rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2017-04-20
rok: 2017
data dokumentu: 2017-04-20
rok: 2017
sygnatury akt.:
KIO 681/17
KIO 681/17
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2017 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 7 kwietnia br. przez wykonawcę
G. & W. L. A. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w (…)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w (…)
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 7 kwietnia br. przez wykonawcę
G. & W. L. A. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w (…)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w (…)
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w (…) powtórzenie badania i oceny ofert oraz odrzucenie oferty J. S. i J.
R., prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą A. S. J. S. J.
R. w (…) na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 Prawa zamówień
publicznych.
2. Kosztami postępowania obciąża zamawiającego - Zarząd Komunalnych Zasobów
Lokalowych spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (…) i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych, zero groszy), uiszczoną przez wykonawcę G. & W. L. A. spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w (…) tytułem wpisu od odwołania,
2.2. zasądza od zamawiającego – Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w
(…) na rzecz wykonawcy G. & W. L. A. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka
komandytowa w (…) kwotę 19 170 zł 00 gr (słownie: dziewiętnaście tysięcy sto
siedemdziesiąt złotych, zero groszy), stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wpisu od odwołania, wynagrodzenia pełnomocnika i dojazdu na
rozprawę.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164 z późn. zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Przewodniczący:
Sygn. akt KIO 681/17
U z a s a d n i e n i e
I. Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (…) (zwany dalej Zamawiającym),
prowadzi postępowanie na wykonanie zamówienia publicznego na wykonanie koncepcji
zagospodarowania osiedla mieszkaniowego wielorodzinnego, którego usytuowanie
planowane jest w (…).
Postępowanie prowadzone jest w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie
ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164
z poźn. zm.; dalej: Prawo zamówień publicznych).
W dniu 7 kwietnia 2017 r. wykonawca G. & W. L. A. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością spółka komandytowa w (…) (dalej: Odwołujący) wniósł odwołanie,
w którym zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1. art. 89 ust. 1 pkt 4 Prawa zamówień publicznych poprzez jego niezastosowanie
i w konsekwencji dokonanie wyboru jako najkorzystniejszej oferty A. S., w sytuacji gdy oferta
A. S. zawiera rażąco niską cenę ofertową i jako taka winna zostać odrzucona,
2. art. 90 ust 3 w zw. z art. 90 ust. 1 i ust. 2 Prawa zamówień publicznych poprzez ich
niezastosowanie i w konsekwencji dokonanie wyboru jako najkorzystniejszej oferty A. S., w
sytuacji gdy A. S. nie obaliło domniemania rażąco niskiej w postępowaniu wyjaśniającym, a
przeciwnie, złożonymi wyjaśnieniami potwierdziło kalkulację ceny ofertowej poniżej kosztów
realizacji przedmiotu zamówienia, co w konsekwencji winno prowadzić do odrzucenia oferty.
W ocenie Odwołującego, wykonawca wezwany do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny złożył
wyjaśnienia lakoniczne, niewystarczające i nie poparte żadnymi dowodami, a więc w
konsekwencji wykonawca nie złożył wyjaśnień i oferta ta powinna zostać odrzucona.
W związku z powyższym Odwołujący wnosił o uwzględnienie odwołania i nakazanie
Zamawiającemu powtórzenia czynności badania i oceny ofert.
Zamawiający nie uwzględnił zarzutów podniesionych w odwołaniu. W odpowiedzi na
odwołanie i na rozprawie wnosił o jego oddalenie.
Podtrzymał stanowisko, iż brak podstaw do odrzucenia oferty A. S.. Wnioskował o powołanie
na świadka, względnie w charakterze strony pana J. R. na okoliczność kalkulacji ceny
ofertowej, że można wykonać zamówienie za zaoferowaną cenę. Zamówienie jest realizacją
ze sfery projektowania i brak w nim mierników obiektywnych do określenia ceny. Decyduje
własny potencjał kadrowy oraz materiałowy, poziom oczekiwanego zysku – stąd
rozbieżności zaoferowanych cenach. A. S. posiada własny zespół architektoniczny, obaj
właściciele mają uprawnienia architektoniczne i konstrukcyjne oraz duże doświadczenie, co
skraca i optymalizuje czas wykonania projektu. Istotne jest osobiste zaangażowanie
właścicieli. Uprawnienia zespołu projektowego z wielu dziedzin obniżają koszty realizacji,
pozwalają też na równoległe projektowanie w kilku branżach. Sama rozbieżność w
zaoferowanych cenach nie uzasadnia stwierdzenia, że cena jest rażąco niska. Zamawiający
podtrzymuje stanowisko, że można przystosować projekt już zrealizowany na ul. (…) (jest on
na ukończeniu, wydano pozwolenie na budowę). Struktura i układ pomieszczeń mogą zatem
być wykorzystane, a poza tym A. S. posiada znajomość warunków realizacji zamówienia.
Podkreślał, że mieszkania są ustandaryzowane, należące do zasobu komunalnego, a wiec
powtarzalne. Zamawiający wykorzystał również własne doświadczenie przy ocenie ofert i
uznał, że można wykonać zamówienia za oferowaną cenę. Fakt uzyskania pozwolenia na
budowę budynków przy ul. (…) j w istotny sposób wpływa na ocenę wiarygodności
kontrahenta.
Odwołujący nietrafnie, zdaniem Zamawiającego, ocenia ilość badań geotechnicznych,
ponieważ co prawda rzeczywiście przewiduje się wykonanie 6 otworów na każdy budynek,
ale Odwołujący założył, że będzie 10 budynków, tymczasem wynika to tylko z koncepcji dla
uzyskania
warunków
technicznych,
zresztą
sprzecznej
z
miejscowym
planem
zagospodarowania przestrzennego, a wiec rzeczywista ilość budynków może być inna.
Z doświadczenia Zamawiającego wynika, że cena dokonania odwiertów może być
praktycznie dowolna. Nie ma cen rynkowych, ponieważ często wynikają one ze ścisłej
współpracy pomiędzy firmami. Podobnie, co do mapy do celów projektowania, cena zależy
od umowy pomiędzy geodetą a projektantem, ale Zamawiający wskazuje, że możliwe jest
uzyskanie ceny na poziomie 1800 zł, a nie jak twierdzi Odwołujący, pomiędzy 3 500 zł,
a 8 000 zł. Na dowód powyższego składa wyciąg z zeszytu 53/2016 wskaźników cenowych
S., gdzie ze str. 129 wynika, że podano cenę za jeden hektar (700zł) i każdy następny
(500zł). Podaje, że ceny należy obliczyć dla 3,3 hektara.
