
Poza tym czynność odrzucenia oferty jest przedwczesna, a zamawiający zaniechał
wyjaśnień treści złożonej oferty, jak również poprawienia zaistniałych omyłek, gdyż ustalenia
zamawiającego dotyczące błędów rachunkowych w rzeczywistości mogą być wyłącznie
omyłkami rachunkowymi w świetle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych i zgodnie
z dyspozycją art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający
obowiązany jest do ich poprawienia. Ewentualnie zaistniałe omyłki rachunkowe w obliczeniu
ceny oferty, które zamawiający jest w stanie samodzielnie poprawić, nie są równoznaczne
z błędem obliczenia ceny oferty skutkującym podjęciem czynności jej odrzucenia na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych.
II Stanowisko zamawiającego
Zamawiający podtrzymał swoją decyzję i wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, iż odrzucił
ofertę odwołującego, gdyż zawierała ona błędy w obliczeniu ceny, a w informacji
o odrzuceniu podał uzasadnienie faktyczne i prawne takiego działania. Zamawiający wskazał
tam, iż „Wykonawca w trakcie przygotowania oferty w formularzu ofertowym, w tabeli
zawierającej zestawienie ceny brutto, wartości podatków i wartości netto dla poszczególnych
etapów i całości zamówienia przedstawił wartości, które nie zgadzają się pod względem
rachunkowym”. Nie jest zatem słuszne twierdzenie odwołującego, że zamawiający nie
wskazał na okoliczność zaistnienia błędu w obliczeniu oferty i nie wskazał, na czym
konkretnie ten błąd polega. Zamawiający wskazał, że w tabeli zawierającej zestawienie ceny
brutto, wartości podatków i wartości netto dla poszczególnych etapów i całości zamówienia
jest kilka błędów, z czego należy wywodzić, iż kwoty nie dają ostatecznie po wykonaniu
działań matematycznych ceny brutto w wysokości 985.273,35 zł.
Zawarte w odwołaniu twierdzenia wzajemnie się wykluczają. Odwołujący po zapoznaniu się
z uzasadnieniem faktycznym i prawnym odrzucenia oferty musiał dokonać sprawdzenia
obliczenia ceny w ofercie i zauważyć, że jako „łączną cenę brutto” wskazał kwotę
„985273,35” zł. Łączna cena netto według oferty to „841244,74 zł” – w podaniu jej słownie
nie wskazano groszy – a „obowiązująca stawka podatku VAT” to „144028,61” zł.
Sprawdzając obliczenie ceny zamawiający stwierdził błąd w dodaniu do siebie kwot:
1) 371.312,90 i 613.960,44 – powinno być 985.273,34, a nie, jak wskazał wykonawca,
985.273,35
2) 29.942,86 i 82.696,23 – powinno być 112.639,09, a nie, jak wskazał wykonawca,
112.639,10,
3) 45.586,10 i 98.442,50 – powinno być 144.028,60, a nie, jak wskazał wykonawca,
144.028,61.
Zważywszy na powyższe zamawiający analizował, czy zgodnie z przepisem art. 87 ust. 2 pkt
2 ustawy Prawo zamówień publicznych nakładającym na niego obowiązek poprawienia
w ofercie oczywistych omyłek rachunkowych, z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych
dokonanych poprawek, powinien zastosować tę instytucję. Uznał jednak, iż błąd w obliczeniu
ceny nie sprowadza się wyłącznie do błędów w dodawaniu do siebie kwot wyżej
przedstawionych, co można byłoby uznać za oczywiste omyłki rachunkowe, gdyż z kolei
dodanie do siebie kwot:
1) 15.746 27 i 82.696,23 daje sumę 98442,50,
2) 98.442,50 i 515.517,94 daje sumę 613.960,44,
3) 15.643,24 i 29.942,86 daje sumę 45.586,10,
4) 45.586,10 i 325.726,80 daje sumę 371.312,90,
5) 31.389,51 i 112.639,10 daje sumę 144.028,61,
6) 144.028,61 i 841244,74 daje sumę 985.273,35.
