rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2020-08-14
rok: 2020
data dokumentu: 2020-08-14
rok: 2020
sygnatury akt.:
KIO 1671/20
KIO 1671/20
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2020 r. w Warszawie
odwołania
wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 lipca 2020 r. przez
wykonawc
ę VICTRONIC Machine Vision Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu
przy
Placu Wolności 6-7 (47-220 Kędzierzyn-Koźle) w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego Skarb Państwa – Główny Inspektorat Transportu Drogowego z siedzibą
w Warszawie przy ul. Alejach Jerozolimskich 94 (00-807 Warszawa)
przy udziale wykonawcy Lifor Sp. z o.o.
z siedzibą w Bytomiu przy ul. Pułaskiego 49 (41-
902 Bytom),
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
zamawiającego
odwołania
wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 lipca 2020 r. przez
wykonawc
ę VICTRONIC Machine Vision Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu
przy
Placu Wolności 6-7 (47-220 Kędzierzyn-Koźle) w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego Skarb Państwa – Główny Inspektorat Transportu Drogowego z siedzibą
w Warszawie przy ul. Alejach Jerozolimskich 94 (00-807 Warszawa)
przy udziale wykonawcy Lifor Sp. z o.o.
z siedzibą w Bytomiu przy ul. Pułaskiego 49 (41-
902 Bytom),
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
zamawiającego
orzeka:
1. O
ddala odwołanie;
2
. Kosztami postępowania obciąża wykonawcę VICTRONIC Machine Vision Polska Sp.
z o.o.
z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu i:
2.1.
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez ww. wykonawcę tytułem wpisu od
odwołania;
2
.2. zasądza od wykonawcy VICTRONIC Machine Vision Polska Sp. z o.o. z siedzibą
w Kędzierzynie-Koźlu na rzecz zamawiającego Skarbu Państwa – Głównego Inspektoratu
Transportu Drogowego
z siedzibą w Warszawie, kwotę w wysokości 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty strony poniesione z
tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
S
tosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do
Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………….
Sygn. akt: KIO 1671/20
U z a s a d n i e n i e
Skarb Państwa – Główny Inspektorat Transportu Drogowego z siedzibą w Warszawie
zwany
dalej: „zamawiającym”, prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego,
na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j.
- Dz. U. z 2019 r., poz. 1843)
zwanej dalej: „Pzp” w trybie przetargu nieograniczonego,
którego przedmiotem jest zawarcie umowy ramowej na Dostawę stacjonarnych urządzeń
rejestrujących w ramach projektu pn.: Zwiększenie skuteczności iefektywności systemu
automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym współfinansowanego ze środków Unii
Europejskiej w famach Programu Oper
acyjnego infrastruktura i Środowisko na lata 2014-
2020 (numer
postępowania: BDG.ZPB.072.4.2020), zwane dalej „postępowaniem”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 22 kwietnia 2020 r., pod numerem 2020/S 079-186055.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są dostawy, jest wyższa od
kwot wskazanych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.
W dniu 20 lipca 2020 r. wykonawca VICTRONIC Machine Vision Polska Sp. z o.o. z
siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu (zwany dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie od czynności
podjętej przez zamawiającego polegającej na odrzuceniu jego oferty z uwagi na jej
niezabezpieczenie wadium w wysokościach wymaganych przez zamawiającego, podczas
gdy
złożone przez niego gwarancje wadialne na część I i III zamówienia opiewają na kwoty
określone przez zamawiającego oraz czynią zadość wszystkim innym wymaganiom
określonym w SIWZ.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
- art 89 ust. 1 pkt 7b Pzp w zw. z art. 45 ust. 1 i 4 Pzp przez bezzasadne odrzucenie jego
oferty ze względu na to, że w opinii zamawiającego kwoty gwarancji wadialnych wniesionych
przez odwołującego w ramach I i III części zamówienia są niższe od kwot wadium
określonych przez zamawiającego, a tym samym – zdaniem zamawiającego – nie zostały
one wniesione lub zostały wniesione w sposób nieprawidłowej;
-
art. 7 ust. 1 Pzp przez prowadzenie postępowania w sposób naruszający zasadę uczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców oraz zasadę proporcjonalności ze względu
na naruszenie wyżej wymienionych przepisów Pzp.
Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w
całości i nakazanie zamawiającemu:
-
unieważnienie czynności badania i oceny oferty odwołującego;
-
powtórzenie czynności badania i oceny oferty odwołującego;
-
uznanie, że wadium odwołującego zostało wniesione w sposób prawidłowy.
Odwołujący wskazał, że posiada interes we wniesieniu niniejszego odwołania,
ponieważ jest wykonawcą, który złożył ofertę na dwie z trzech części postępowania oraz ma
realne szanse na zawarcie umów ramowych z zamawiającym. W ocenie odwołującego
ewentualne nieuwzględnienie odwołania pozbawi go możliwości zawarcia umów ramowych z
zamawiającym oraz pozyskania udzielanych na ich podstawie zamówień, czego skutkiem
będzie poniesienie przez odwołującego szkody w postaci utraty korzyści, jakie osiągnąłby
uzyskując te zamówienia. Okoliczności te wyczerpują przesłanki z art. 179 ust. 1 Pzp
warunkujące dopuszczalność wniesienia odwołania.