Analogicznie wynagrodzenie asystenta architekta i architekta zależy od
doświadczenia i oczekiwań konkretnych osób i w ocenie Zamawiającego podane przez A. S.
wynagrodzenia są realne. Wskazuje, że przewiduje 2 lub 3 typy budynków na terenie
osiedla, 4 i 5 kondygnacyjne, bez garaży podziemnych, z prostą konstrukcją, powtarzalne,
stąd niższa cena. Wykonawca projektu przy ul. (…) ma również ułatwienie przy sporządzaniu
przedmiarów dla projektu przy ul. (…), ponieważ sporządzenie przedmiaru sprowadza się do
ustalenia grup przedmiarowych, z wyliczenia ilości materiału z dokumentacji projektowej, a
wiec praca może zostać skrócona, ponieważ kosztorysant ma już materiały z poprzedniego
projektu, i wystarczy zaktualizować cenę. Zdaniem Zamawiającego istnieje możliwość
dostosowania projektu ul. (…) do ul. (…), bo chociaż zmienia się struktura lokali, ale 70 %
lokali obu projektach jest dwuizbowych. Zamawiający złożył do akt wyciąg z dokumentacji
poprzedniego postepowania wskazując, że zaoferowano w nim ceny w takiej wysokości, że
Zamawiający zwiększył szacunkową wartość zamówienia. Złożył również do akt badania
rynkowe dokonane przez A. S. z 14 kwietnia 2017 r., dotyczące wykonania mapy do celów
projektowych i badań geotechnicznych. Potwierdzają one fakt, że można za zaoferowaną
cenę wykonać zamówienie.
Do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego zgłosili przystąpienie
wykonawcy J. S. i J. R., prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod
nazwą A. S. J. S. J. R. w (…) (dalej: A. S.), których oferta została uznana przez
Zamawiającego za najkorzystniejszą.
Izba ustaliła (informacja w tym zakresie została złożona przez Zamawiającego do akt
postepowania w dniu 14 kwietnia 2017 r.), że informację o wniesieniu odwołania wraz
z kopią odwołania Zamawiający przekazał wykonawcom w dniu 7 kwietnia 2017 r.
Zgłaszający przystąpienie potwierdził powyższe oświadczeniem na posiedzeniu.
Izba ustaliła, że zgłoszenie przystąpienia wpłynęło do Izby faksem w dniu 10 kwietnia 2017 r.
następnie w dniu 12 kwietnia 2017 r. wpłynął oryginał.
W konsekwencji powyższych ustaleń, Izba stwierdziła, że zgłoszenie przystąpienia
nie nastąpiło w ustawowym trzydniowym terminie w formie przewidzianej w art. 185 ust. 2
zdanie drugie Prawa zamówień publicznych (dopuszczalna jest forma pisemna albo forma
elektroniczna opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą
ważnego kwalifikowanego certyfikatu). W konsekwencji Izba uznała, że zgłaszający
przystąpienie nie przystąpił skutecznie do postepowania odwoławczego i nie stał się
uczestnikiem postępowania odwoławczego.
II. Nie stwierdzono zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 189 ust. 2 Prawa zamówień
publicznych, wobec czego rozpoznano odwołanie na rozprawie.
Odwołującemu przysługuje prawo do wniesienia odwołania zgodnie z art. 179 ust. 1
Prawa zamówień publicznych, bowiem ma interes w uzyskaniu danego zamówienia i może
ponieść szkodę w wyniku ewentualnego naruszenia przez Zamawiającego Prawa zamówień
publicznych.
Po zapoznaniu się z dokumentacją postępowania i stanowiskami Stron, Krajowa Izba
Odwoławcza zważyła, co następuje: odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Izba ustaliła, co następuje:
1. Wartość zamówienia została oszacowana przez Zamawiającego na kwotę
842.550,00 złotych. Cena oferty A. S. wyniosła 277.980,00 złotych. Ceny zaoferowane przez
innych wykonawców mieściły się się w graniach od 421.890,00 złotych do 945.255,00
złotych. Średnia arytmetyczna pozostałych cen ofertowych wyniosła 707.557,50 złotych.
2. W tych okolicznościach Zamawiający prawidłowo zwrócił się do wykonawcy A.
S.z wezwaniem w trybie art. 90 ust. 1 Prawa zamówień publicznych o złożenie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny.
3. Pismem z dnia 15 lutego 2017 roku Zamawiający wezwał A. S. do złożenia wyjaśnień, w
tym przedstawienia dowodów dotyczących elementów oferty mającej wpływ na wysokość
zaoferowanej ceny. W odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego z dnia 15 lutego 2017 roku
A.S. złożyło wyjaśnienia pismem z dnia 22 lutego 2017 roku.
A. S. wskazało łącznie 5 czynników, które miały pozwolić na odpowiednią optymalizację
ceny projektowej, tj.:
a)
dysponowanie przeszło dwudziestoletnim doświadczeń w branży projektowej,
b)
dysponowanie zapleczem technicznym umożliwiającym szybką i tanią edycję opracowań
projektowych,
c)
posiadanie relatywnie tanich kosztów działania dzięki zoptymalizowanej strukturze
zatrudnienia i systemu wynagrodzeń,
d)
posiadanie dokumentacji projektowej dla zabudowy mieszkaniowej przy ul. (…) w (…),
opracowanej na rzecz Zamawiającego,
e)
planowaną
powtarzalność
budynków
w
zabudowanie
mieszkaniowej
objętej
przedmiotem zamówienia.
A.S. przedstawiło także kalkulację zakładanych kosztów realizacji przedmiotu zamówienia
publicznego, przy założeniu „wykonania wszystkich czynności określonych w treści zamówienia” za
cenę 277.980,00 złotych. I tak, założone przez A. S. koszty realizacji przedmiotu
zamówienia miały objąć:
a)
wynagrodzenia projektantów głównych i asystentów projektantów w branżach:
−
architektury,
−
konstrukcji,
−
instalacji sanitarnych,
−
instalacji elektrycznych,
−
instalacji sanitarnych - projekty sieci i przyłączy wod.-kan.
b)
wydruku,
c)
uzgodnień z rzeczoznawcami, uzyskania wymaganych uzgodnień i sprawdzeń,
d)
lokalu biura firmy,
e)
materiałów biurowych, amortyzacji urządzeń i oprogramowania,
Łączną wysokość kosztów a-e określono na 190.000,00 złotych,
f)
nadzoru autorskiego nad realizacją budynków, zagospodarowania terenu oraz przyłączy i
sieci - 20.000,00 złotych.
A. S. założyło, że z realizacji przedmiotu zamówienia publicznego uzyska zysk na poziomie
16.000,00 złotych.
Jedynymi dowodami przedstawionymi przez A. S. na poparcie założeń i kalkulacji cenowych
były referencje potwierdzające należyte wykonanie dokumentacji projektowych na rzecz
innych, niż Zamawiający, inwestorów.