Mając na uwadze powyższe nie sposób uznać, że doszło do oczywistej omyłki rachunkowej,
którą zamawiający miał obowiązek poprawić w ofercie. Omyłka rachunkowa stanowi wynik
błędnego działania na liczbach, działania arytmetycznego. Błędu odwołującego nie da się
poprawić kierując się logicznym ciągiem czynności występujących przy sporządzaniu oferty.
Odwołujący, zarzucając zamawiającemu naruszenie art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo
zamówień publicznych, nie wskazuje w odwołaniu, na czym miałaby polegać oczywista
omyłka rachunkowa.
Według zamawiającego doszło do błędu w obliczeniu ceny, to jest błędu polegającego na
wadliwym doborze przez wykonawcę poszczególnych elementów mających wpływ na
właściwe obliczenie ceny. Poprawienie błędu musiałoby sprowadzać się do poprawienia
którejś z kwot lub którychś kwot pierwotnie błędnie wpisanych w tabeli zawierającej
zestawienie ceny brutto, wartości podatków i wartości netto dla poszczególnych etapów
i całości zamówienia, ale nie błędnie wpisanych w wyniku popełnienia przez wykonawcę
oczywistych omyłek rachunkowych, które dałyby się poprawić przez zamawiającego, gdyby
ten kierował się logicznym ciągiem czynności występujących przy sporządzaniu oferty.
Zamawiający rozważał zastosowanie art. 87 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych,
uznał jednak, iż nie może z niego skorzystać, gdyż żądanie wyjaśnień od wykonawcy
sprowadzałoby się do ustalenia, gdzie odwołująca się spółka popełniła błąd polegający na
wadliwym doborze poszczególnych elementów mających wpływ na właściwe obliczenie
ceny, następnie musiałoby dojść do zmiany treści oferty, a w dalszej kolejności dopiero do
poprawienia oczywistej omyłki rachunkowej. Działanie takie godziłoby w zasady określone
przepisach art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający podniósł też, iż odwołująca się spółka w ogóle nie uzasadniła zarzutów
naruszenia art. 87 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy Prawo zamówień publicznych.
III Ustalenia Izby w kwestiach formalnych
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania, opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, a odwołujący
ma interes we wniesieniu odwołania.
IV Ustalenia Izby co do zarzutów
Izba ustaliła, iż stan faktyczny postępowania nie jest sporny między stronami.
W oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie dokumentacji postępowania oraz
złożonych oświadczeń i dokumentów Izba ustaliła i zważyła, co następuje: odwołanie
zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający powinien
poprawić w ofercie stwierdzone tam oczywiste omyłki rachunkowe, z uwzględnieniem
konsekwencji rachunkowych dokonanych poprawek,
Odwołujący w tabeli zawartej w formularzu ofertowym podał następujące kwoty:
Cena brutto
[zł]
Podatek VAT
8% [zł]
Podatek VAT
23% [zł]
Łącznie
podatek VAT
[zł]
Wartość
netto [zł]
Całość
zamówienia
985.273,35
31.389,51
112.639,10
144.028,61
Etap 1
371.312,90
15.643,24
29.942,86
45.586,10
325.726,80
Etap 2
613.960,44
15.746,27
82.696,23
98.442,50
515.517,94
Tymczasem poprawne obliczenia powinny wyglądać następująco:
Cena brutto
[zł]
Podatek VAT
8% [zł]
Podatek VAT
23% [zł]
Łącznie
podatek VAT
[zł]
Wartość
netto [zł]
Całość
zamówienia
985.273,34
31.389,51
112.639,09
144.028,60
841.244,74
Etap 1
371.312,90
15.643,24
29.942,86
45.586,10
325.726,80
Etap 2
613.960,44
15.746,27
82.696,23
98.442,50
515.517,94
Z powyższego wynika, iż odwołujący popełnił najbardziej klasyczną omyłkę rachunkową
polegającą na błędnym sumowaniu kwot 82.696,23 i 29.942,86, z którego uzyskał błędną
kwotę 112.639,10 (zamiast 112.639,09), a w konsekwencji – przy sumowaniu kolejnych
kwot, także w dalszych obliczeniach otrzymywał „dodatkowy” 1 grosz.