4. Następnie pismem z dnia 14 marca 2017 roku Zamawiający wezwał A. S. do złożenia
dalszych wyjaśnień w zakresie przyjętej kalkulacji ceny, w szczególności wyjaśnienia
wątpliwości dotyczących kosztów badań geotechnicznych, uzyskania mapy do celów
projektowych, wynagrodzeń projektantów w branży drogowej i teletechnicznej
}
rzeczoznawców sanepidu i p.poż. oraz wynagrodzeń projektantów sprawdzających
dokumentację projektową. A. S. złożyło wyjaśnienia pismem z dnia 20 marca 2017 roku.
W wyjaśnieniach A. S. objęło koszty wynagrodzeń projektantów głównych niewymienionych
w pierwszych wyjaśnieniach (drogowcy, teletechnik) kosztami wynagrodzeń branżystów
wskazanych w wyjaśnianiach z dnia 22 lutego 2017 roku, dokonując przesunięć w obrębie
dotychczasowych pozycji kosztowych.
A. S. dokonało także korekty zakładanego zysku, pomniejszając go o szacowane koszty
badań geotechnicznych i aktualizacji mapy do celów projektowych, tj. o łączną kwotę 6 000
złotych. Ostatecznie A. S. założyło, że z realizacji przedmiotu zamówienia publicznego
uzyska zysk na poziomie 10.000,00 złotych.
5. Zamawiający po otrzymaniu drugich wyjaśnień uznał je za wystarczające, i wybrał ofertę
A. S. jako najkorzystniejszą. Z powyższym nie zgodził się Odwołujący i wniósł odwołanie.
Oceniając tak ustalony stan faktyczny, Izba stwierdziła, że zarzuty odwołania
zasługują na uwzględnienie – A. S. nie złożyło wystarczających wyjaśnień odnośnie rażąco
niskiej ceny.
Izba w całości podzieliła stanowisko Odwołującego. W ocenie składu orzekającego A. S. nie
wykazało, w jaki sposób każdy z pięciu, wymienionych w pierwszych wyjaśnieniach,
czynników cenotwórczych, tj. dwudziestoletnie doświadczenie, zaplecze techniczne, tanie
koszty działania, posiadanie dokumentacji projektowej dla zabudowy mieszkaniowej przy ul.
(…) w (…) oraz powtarzalność budynków wpływa na dokonaną przez A. S kalkulację ceny
ofertowej. W szczególności . S. nie wyjaśniło, w jaki sposób i w jakim stopniu każdy z
czynników wpływa na obniżenie kosztów realizacji przedmiotu zamówienia.
Trafnie Odwołujący zauważał, że posiadane doświadczenie, zaplecze techniczne
oraz tanie koszty działania, na które powoływało się A. S., w ogóle nie zostały
przedstawione w odniesieniu do przedmiotu zamówienia i zaoferowanej ceny. Wymienione
czynniki są dostępne także innym wykonawcom, i nie mogą stanowić okoliczności
uzasadniającej realne obniżenie kosztów realizacji przedmiotu zamówienia. Jedyny czynnik
szczególny, właściwy jedynie dla A. S., który mógłby hipotetycznie pozwalać na obniżenie
ceny, to wcześniejsze zaprojektowanie dla Zamawiającego zabudowy mieszkaniowej przy
ul. (…). Jednak w ocenie składu orzekającego A. S. nie wykazało, że wykonanie
wcześniejszego projektu przekłada się na obniżenie ceny w niniejszym postępowaniu w tak
dużym stopniu. A. S. w pierwszych wyjaśnieniach powoływało się na planowaną
powtarzalność budynków, która ma zmniejszyć nakłady czasu i pracy projektantów o min.
70%, A. S. nie podało jednak, jak słusznie zauważał Odwołujący w odwołaniu, konkretnych
uwarunkowań, dzięki którym możliwe jest obniżenie rzeczywistych kosztów realizacji
przedmiotu zamówienia we wskazanym procencie. W drugich wyjaśnieniach z dnia 20
marca 2017 roku, A. S. z kolei wskazało, że nie zamierza powielać projektu zabudowy
mieszkaniowej na ul. (…), a jedynie „wykorzystać niektóre elementy funkcjonalne”. A. S. nie
wskazało, które konkretnie elementy dokumentacji projektowej dla zabudowy mieszkaniowej
na ul. (…) nadają się do wykorzystania w projekcie dla zabudowy mieszkaniowej na ul. (…)
oraz w jaki sposób przełoży się to na cenę opracowania dokumentacji projektowej objętej
niniejszym postępowaniem przetargowym; A. S. nie wyjaśniło także w jaki sposób zamierza
wykorzystać posiadane przedmiary, specyfikacje i kosztorysy inwestorskie.
Niezależnie od powyższego, w ocenie Izby Odwołujący trafnie zauważał, że
wykonawca w cenie ofertowej nie uwzględnił kosztów badań geotechnicznych i mapy do
celów projektowych; fakt ten A. S. przyznało wprost w wyjaśnianiach z dnia 20 marca 2017
roku. Ponadto, założona (już po terminie składania ofert, dopiero na etapie składania
wyjaśnień) kalkulacja kosztów badań geotechnicznych w wysokości 4 000 zł, nie została
poparta żadnymi dowodami (wyciągami z cenników, ofertami itp.). Analogicznie brak
w pierwotnych wyjaśnieniach uwzględnienia wyceny mapy do celów projektowych,
a przedstawiona później wycena nie została poparta żadnymi dowodami. Niewystarczająco
również wyjaśniono poziom kosztów wynagrodzeń specjalistów – kolejne wyjaśnienia
modyfikowały w tym zakresie poprzednie; nadto nie wskazano, ile osób rzeczywiście będzie
zatrudnionych przy realizacji projektu (na rozprawie Zamawiający argumentował, że
wynagrodzenie specjalistów mogło zostać określone na stosunkowo niskim poziomie,
ponieważ jeden specjalista miał równocześnie uprawnienia w kilku branżach – jednak ta
okoliczność nie została poparta żadnymi dowodami, ani nawet kalkulacjami w wyjaśnieniach
złożonych przez wykonawcę).
Reasumując, A. S. nie wskazało w toku złożonych wyjaśnień, jakie czynniki, poza
wykonaniem projektu przy ul. (…), miały wpływ na wysokość zaoferowanej ceny, i
równocześnie nie wykazało, w jaki sposób (w jakiej konkretnie wysokości) uprzednie
wykonanie projektu dla Zamawiającego ma wpływ na wysokość zaoferowanej ceny.
Dodatkowo budzą wątpliwości kalkulacje przedstawiane w kolejnych wyjaśnieniach
(potwierdzają, że w pierwotnej wycenie nie uwzględniono wszystkich elementów),
a przedstawione w wyjaśnieniach czynniki cenotwórcze nie zostały poparte żadnymi
dowodami. Takie wyjaśnienia w ugruntowanym już orzecznictwie uznaje się za
niewystarczające i implikujące odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art.