Błąd ten niewątpliwie wywodzi się z wyżej wskazanego sumowania 82.696,23 i 29.942,86,
gdyż było to pierwsze działanie, które musiał wykonać odwołujący – dopiero następnie
zsumować podatek VAT 8% i 23%, by uzyskać „Łącznie podatek VAT [zł]”, a następnie
„Cenę brutto [zł]”. Przy czym cenę brutto za całość zamówienia można było uzyskać na dwa
sposoby: albo sumując kolumnę „Cena brutto [zł]”, albo wers „Całość zamówienia” (w obu
wypadkach powinien wyjść ten sam wynik – 985.273,34 zł.
Jak widać z obliczeń zawartych w formularzu odwołującego, zsumował on wers „Całość
zamówienia”, w którym figurował dodatkowy grosz, a więc i wartość końcowa była większa
o ten grosz. W tym wypadku dodawanie zostało dokonane prawidłowo (choć w oparciu
o błędną liczbę), zatem i uzyskana suma była poprawna, choć o jeden grosz wyższa.
Tym samym, wbrew twierdzeniu zamawiającego, błąd odwołującego da się wyjaśnić
i następnie poprawić, kierując się logicznym ciągiem czynności występujących przy
sporządzaniu oferty. Omyłki te są tak ewidentne, że można uznać je za „oczywiste”, tak
samo jak oczywisty i jednoznaczny jest sposób ich poprawienia.
Art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych wskazuje na poprawienie omyłki
rachunkowej „z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych”, gdyż oczywiste jest, że jeśli
omyłka zostanie popełniona na pierwszym etapie obliczeń, będzie ona wpływała na błędne
dalsze działania wykonawcy i to nie tylko matematyczne, ale również przy wpisywaniu kwot
do innych części oferty, czy opisywaniu ich słownie – tak jak miało to miejsce w formularzu
ofertowym odwołującego.
Zatem, jak wskazano powyżej, zamawiający musi prześledzić kolejność obliczeń – odnaleźć
pierwszy błąd i jego konsekwencje.
W niniejszym przypadku będzie to poprawienie kwoty „112.639,10” na „112.639,09”, kwoty
„144.028,61” na „144.028,60” i kwoty „985.273,35” na „985.273,34”.
Przy czym kwoty 985.273,35 i 144.028,61 należy poprawić także (w wersji cyfrowej i słownej)
w pierwszej części punktu 3. formularza oferty: „Oferujemy wykonanie robót budowlanych,
będących przedmiotem zamówienia za łączną cenę brutto: …….. zł (słownie: …….. złotych)
w tym: łączna cena netto: …….. zł (słownie: …….. złotych) obowiązująca stawka podatku
VAT …….. zł (słownie: …….. złotych)”, do której zostały przeniesione błędne kwoty z tabeli.
Nie ma przeszkód także, by zamawiający w punkcie „łączna cena netto słownie” dopisał
zapomniane „74/100”. Przy tym podawanie w części „słownie” groszy w postaci ułamka jest
powszechnie przyjęte i akceptowane (choć oczywiście wciąż jest to wskazanie cyfrowo, a nie
słownie). Notabene – technicznie nieprawidłowe wskazanie kwoty „słownie” to omyłka
pisarska, gdyż wynika z pominięcia, przekręcenia lub nieprawidłowego doboru słowa (tu:
cyfry), jednak w rachunkowości jest traktowana jako omyłka rachunkowa, choć nie jest
związana z błędem matematycznym. Tak też była traktowana w dawnym art. 88 ustawy
Prawo zamówień publicznych, w którym był wskazany sposób poprawiania omyłek
rachunkowych.
Według swojego uznania co do konieczności uzupełnienia tabeli zamawiający może dopisać
także „841.244,74” w pustej komórce tabeli (jest to kwota zarówno wynikająca z sumowania
kolumny, jak i wpisana w części pierwszej punktu 3.) – jej uzupełnienie czy też brak w tym
miejscu nie ma znaczenia dla treści oferty.