90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych. Przykładowo: w wyroku sygn. akt: KIO 817/16 Izba
stwierdziła, że wykonawca ,,w sposób lakoniczny i bardzo ogólnikowy przedstawił
zamawiającemu wyjaśnienia, z których nie sposób wywieść, w jaki sposób odwołujący
dokonał kalkulacji ceny oferty, jakie to specyficzne czynniki, niedostępne innym
wykonawcom, pozwoliły na oszacowanie przedmiotu zamówienia w sposób, w jaki dokonał
tego odwołujący. Zadaniem odwołującego, który zostaje wezwany przez zamawiającego do
złożenia wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, jest ostateczne i definitywne
udowodnienie (przekonanie) zamawiającemu, że cena zaproponowana w ofercie
wykonawcy pytanego o cenę ofertową, jest ceną rzeczywistą, realną, a w szczególności
pokrywającą wszystkie niezbędne koszty, umożliwiające realizację zamówienia w sposób
prawidłowy.” W orzeczeniu sygn. akt: KIO 1397/16, Wyrok KIO z dnia 10 sierpnia 2016 r.
Izba uznała, że ,,potwierdził się zarzut zaniechania odrzucenia oferty X z powodu złożenia
niewystarczających wyjaśnień dotyczących kalkulacji ceny oferty. Z treści art. 90 ust. 2
ustawy Pzp wynika wprost, że ciężar udowodnienia że cena oferty nie jest ceną rażąco niską
spoczywa na wykonawcy, składającym wyjaśnienia. Oznacza to, że obowiązkiem
wykonawcy, wezwanego do złożenia wyjaśnień jest przedstawienie przekonywujących
wyjaśnień i dowodów na potwierdzenie tego, że cena oferty została skalkulowana w sposób
rzetelny i gwarantuje realizację całego zakresu objętego zamówieniem. W orzecznictwie
Krajowej Izby Odwoławczej podkreśla się, że wyjaśnienia elementów mających wpływ na
wysokość ceny muszą być konkretne, wyczerpujące i nie mogą pozostawiać jakichkolwiek
wątpliwości co do rzetelności kalkulacji ceny oferty. Tymczasem wyjaśnienia wezwanego
w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wykonawcy X nie zawierają żadnej szczegółowej kalkulacji
ceny oferty, poza kosztami zatrudnienia 36 pracowników na umowę o pracę, tj. kosztami na
poziomie 1 mln zł, nie podają żadnych pozostałych elementów składowych ceny oferty
takich jak choćby: koszty sprzętu, jego utrzymania czy koszty zakupu środków chemicznych,
transportu i innych składników niezbędnych dla prawidłowej realizacji przedmiotu
zamówienia. Nie załączono także żadnych dowodów potwierdzających, że wykonawca
posiada zmagazynowane zapasy materiałowe czy sprzętowe czy choćby dowodów
potwierdzających możliwość uzyskania korzystnych rabatów na zakup materiałów i sprzętu,
na które wskazuje w treści swoich wyjaśnień. Twierdzenia o posiadaniu zaplecza
technicznego oraz bazy zlokalizowanej w bliskiej odległości, posiadaniu własnego sprzętu
i urządzeń oraz o 20% zmagazynowanych zapasów materiałowych, które rzekomo wpływają
na obniżenie ceny oferty są ogólnikowe, nie odnoszą się do konkretnych cen, co powoduje,że nie wiadomo jakie mają one znaczenie i wpływ na cenę ofertową.”. Stanowisko Krajowej
Izby Odwoławczej, iż Zamawiający nie ma podstawy do akceptacji wyjaśnień tylko na tej
podstawie, że wykonawca złożył je w odpowiednim terminie. Znaczenie ma treść złożonych
wyjaśnień; istotne jest, czy pozwalają one na rzeczywiste ustalenie, dlaczego właśnie ten
wykonawca mógł zaoferować cenę na niższym poziomie, niż pozostali, przy czym nie tylko
należy wskazać czynnik (czynniki) umożliwiające obniżenie ceny, ale konieczne jest
wyliczenie realnego kosztu. Nie jest wystarczające złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, ale
wyjaśnień odpowiednio umotywowanych, przekonujących (wyrok Sądu Okręgowego
w Warszawie z dnia 5 stycznia 2017 r, sygn. akt V Ca 2214/06).
Wobec powyższych okoliczności Izba stwierdziła, że doszło naruszeń przepisów
wskazanych w odwołaniu, dlatego orzeczono jak w sentencji.
Ustosunkowując się do wniosków Odwołującego zawartych w odwołaniu
o przesłuchanie stron na okoliczność konieczności przeliczenia wszystkich kosztorysów,
doświetlenia lokali, Izba oddaliła wnioski dowodowe z przesłuchania stron, ponieważ dla
rozstrzygnięcia sprawy w granicach zarzutów odwołania Izba niniejszej sprawie może oprzeć
wyłącznie na złożonych dokumentach. Z analogicznego powodu Izba oddaliła również
wniosek Zamawiającego o przesłuchanie, jako świadka względnie strony pana J. R. na
okoliczność, że zaoferowana cena nie jest rażąco niska. Oceniając zarzuty odwołania co do
rażąco niskiej ceny i prawidłowości oceny przez Zamawiającego złożonych wyjaśnień, Izba
ocenia wyłącznie, czy Zamawiający prawidłowo dokonał oceny na podstawie dokumentów,
którymi dysponował w chwili jej dokonania, tj. ocenia, czy złożone przez wykonawcę
wyjaśnienia odnośnie poziomu zaoferowanej ceny są wystarczające. W konsekwencji
spóźnione są także złożone przez Zamawiającego do akt sprawy oferty handlowe uzyskane
przez A. S., a nie załączone do wyjaśnień.
Izba zasądza uzasadnione koszty stronie, stosownie do wyniku postępowania, na
podstawie rachunków. Odwołujący nie przedstawił rachunku (pokwitowania) za przejazd
autostradą. Załączył dwa rozliczenia dojazdu samochodem, bez wskazania numeru
rejestracyjnego pojazdu, a że w obu rozliczeniach ujęto pojazd o tej samej pojemności
silnika, Izba przyjęła, że rozliczenia dotyczy przejazdu jednym (tym samym) samochodem,
za uzasadniony koszt dojazdu uznając kwotę 570 zł. Izba uwzględniła również koszt
wynagrodzenia pełnomocnika, na podstawie faktury, do kwoty 3 600 zł.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku na podstawie art. 192 ust.
9 oraz art. 192 ust. 10 Prawa zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący:
………………………………
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w (…) powtórzenie badania i oceny ofert oraz odrzucenie oferty J. S. i J.
R., prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą A. S. J. S. J.
R. w (…) na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 Prawa zamówień
publicznych.
2. Kosztami postępowania obciąża zamawiającego - Zarząd Komunalnych Zasobów
Lokalowych spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (…) i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych, zero groszy), uiszczoną przez wykonawcę G. & W. L. A. spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w (…) tytułem wpisu od odwołania,
2.2. zasądza od zamawiającego – Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w
(…) na rzecz wykonawcy G. & W. L. A. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka
komandytowa w (…) kwotę 19 170 zł 00 gr (słownie: dziewiętnaście tysięcy sto
siedemdziesiąt złotych, zero groszy), stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wpisu od odwołania, wynagrodzenia pełnomocnika i dojazdu na
rozprawę.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164 z późn. zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Przewodniczący:
Sygn. akt KIO 681/17
U z a s a d n i e n i e
I. Z. K. Z. L. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (…) (zwany dalej Zamawiającym),
prowadzi postępowanie na wykonanie zamówienia publicznego na wykonanie koncepcji
zagospodarowania osiedla mieszkaniowego wielorodzinnego, którego usytuowanie
planowane jest w (…).
Postępowanie prowadzone jest w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie
ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2164
z poźn. zm.; dalej: Prawo zamówień publicznych).
W dniu 7 kwietnia 2017 r. wykonawca G. & W. L. A. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością spółka komandytowa w (…) (dalej: Odwołujący) wniósł odwołanie,
w którym zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1. art. 89 ust. 1 pkt 4 Prawa zamówień publicznych poprzez jego niezastosowanie
i w konsekwencji dokonanie wyboru jako najkorzystniejszej oferty A. S., w sytuacji gdy oferta
A. S. zawiera rażąco niską cenę ofertową i jako taka winna zostać odrzucona,
2. art. 90 ust 3 w zw. z art. 90 ust. 1 i ust. 2 Prawa zamówień publicznych poprzez ich
niezastosowanie i w konsekwencji dokonanie wyboru jako najkorzystniejszej oferty A. S., w
sytuacji gdy A. S. nie obaliło domniemania rażąco niskiej w postępowaniu wyjaśniającym, a
przeciwnie, złożonymi wyjaśnieniami potwierdziło kalkulację ceny ofertowej poniżej kosztów
realizacji przedmiotu zamówienia, co w konsekwencji winno prowadzić do odrzucenia oferty.
W ocenie Odwołującego, wykonawca wezwany do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny złożył
wyjaśnienia lakoniczne, niewystarczające i nie poparte żadnymi dowodami, a więc w
konsekwencji wykonawca nie złożył wyjaśnień i oferta ta powinna zostać odrzucona.
W związku z powyższym Odwołujący wnosił o uwzględnienie odwołania i nakazanie
Zamawiającemu powtórzenia czynności badania i oceny ofert.
Zamawiający nie uwzględnił zarzutów podniesionych w odwołaniu. W odpowiedzi na
odwołanie i na rozprawie wnosił o jego oddalenie.
Podtrzymał stanowisko, iż brak podstaw do odrzucenia oferty A. S.. Wnioskował o powołanie
na świadka, względnie w charakterze strony pana J. R. na okoliczność kalkulacji ceny
ofertowej, że można wykonać zamówienie za zaoferowaną cenę. Zamówienie jest realizacją
ze sfery projektowania i brak w nim mierników obiektywnych do określenia ceny. Decyduje
własny potencjał kadrowy oraz materiałowy, poziom oczekiwanego zysku – stąd
rozbieżności zaoferowanych cenach. A. S. posiada własny zespół architektoniczny, obaj
właściciele mają uprawnienia architektoniczne i konstrukcyjne oraz duże doświadczenie, co
skraca i optymalizuje czas wykonania projektu. Istotne jest osobiste zaangażowanie
właścicieli. Uprawnienia zespołu projektowego z wielu dziedzin obniżają koszty realizacji,
pozwalają też na równoległe projektowanie w kilku branżach. Sama rozbieżność w
zaoferowanych cenach nie uzasadnia stwierdzenia, że cena jest rażąco niska. Zamawiający
podtrzymuje stanowisko, że można przystosować projekt już zrealizowany na ul. (…) (jest on
na ukończeniu, wydano pozwolenie na budowę). Struktura i układ pomieszczeń mogą zatem
być wykorzystane, a poza tym A. S. posiada znajomość warunków realizacji zamówienia.
Podkreślał, że mieszkania są ustandaryzowane, należące do zasobu komunalnego, a wiec
powtarzalne. Zamawiający wykorzystał również własne doświadczenie przy ocenie ofert i
uznał, że można wykonać zamówienia za oferowaną cenę. Fakt uzyskania pozwolenia na
budowę budynków przy ul. (…) j w istotny sposób wpływa na ocenę wiarygodności
kontrahenta.
Odwołujący nietrafnie, zdaniem Zamawiającego, ocenia ilość badań geotechnicznych,
ponieważ co prawda rzeczywiście przewiduje się wykonanie 6 otworów na każdy budynek,
ale Odwołujący założył, że będzie 10 budynków, tymczasem wynika to tylko z koncepcji dla
uzyskania
warunków
technicznych,
zresztą
sprzecznej
z
miejscowym
planem
zagospodarowania przestrzennego, a wiec rzeczywista ilość budynków może być inna.
Z doświadczenia Zamawiającego wynika, że cena dokonania odwiertów może być
praktycznie dowolna. Nie ma cen rynkowych, ponieważ często wynikają one ze ścisłej
współpracy pomiędzy firmami. Podobnie, co do mapy do celów projektowania, cena zależy
od umowy pomiędzy geodetą a projektantem, ale Zamawiający wskazuje, że możliwe jest
uzyskanie ceny na poziomie 1800 zł, a nie jak twierdzi Odwołujący, pomiędzy 3 500 zł,
a 8 000 zł. Na dowód powyższego składa wyciąg z zeszytu 53/2016 wskaźników cenowych
S., gdzie ze str. 129 wynika, że podano cenę za jeden hektar (700zł) i każdy następny
(500zł). Podaje, że ceny należy obliczyć dla 3,3 hektara.