Odwołujący ma też rację w kwestii nieprawidłowego sformułowania informacji o przyczynach
odrzucenia oferty – uzasadnienie faktyczne jest niekompletne. Niewystarczające jest bowiem
stwierdzenie, że zamawiający stwierdził błąd w obliczeniu ceny (czy też liczne błędy),
a wykonawca powinien ponownie przeliczyć ofertę i sobie je ustalić – zamawiający powinien
wskazać konkretnie, jakie błędy znalazł i na czym one polegają, ewentualnie także, dlaczego
uznał je za błędy w obliczeniu ceny, a nie omyłki rachunkowe.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji uwzględniając odwołanie.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 2 pkt
1, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ……………………..…
1. uwzględnia odwołanie i nakazuje Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy
Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek: unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej, unieważnienie czynności odrzucenia oferty T.I.G. Sp. z o.o. oraz
powtórzenie czynności badania i oceny ofert z uwzględnieniem oferty T.I.G. Sp.
z o. o.,
2. kosztami postępowania obciąża Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy
Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez T. I. G. Sp. z o.
o. tytułem wpisu od odwołania,
2.2. zasądza od Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe –
Nadleśnictwo Jagiełek na rzecz T.I.G. Sp. z o.o. kwotę 13 600 zł 00 gr (słownie:
trzynaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu wpisu i wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013, poz. 907 z późn. zm.) na niniejszy wyrok – w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Olsztynie.
Przewodniczący: ……………………..…
Sygn. akt: KIO 682/15
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Jagiełek
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na „budowę budynku
leśniczówki z budynkiem gospodarczym i zagospodarowaniem terenu” na podstawie ustawy
z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907
z późn. zm.), w trybie przetargu nieograniczonego.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone 20 lutego 2015 r.w Biuletynie Zamówień
Publicznych pod numerem 38622. Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone na
podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych.
I Zarzuty i żądania odwołania:
Odwołujący – T.I.G Sp. z o.o. wniósł odwołanie zarzucając zamawiającemu naruszenie:
art. 7 ust. 1 i 3, art. 89 ust. 1 pkt 6, art. 87 ust. 1 oraz art. 87 ust. 2 pkt 1-3 oraz art. 92 ust. 1
pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych i wnosząc o unieważnienie czynności odrzucenia
oferty odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych
i wyboru oferty najkorzystniejszej oraz nakazanie zamawiającemu przeprowadzenia
powtórnego badania i oceny ofert z udziałem odwołującego oraz dokonanie wyboru oferty
najkorzystniejszej na zasadach określonych przepisami ustawy Prawo zamówień
publicznych.
Odwołujący wskazał, iż zamawiający odrzucił jego ofertę powołując się na art. 89 ust. 1 pkt 6
ustawy Prawo zamówień publicznych, z powodu istnienia w niej błędów w obliczeniu ceny.
Zamawiający wskazał, że wykonawca w tabeli zawierającej zestawienie ceny brutto, wartości
podatków i wartości netto dla poszczególnych etapów i całości zamówienia przedstawił
wartości, które nie zgadzają się pod względem rachunkowym. Natomiast w treści
uzasadnienia odrzucenia oferty zamawiający nie wskazał na okoliczność zaistnienia błędu
w obliczeniu oferty i nie wskazał, na czym konkretnie ten błąd polega, przez co odwołujący
pozbawiony jest skutecznej obrony. Zgodnie z dyspozycją art. 92 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo
zamówień publicznych zamawiający powinien w sposób jednoznaczny i precyzyjny wskazać
na okoliczności faktyczne stanowiące podstawę podjętej czynności odrzucenia oferty
odwołującego.
Odwołujący nie podzielił stanowiska zamawiającego, gdyż w jego ocenie w złożonym
formularzu ofertowym w zakresie obliczenia ceny oferty nie występuje błąd jej obliczenia, jak
również nie zawiera ona błędów rachunkowych.
Poza tym czynność odrzucenia oferty jest przedwczesna, a zamawiający zaniechał
wyjaśnień treści złożonej oferty, jak również poprawienia zaistniałych omyłek, gdyż ustalenia
zamawiającego dotyczące błędów rachunkowych w rzeczywistości mogą być wyłącznie
omyłkami rachunkowymi w świetle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych i zgodnie
z dyspozycją art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający
obowiązany jest do ich poprawienia. Ewentualnie zaistniałe omyłki rachunkowe w obliczeniu
ceny oferty, które zamawiający jest w stanie samodzielnie poprawić, nie są równoznaczne
z błędem obliczenia ceny oferty skutkującym podjęciem czynności jej odrzucenia na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Prawo zamówień publicznych.