Analogicznie wynagrodzenie asystenta architekta i architekta zależy od
doświadczenia i oczekiwań konkretnych osób i w ocenie Zamawiającego podane przez A. S.
wynagrodzenia są realne. Wskazuje, że przewiduje 2 lub 3 typy budynków na terenie
osiedla, 4 i 5 kondygnacyjne, bez garaży podziemnych, z prostą konstrukcją, powtarzalne,
stąd niższa cena. Wykonawca projektu przy ul. (…) ma również ułatwienie przy sporządzaniu
przedmiarów dla projektu przy ul. (…), ponieważ sporządzenie przedmiaru sprowadza się do
ustalenia grup przedmiarowych, z wyliczenia ilości materiału z dokumentacji projektowej, a
wiec praca może zostać skrócona, ponieważ kosztorysant ma już materiały z poprzedniego
projektu, i wystarczy zaktualizować cenę. Zdaniem Zamawiającego istnieje możliwość
dostosowania projektu ul. (…) do ul. (…), bo chociaż zmienia się struktura lokali, ale 70 %
lokali obu projektach jest dwuizbowych. Zamawiający złożył do akt wyciąg z dokumentacji
poprzedniego postepowania wskazując, że zaoferowano w nim ceny w takiej wysokości, że
Zamawiający zwiększył szacunkową wartość zamówienia. Złożył również do akt badania
rynkowe dokonane przez A. S. z 14 kwietnia 2017 r., dotyczące wykonania mapy do celów
projektowych i badań geotechnicznych. Potwierdzają one fakt, że można za zaoferowaną
cenę wykonać zamówienie.
Do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego zgłosili przystąpienie
wykonawcy J. S. i J. R., prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod
nazwą A. S. J. S. J. R. w (…) (dalej: A. S.), których oferta została uznana przez
Zamawiającego za najkorzystniejszą.
Izba ustaliła (informacja w tym zakresie została złożona przez Zamawiającego do akt
postepowania w dniu 14 kwietnia 2017 r.), że informację o wniesieniu odwołania wraz
z kopią odwołania Zamawiający przekazał wykonawcom w dniu 7 kwietnia 2017 r.
Zgłaszający przystąpienie potwierdził powyższe oświadczeniem na posiedzeniu.
Izba ustaliła, że zgłoszenie przystąpienia wpłynęło do Izby faksem w dniu 10 kwietnia 2017 r.
następnie w dniu 12 kwietnia 2017 r. wpłynął oryginał.
W konsekwencji powyższych ustaleń, Izba stwierdziła, że zgłoszenie przystąpienia
nie nastąpiło w ustawowym trzydniowym terminie w formie przewidzianej w art. 185 ust. 2
zdanie drugie Prawa zamówień publicznych (dopuszczalna jest forma pisemna albo forma
elektroniczna opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą
ważnego kwalifikowanego certyfikatu). W konsekwencji Izba uznała, że zgłaszający
przystąpienie nie przystąpił skutecznie do postepowania odwoławczego i nie stał się
uczestnikiem postępowania odwoławczego.
II. Nie stwierdzono zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 189 ust. 2 Prawa zamówień
publicznych, wobec czego rozpoznano odwołanie na rozprawie.
Odwołującemu przysługuje prawo do wniesienia odwołania zgodnie z art. 179 ust. 1
Prawa zamówień publicznych, bowiem ma interes w uzyskaniu danego zamówienia i może
ponieść szkodę w wyniku ewentualnego naruszenia przez Zamawiającego Prawa zamówień
publicznych.
Po zapoznaniu się z dokumentacją postępowania i stanowiskami Stron, Krajowa Izba
Odwoławcza zważyła, co następuje: odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Izba ustaliła, co następuje:
1. Wartość zamówienia została oszacowana przez Zamawiającego na kwotę
842.550,00 złotych. Cena oferty A. S. wyniosła 277.980,00 złotych. Ceny zaoferowane przez
innych wykonawców mieściły się się w graniach od 421.890,00 złotych do 945.255,00
złotych. Średnia arytmetyczna pozostałych cen ofertowych wyniosła 707.557,50 złotych.
2. W tych okolicznościach Zamawiający prawidłowo zwrócił się do wykonawcy A.
S.z wezwaniem w trybie art. 90 ust. 1 Prawa zamówień publicznych o złożenie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny.
3. Pismem z dnia 15 lutego 2017 roku Zamawiający wezwał A. S. do złożenia wyjaśnień, w
tym przedstawienia dowodów dotyczących elementów oferty mającej wpływ na wysokość
zaoferowanej ceny. W odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego z dnia 15 lutego 2017 roku
A.S. złożyło wyjaśnienia pismem z dnia 22 lutego 2017 roku.
A. S. wskazało łącznie 5 czynników, które miały pozwolić na odpowiednią optymalizację
ceny projektowej, tj.:
a)
dysponowanie przeszło dwudziestoletnim doświadczeń w branży projektowej,
b)
dysponowanie zapleczem technicznym umożliwiającym szybką i tanią edycję opracowań
projektowych,
c)
posiadanie relatywnie tanich kosztów działania dzięki zoptymalizowanej strukturze
zatrudnienia i systemu wynagrodzeń,
d)
posiadanie dokumentacji projektowej dla zabudowy mieszkaniowej przy ul. (…) w (…),
opracowanej na rzecz Zamawiającego,
e)
planowaną
powtarzalność
budynków
w
zabudowanie
mieszkaniowej
objętej
przedmiotem zamówienia.
A.S. przedstawiło także kalkulację zakładanych kosztów realizacji przedmiotu zamówienia
publicznego, przy założeniu „wykonania wszystkich czynności określonych w treści zamówienia” za
cenę 277.980,00 złotych. I tak, założone przez A. S. koszty realizacji przedmiotu
zamówienia miały objąć:
a)
wynagrodzenia projektantów głównych i asystentów projektantów w branżach:
−
architektury,
−
konstrukcji,
−
instalacji sanitarnych,
−
instalacji elektrycznych,
−
instalacji sanitarnych - projekty sieci i przyłączy wod.-kan.
b)
wydruku,
c)
uzgodnień z rzeczoznawcami, uzyskania wymaganych uzgodnień i sprawdzeń,
d)
lokalu biura firmy,
e)
materiałów biurowych, amortyzacji urządzeń i oprogramowania,
Łączną wysokość kosztów a-e określono na 190.000,00 złotych,
f)
nadzoru autorskiego nad realizacją budynków, zagospodarowania terenu oraz przyłączy i
sieci - 20.000,00 złotych.
A. S. założyło, że z realizacji przedmiotu zamówienia publicznego uzyska zysk na poziomie
16.000,00 złotych.
Jedynymi dowodami przedstawionymi przez A. S. na poparcie założeń i kalkulacji cenowych
były referencje potwierdzające należyte wykonanie dokumentacji projektowych na rzecz
innych, niż Zamawiający, inwestorów.
4. Następnie pismem z dnia 14 marca 2017 roku Zamawiający wezwał A. S. do złożenia
dalszych wyjaśnień w zakresie przyjętej kalkulacji ceny, w szczególności wyjaśnienia
wątpliwości dotyczących kosztów badań geotechnicznych, uzyskania mapy do celów
projektowych, wynagrodzeń projektantów w branży drogowej i teletechnicznej
}
rzeczoznawców sanepidu i p.poż. oraz wynagrodzeń projektantów sprawdzających
dokumentację projektową. A. S. złożyło wyjaśnienia pismem z dnia 20 marca 2017 roku.
W wyjaśnieniach A. S. objęło koszty wynagrodzeń projektantów głównych niewymienionych
w pierwszych wyjaśnieniach (drogowcy, teletechnik) kosztami wynagrodzeń branżystów
wskazanych w wyjaśnianiach z dnia 22 lutego 2017 roku, dokonując przesunięć w obrębie
dotychczasowych pozycji kosztowych.
A. S. dokonało także korekty zakładanego zysku, pomniejszając go o szacowane koszty
badań geotechnicznych i aktualizacji mapy do celów projektowych, tj. o łączną kwotę 6 000
złotych. Ostatecznie A. S. założyło, że z realizacji przedmiotu zamówienia publicznego
uzyska zysk na poziomie 10.000,00 złotych.
5. Zamawiający po otrzymaniu drugich wyjaśnień uznał je za wystarczające, i wybrał ofertę
A. S. jako najkorzystniejszą. Z powyższym nie zgodził się Odwołujący i wniósł odwołanie.
Oceniając tak ustalony stan faktyczny, Izba stwierdziła, że zarzuty odwołania
zasługują na uwzględnienie – A. S. nie złożyło wystarczających wyjaśnień odnośnie rażąco
niskiej ceny.
Izba w całości podzieliła stanowisko Odwołującego. W ocenie składu orzekającego A. S. nie
wykazało, w jaki sposób każdy z pięciu, wymienionych w pierwszych wyjaśnieniach,
czynników cenotwórczych, tj. dwudziestoletnie doświadczenie, zaplecze techniczne, tanie
koszty działania, posiadanie dokumentacji projektowej dla zabudowy mieszkaniowej przy ul.
(…) w (…) oraz powtarzalność budynków wpływa na dokonaną przez A. S kalkulację ceny
ofertowej. W szczególności . S. nie wyjaśniło, w jaki sposób i w jakim stopniu każdy z
czynników wpływa na obniżenie kosztów realizacji przedmiotu zamówienia.
Trafnie Odwołujący zauważał, że posiadane doświadczenie, zaplecze techniczne
oraz tanie koszty działania, na które powoływało się A. S., w ogóle nie zostały
przedstawione w odniesieniu do przedmiotu zamówienia i zaoferowanej ceny. Wymienione
czynniki są dostępne także innym wykonawcom, i nie mogą stanowić okoliczności
uzasadniającej realne obniżenie kosztów realizacji przedmiotu zamówienia. Jedyny czynnik
szczególny, właściwy jedynie dla A. S., który mógłby hipotetycznie pozwalać na obniżenie
ceny, to wcześniejsze zaprojektowanie dla Zamawiającego zabudowy mieszkaniowej przy
ul. (…). Jednak w ocenie składu orzekającego A. S. nie wykazało, że wykonanie
wcześniejszego projektu przekłada się na obniżenie ceny w niniejszym postępowaniu w tak
dużym stopniu. A. S. w pierwszych wyjaśnieniach powoływało się na planowaną
powtarzalność budynków, która ma zmniejszyć nakłady czasu i pracy projektantów o min.
70%, A. S. nie podało jednak, jak słusznie zauważał Odwołujący w odwołaniu, konkretnych
uwarunkowań, dzięki którym możliwe jest obniżenie rzeczywistych kosztów realizacji
przedmiotu zamówienia we wskazanym procencie. W drugich wyjaśnieniach z dnia 20
marca 2017 roku, A. S. z kolei wskazało, że nie zamierza powielać projektu zabudowy
mieszkaniowej na ul. (…), a jedynie „wykorzystać niektóre elementy funkcjonalne”. A. S. nie
wskazało, które konkretnie elementy dokumentacji projektowej dla zabudowy mieszkaniowej
na ul. (…) nadają się do wykorzystania w projekcie dla zabudowy mieszkaniowej na ul. (…)
oraz w jaki sposób przełoży się to na cenę opracowania dokumentacji projektowej objętej
niniejszym postępowaniem przetargowym; A. S. nie wyjaśniło także w jaki sposób zamierza
wykorzystać posiadane przedmiary, specyfikacje i kosztorysy inwestorskie.
Niezależnie od powyższego, w ocenie Izby Odwołujący trafnie zauważał, że
wykonawca w cenie ofertowej nie uwzględnił kosztów badań geotechnicznych i mapy do
celów projektowych; fakt ten A. S. przyznało wprost w wyjaśnianiach z dnia 20 marca 2017
roku. Ponadto, założona (już po terminie składania ofert, dopiero na etapie składania
wyjaśnień) kalkulacja kosztów badań geotechnicznych w wysokości 4 000 zł, nie została
poparta żadnymi dowodami (wyciągami z cenników, ofertami itp.). Analogicznie brak
w pierwotnych wyjaśnieniach uwzględnienia wyceny mapy do celów projektowych,
a przedstawiona później wycena nie została poparta żadnymi dowodami. Niewystarczająco
również wyjaśniono poziom kosztów wynagrodzeń specjalistów – kolejne wyjaśnienia
modyfikowały w tym zakresie poprzednie; nadto nie wskazano, ile osób rzeczywiście będzie
zatrudnionych przy realizacji projektu (na rozprawie Zamawiający argumentował, że
wynagrodzenie specjalistów mogło zostać określone na stosunkowo niskim poziomie,
ponieważ jeden specjalista miał równocześnie uprawnienia w kilku branżach – jednak ta
okoliczność nie została poparta żadnymi dowodami, ani nawet kalkulacjami w wyjaśnieniach
złożonych przez wykonawcę).
Reasumując, A. S. nie wskazało w toku złożonych wyjaśnień, jakie czynniki, poza
wykonaniem projektu przy ul. (…), miały wpływ na wysokość zaoferowanej ceny, i
równocześnie nie wykazało, w jaki sposób (w jakiej konkretnie wysokości) uprzednie
wykonanie projektu dla Zamawiającego ma wpływ na wysokość zaoferowanej ceny.
Dodatkowo budzą wątpliwości kalkulacje przedstawiane w kolejnych wyjaśnieniach
(potwierdzają, że w pierwotnej wycenie nie uwzględniono wszystkich elementów),
a przedstawione w wyjaśnieniach czynniki cenotwórcze nie zostały poparte żadnymi
dowodami. Takie wyjaśnienia w ugruntowanym już orzecznictwie uznaje się za
niewystarczające i implikujące odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art.