II Stanowisko zamawiającego
Zamawiający podtrzymał swoją decyzję i wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, iż odrzucił
ofertę odwołującego, gdyż zawierała ona błędy w obliczeniu ceny, a w informacji
o odrzuceniu podał uzasadnienie faktyczne i prawne takiego działania. Zamawiający wskazał
tam, iż „Wykonawca w trakcie przygotowania oferty w formularzu ofertowym, w tabeli
zawierającej zestawienie ceny brutto, wartości podatków i wartości netto dla poszczególnych
etapów i całości zamówienia przedstawił wartości, które nie zgadzają się pod względem
rachunkowym”. Nie jest zatem słuszne twierdzenie odwołującego, że zamawiający nie
wskazał na okoliczność zaistnienia błędu w obliczeniu oferty i nie wskazał, na czym
konkretnie ten błąd polega. Zamawiający wskazał, że w tabeli zawierającej zestawienie ceny
brutto, wartości podatków i wartości netto dla poszczególnych etapów i całości zamówienia
jest kilka błędów, z czego należy wywodzić, iż kwoty nie dają ostatecznie po wykonaniu
działań matematycznych ceny brutto w wysokości 985.273,35 zł.
Zawarte w odwołaniu twierdzenia wzajemnie się wykluczają. Odwołujący po zapoznaniu się
z uzasadnieniem faktycznym i prawnym odrzucenia oferty musiał dokonać sprawdzenia
obliczenia ceny w ofercie i zauważyć, że jako „łączną cenę brutto” wskazał kwotę
„985273,35” zł. Łączna cena netto według oferty to „841244,74 zł” – w podaniu jej słownie
nie wskazano groszy – a „obowiązująca stawka podatku VAT” to „144028,61” zł.
Sprawdzając obliczenie ceny zamawiający stwierdził błąd w dodaniu do siebie kwot:
1) 371.312,90 i 613.960,44 – powinno być 985.273,34, a nie, jak wskazał wykonawca,
985.273,35
2) 29.942,86 i 82.696,23 – powinno być 112.639,09, a nie, jak wskazał wykonawca,
112.639,10,
3) 45.586,10 i 98.442,50 – powinno być 144.028,60, a nie, jak wskazał wykonawca,
144.028,61.
Zważywszy na powyższe zamawiający analizował, czy zgodnie z przepisem art. 87 ust. 2 pkt
2 ustawy Prawo zamówień publicznych nakładającym na niego obowiązek poprawienia
w ofercie oczywistych omyłek rachunkowych, z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych
dokonanych poprawek, powinien zastosować tę instytucję. Uznał jednak, iż błąd w obliczeniu
ceny nie sprowadza się wyłącznie do błędów w dodawaniu do siebie kwot wyżej
przedstawionych, co można byłoby uznać za oczywiste omyłki rachunkowe, gdyż z kolei
dodanie do siebie kwot:
1) 15.746 27 i 82.696,23 daje sumę 98442,50,
2) 98.442,50 i 515.517,94 daje sumę 613.960,44,
3) 15.643,24 i 29.942,86 daje sumę 45.586,10,
4) 45.586,10 i 325.726,80 daje sumę 371.312,90,
5) 31.389,51 i 112.639,10 daje sumę 144.028,61,
6) 144.028,61 i 841244,74 daje sumę 985.273,35.
Mając na uwadze powyższe nie sposób uznać, że doszło do oczywistej omyłki rachunkowej,
którą zamawiający miał obowiązek poprawić w ofercie. Omyłka rachunkowa stanowi wynik
błędnego działania na liczbach, działania arytmetycznego. Błędu odwołującego nie da się
poprawić kierując się logicznym ciągiem czynności występujących przy sporządzaniu oferty.
Odwołujący, zarzucając zamawiającemu naruszenie art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo
zamówień publicznych, nie wskazuje w odwołaniu, na czym miałaby polegać oczywista
omyłka rachunkowa.
Według zamawiającego doszło do błędu w obliczeniu ceny, to jest błędu polegającego na
wadliwym doborze przez wykonawcę poszczególnych elementów mających wpływ na
właściwe obliczenie ceny. Poprawienie błędu musiałoby sprowadzać się do poprawienia
którejś z kwot lub którychś kwot pierwotnie błędnie wpisanych w tabeli zawierającej
zestawienie ceny brutto, wartości podatków i wartości netto dla poszczególnych etapów
i całości zamówienia, ale nie błędnie wpisanych w wyniku popełnienia przez wykonawcę
oczywistych omyłek rachunkowych, które dałyby się poprawić przez zamawiającego, gdyby
ten kierował się logicznym ciągiem czynności występujących przy sporządzaniu oferty.
Zamawiający rozważał zastosowanie art. 87 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych,
uznał jednak, iż nie może z niego skorzystać, gdyż żądanie wyjaśnień od wykonawcy
sprowadzałoby się do ustalenia, gdzie odwołująca się spółka popełniła błąd polegający na
wadliwym doborze poszczególnych elementów mających wpływ na właściwe obliczenie
ceny, następnie musiałoby dojść do zmiany treści oferty, a w dalszej kolejności dopiero do
poprawienia oczywistej omyłki rachunkowej. Działanie takie godziłoby w zasady określone
przepisach art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający podniósł też, iż odwołująca się spółka w ogóle nie uzasadniła zarzutów
naruszenia art. 87 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy Prawo zamówień publicznych.
III Ustalenia Izby w kwestiach formalnych
Na wstępie Izba stwierdziła, że nie zachodzi żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania, opisanych w art. 189 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, a odwołujący
ma interes we wniesieniu odwołania.
IV Ustalenia Izby co do zarzutów
Izba ustaliła, iż stan faktyczny postępowania nie jest sporny między stronami.
W oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie dokumentacji postępowania oraz
złożonych oświadczeń i dokumentów Izba ustaliła i zważyła, co następuje: odwołanie
zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający powinien
poprawić w ofercie stwierdzone tam oczywiste omyłki rachunkowe, z uwzględnieniem
konsekwencji rachunkowych dokonanych poprawek,
Odwołujący w tabeli zawartej w formularzu ofertowym podał następujące kwoty:
Cena brutto
[zł]
Podatek VAT
8% [zł]
Podatek VAT
23% [zł]
Łącznie
podatek VAT
[zł]
Wartość
netto [zł]
Całość
zamówienia
985.273,35
31.389,51
112.639,10
144.028,61
Etap 1
371.312,90
15.643,24
29.942,86
45.586,10
325.726,80
Etap 2
613.960,44
15.746,27
82.696,23
98.442,50
515.517,94
Tymczasem poprawne obliczenia powinny wyglądać następująco:
Cena brutto
[zł]
Podatek VAT
8% [zł]
Podatek VAT
23% [zł]
Łącznie
podatek VAT
[zł]
Wartość
netto [zł]
Całość
zamówienia
985.273,34
31.389,51
112.639,09
144.028,60
841.244,74
Etap 1
371.312,90
15.643,24
29.942,86
45.586,10
325.726,80
Etap 2
613.960,44
15.746,27
82.696,23
98.442,50
515.517,94
Z powyższego wynika, iż odwołujący popełnił najbardziej klasyczną omyłkę rachunkową
polegającą na błędnym sumowaniu kwot 82.696,23 i 29.942,86, z którego uzyskał błędną
kwotę 112.639,10 (zamiast 112.639,09), a w konsekwencji – przy sumowaniu kolejnych
kwot, także w dalszych obliczeniach otrzymywał „dodatkowy” 1 grosz.
Błąd ten niewątpliwie wywodzi się z wyżej wskazanego sumowania 82.696,23 i 29.942,86,
gdyż było to pierwsze działanie, które musiał wykonać odwołujący – dopiero następnie
zsumować podatek VAT 8% i 23%, by uzyskać „Łącznie podatek VAT [zł]”, a następnie
„Cenę brutto [zł]”. Przy czym cenę brutto za całość zamówienia można było uzyskać na dwa
sposoby: albo sumując kolumnę „Cena brutto [zł]”, albo wers „Całość zamówienia” (w obu
wypadkach powinien wyjść ten sam wynik – 985.273,34 zł.