90 ust. 3 Prawa zamówień publicznych. Przykładowo: w wyroku sygn. akt: KIO 817/16 Izba
stwierdziła, że wykonawca ,,w sposób lakoniczny i bardzo ogólnikowy przedstawił
zamawiającemu wyjaśnienia, z których nie sposób wywieść, w jaki sposób odwołujący
dokonał kalkulacji ceny oferty, jakie to specyficzne czynniki, niedostępne innym
wykonawcom, pozwoliły na oszacowanie przedmiotu zamówienia w sposób, w jaki dokonał
tego odwołujący. Zadaniem odwołującego, który zostaje wezwany przez zamawiającego do
złożenia wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, jest ostateczne i definitywne
udowodnienie (przekonanie) zamawiającemu, że cena zaproponowana w ofercie
wykonawcy pytanego o cenę ofertową, jest ceną rzeczywistą, realną, a w szczególności
pokrywającą wszystkie niezbędne koszty, umożliwiające realizację zamówienia w sposób
prawidłowy.” W orzeczeniu sygn. akt: KIO 1397/16, Wyrok KIO z dnia 10 sierpnia 2016 r.
Izba uznała, że ,,potwierdził się zarzut zaniechania odrzucenia oferty X z powodu złożenia
niewystarczających wyjaśnień dotyczących kalkulacji ceny oferty. Z treści art. 90 ust. 2
ustawy Pzp wynika wprost, że ciężar udowodnienia że cena oferty nie jest ceną rażąco niską
spoczywa na wykonawcy, składającym wyjaśnienia. Oznacza to, że obowiązkiem
wykonawcy, wezwanego do złożenia wyjaśnień jest przedstawienie przekonywujących
wyjaśnień i dowodów na potwierdzenie tego, że cena oferty została skalkulowana w sposób
rzetelny i gwarantuje realizację całego zakresu objętego zamówieniem. W orzecznictwie
Krajowej Izby Odwoławczej podkreśla się, że wyjaśnienia elementów mających wpływ na
wysokość ceny muszą być konkretne, wyczerpujące i nie mogą pozostawiać jakichkolwiek
wątpliwości co do rzetelności kalkulacji ceny oferty. Tymczasem wyjaśnienia wezwanego
w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wykonawcy X nie zawierają żadnej szczegółowej kalkulacji
ceny oferty, poza kosztami zatrudnienia 36 pracowników na umowę o pracę, tj. kosztami na
poziomie 1 mln zł, nie podają żadnych pozostałych elementów składowych ceny oferty
takich jak choćby: koszty sprzętu, jego utrzymania czy koszty zakupu środków chemicznych,
transportu i innych składników niezbędnych dla prawidłowej realizacji przedmiotu
zamówienia. Nie załączono także żadnych dowodów potwierdzających, że wykonawca
posiada zmagazynowane zapasy materiałowe czy sprzętowe czy choćby dowodów
potwierdzających możliwość uzyskania korzystnych rabatów na zakup materiałów i sprzętu,
na które wskazuje w treści swoich wyjaśnień. Twierdzenia o posiadaniu zaplecza
technicznego oraz bazy zlokalizowanej w bliskiej odległości, posiadaniu własnego sprzętu
i urządzeń oraz o 20% zmagazynowanych zapasów materiałowych, które rzekomo wpływają
na obniżenie ceny oferty są ogólnikowe, nie odnoszą się do konkretnych cen, co powoduje,że nie wiadomo jakie mają one znaczenie i wpływ na cenę ofertową.”. Stanowisko Krajowej
Izby Odwoławczej, iż Zamawiający nie ma podstawy do akceptacji wyjaśnień tylko na tej
podstawie, że wykonawca złożył je w odpowiednim terminie. Znaczenie ma treść złożonych
wyjaśnień; istotne jest, czy pozwalają one na rzeczywiste ustalenie, dlaczego właśnie ten
wykonawca mógł zaoferować cenę na niższym poziomie, niż pozostali, przy czym nie tylko
należy wskazać czynnik (czynniki) umożliwiające obniżenie ceny, ale konieczne jest
wyliczenie realnego kosztu. Nie jest wystarczające złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, ale
wyjaśnień odpowiednio umotywowanych, przekonujących (wyrok Sądu Okręgowego
w Warszawie z dnia 5 stycznia 2017 r, sygn. akt V Ca 2214/06).
Wobec powyższych okoliczności Izba stwierdziła, że doszło naruszeń przepisów
wskazanych w odwołaniu, dlatego orzeczono jak w sentencji.
Ustosunkowując się do wniosków Odwołującego zawartych w odwołaniu
o przesłuchanie stron na okoliczność konieczności przeliczenia wszystkich kosztorysów,
doświetlenia lokali, Izba oddaliła wnioski dowodowe z przesłuchania stron, ponieważ dla
rozstrzygnięcia sprawy w granicach zarzutów odwołania Izba niniejszej sprawie może oprzeć
wyłącznie na złożonych dokumentach. Z analogicznego powodu Izba oddaliła również
wniosek Zamawiającego o przesłuchanie, jako świadka względnie strony pana J. R. na
okoliczność, że zaoferowana cena nie jest rażąco niska. Oceniając zarzuty odwołania co do
rażąco niskiej ceny i prawidłowości oceny przez Zamawiającego złożonych wyjaśnień, Izba
ocenia wyłącznie, czy Zamawiający prawidłowo dokonał oceny na podstawie dokumentów,
którymi dysponował w chwili jej dokonania, tj. ocenia, czy złożone przez wykonawcę
wyjaśnienia odnośnie poziomu zaoferowanej ceny są wystarczające. W konsekwencji
spóźnione są także złożone przez Zamawiającego do akt sprawy oferty handlowe uzyskane
przez A. S., a nie załączone do wyjaśnień.
Izba zasądza uzasadnione koszty stronie, stosownie do wyniku postępowania, na
podstawie rachunków. Odwołujący nie przedstawił rachunku (pokwitowania) za przejazd
autostradą. Załączył dwa rozliczenia dojazdu samochodem, bez wskazania numeru
rejestracyjnego pojazdu, a że w obu rozliczeniach ujęto pojazd o tej samej pojemności
silnika, Izba przyjęła, że rozliczenia dotyczy przejazdu jednym (tym samym) samochodem,
za uzasadniony koszt dojazdu uznając kwotę 570 zł. Izba uwzględniła również koszt
wynagrodzenia pełnomocnika, na podstawie faktury, do kwoty 3 600 zł.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku na podstawie art. 192 ust.
9 oraz art. 192 ust. 10 Prawa zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 3 i § 5
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący:
………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 86/17 z dnia 2017-12-01
- Sygn. akt KIO 542/17 z dnia 2017-05-12
- Sygn. akt KIO 703/17 z dnia 2017-04-26
- Sygn. akt KIO 661/17 z dnia 2017-04-25
- Sygn. akt KIO 639/17 z dnia 2017-04-25