Jak widać z obliczeń zawartych w formularzu odwołującego, zsumował on wers „Całość
zamówienia”, w którym figurował dodatkowy grosz, a więc i wartość końcowa była większa
o ten grosz. W tym wypadku dodawanie zostało dokonane prawidłowo (choć w oparciu
o błędną liczbę), zatem i uzyskana suma była poprawna, choć o jeden grosz wyższa.
Tym samym, wbrew twierdzeniu zamawiającego, błąd odwołującego da się wyjaśnić
i następnie poprawić, kierując się logicznym ciągiem czynności występujących przy
sporządzaniu oferty. Omyłki te są tak ewidentne, że można uznać je za „oczywiste”, tak
samo jak oczywisty i jednoznaczny jest sposób ich poprawienia.
Art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych wskazuje na poprawienie omyłki
rachunkowej „z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych”, gdyż oczywiste jest, że jeśli
omyłka zostanie popełniona na pierwszym etapie obliczeń, będzie ona wpływała na błędne
dalsze działania wykonawcy i to nie tylko matematyczne, ale również przy wpisywaniu kwot
do innych części oferty, czy opisywaniu ich słownie – tak jak miało to miejsce w formularzu
ofertowym odwołującego.
Zatem, jak wskazano powyżej, zamawiający musi prześledzić kolejność obliczeń – odnaleźć
pierwszy błąd i jego konsekwencje.
W niniejszym przypadku będzie to poprawienie kwoty „112.639,10” na „112.639,09”, kwoty
„144.028,61” na „144.028,60” i kwoty „985.273,35” na „985.273,34”.
Przy czym kwoty 985.273,35 i 144.028,61 należy poprawić także (w wersji cyfrowej i słownej)
w pierwszej części punktu 3. formularza oferty: „Oferujemy wykonanie robót budowlanych,
będących przedmiotem zamówienia za łączną cenę brutto: …….. zł (słownie: …….. złotych)
w tym: łączna cena netto: …….. zł (słownie: …….. złotych) obowiązująca stawka podatku
VAT …….. zł (słownie: …….. złotych)”, do której zostały przeniesione błędne kwoty z tabeli.
Nie ma przeszkód także, by zamawiający w punkcie „łączna cena netto słownie” dopisał
zapomniane „74/100”. Przy tym podawanie w części „słownie” groszy w postaci ułamka jest
powszechnie przyjęte i akceptowane (choć oczywiście wciąż jest to wskazanie cyfrowo, a nie
słownie). Notabene – technicznie nieprawidłowe wskazanie kwoty „słownie” to omyłka
pisarska, gdyż wynika z pominięcia, przekręcenia lub nieprawidłowego doboru słowa (tu:
cyfry), jednak w rachunkowości jest traktowana jako omyłka rachunkowa, choć nie jest
związana z błędem matematycznym. Tak też była traktowana w dawnym art. 88 ustawy
Prawo zamówień publicznych, w którym był wskazany sposób poprawiania omyłek
rachunkowych.
Według swojego uznania co do konieczności uzupełnienia tabeli zamawiający może dopisać
także „841.244,74” w pustej komórce tabeli (jest to kwota zarówno wynikająca z sumowania
kolumny, jak i wpisana w części pierwszej punktu 3.) – jej uzupełnienie czy też brak w tym
miejscu nie ma znaczenia dla treści oferty.
Odwołujący ma też rację w kwestii nieprawidłowego sformułowania informacji o przyczynach
odrzucenia oferty – uzasadnienie faktyczne jest niekompletne. Niewystarczające jest bowiem
stwierdzenie, że zamawiający stwierdził błąd w obliczeniu ceny (czy też liczne błędy),
a wykonawca powinien ponownie przeliczyć ofertę i sobie je ustalić – zamawiający powinien
wskazać konkretnie, jakie błędy znalazł i na czym one polegają, ewentualnie także, dlaczego
uznał je za błędy w obliczeniu ceny, a nie omyłki rachunkowe.
W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji uwzględniając odwołanie.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 2 pkt
1, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ……………………..…
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 858/15 z dnia 2015-06-24
- Sygn. akt KIO 1148/15 z dnia 2015-06-18
- Sygn. akt KIO 1028/15 z dnia 2015-06-11
- Sygn. akt KIO 939/15 z dnia 2015-05-27