W zakresie dopuszczalności wniesienia gwarancji wadialnej w walucie obcej
odwołujący wyjaśnił, że podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, zasada równego
traktowania wykonawców oraz uczciwej konkurencji przejawia się m.in. tym, że wszyscy
wykonawc
y ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego powinni być traktowani na
równych prawach przez zamawiającego w toku całego postępowania, niezależnie od tego
czy są to wykonawcy krajowi, czy zagraniczni, posiadający siedzibę na terenie UE. Na
zamawiaj
ącym ciąży obowiązek przygotowania i przeprowadzenia postępowania o
udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji, a więc
taki, który nie będzie eliminować z udziału w postępowaniu określonej grupy wykonawców
bądź nie będzie stwarzać określonej grupie wykonawców uprzywilejowanej pozycji.
Obowiązek równego traktowania oznacza również, by wszystkie wymagania, które
zamawiający bierze pod uwagę na etapie badania oraz oceny złożonych ofert, były znane
wykonawcom w chwili przygotowywania ofert i dotrzymywane w trakcie prowadzenia
postępowania. Odwołujący zauważył przy tym, że potwierdzona w orzecznictwie możliwość
wniesienia wadium w walucie obcej stanowi przejaw równego traktowania wykonawców.
Podejście to motywowane było przede wszystkim wyrównaniem szans dla wykonawców
zagranicznych, dla których uzyskanie wadium w polskiej walucie stanowiło utrudnienie i
często generowało dodatkowe koszty, których wykonawcy krajowi nie musieli ponosić. Jako,
że w zawiadomieniu o odrzuceniu oferty zamawiający nie kwestionował możliwości
wniesienia wadium w walucie obcej, w tym przypadku w formie gwarancji bankowej
opiewającej na określoną kwotę wyrażoną w euro, a nawet przytacza orzecznictwo na jej
potwierdzenie, należy uznać, że taka możliwość była w niniejszym postępowaniu bezsporna.
Istotne było jednak przy tym dla odwołującego to, że wniesienie wadium w walucie obcej (np.
w euro)
nie może prowadzić do gorszego traktowania danego wykonawcy w stosunku do
wykonawców, którzy wnieśli wadium w walucie krajowej (w złotówkach).
Jeśli chodzi o brak postanowień SIWZ dotyczących przeliczania gwarancji wadialnej
w walucie obcej odwołujący wyjaśnił, że zamawiający publikując ogłoszenie o postępowaniu
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej miał zapewne świadomość tego, że w
postępowaniu mogą wziąć wykonawcy zagraniczni. Tym samym, biorąc pod uwagę zasadę
równego traktowania wykonawców, powinien przewidzieć, że niektórzy wykonawcy złożą
wadium w walucie obcej.
Niemniej jednak, zamawiający nie ustanowił w SIWZ żadnych reguł
dot. przeliczania wadium w obcej walucie. Takie reguły zostały ustanowione jedynie dla
warunku udziału w postępowaniu, tj. w pkt 3.4 SIWZ: W przypadku, gdy warunki udziału w
postępowaniu określone w Części III SIWZ odnoszą się do kwot podanych w złotych polskich
(PLN), a Wykonawca wykazując spełnienie warunków udziału w postępowaniu wskaże kwoty
w innej walucie niż złoty polski, dla potrzeb oceny spełniania warunku udziału w
postępowaniu kwoty te zostaną przez Zamawiającego przeliczone na złoty polski po średnim
kursie NBP z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej. Jeśli w dniu publikacji tego ogłoszenia o zamówieniu nie zostanie
opublikowana tabela średnich kursów NBP; zastosowany zostanie kurs z ostatniej tabeli
kursów średnich opublikowanej przed dniem publikacji ogłoszenia o zamówieniu. Odwołujący
podkreślił, że powyższa reguła odnosząca się do warunków udziału w postępowaniu nie ma
bezpośredniego zastosowania do wadium. Gdyby tak było, zamawiający wyraziłby to wprost
w cytowanym postanowieniu SIWZ lub w kolejnych. Brak jakichkolwiek postanowień w tym
zakresie prowadzi do wniosku, że zamawiający nie uregulował wprost kwestii przeliczania
wartości wadium wyrażonej w walucie obcej w dokumentacji przetargowej. W dalszej
kolejności odwołujący zauważył, że Pzp nie reguluje kwestii przeliczania wartości wadium
wyrażonej w euro na złotówki. W Pzp nie został wskazany przelicznik, który powinien być
stosowany w takich przypadkach. Wskazówek w tym zakresie nie ma również w ustawie z
dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe, regulującej m.in. kwestię gwarancji bankowej. Jak
wynika z ugruntowanego stanowiska prezentowanego zarówno w orzecznictwie, jak i
doktrynie, niejednoznaczność zapisów w treści SIWZ nie może wywoływać negatywnych
skutków w sferze interesów prawnych wykonawców. Błędy w sformułowaniu SIWZ nie
powinny co do zasady obciążać odbiorcy oświadczenia woli zawartego w tym dokumencie,
oferenta. Zamawiający wyjaśnił, że spodziewając się, iż w postępowaniu wykonawcy mogą
złożyć gwarancje wadialne w walutach innych niż PLN (ze względu na „unijny” charakter
postępowania oraz możliwość składania ofert przez wykonawców zagranicznych), winien był
jednoznacznie uregulować tę kwestię w SIWZ. Negatywne skutki braków lub
nie
jednoznaczności treści SIWZ w tymi zakresie nie mogą więc obciążać wykonawców.
Odnosząc się do braku podstaw do przyjęcia średniego kursu NBP z dnia złożenia
oferty
odwołujący wskazał, że zamawiający, w celu ustalenia czy gwarancje bankowe
przedłożone przez odwołującego opiewają na kwoty określone w SIWZ, dokonał przeliczenia
ich wartości z euro na zł, przyjmując kurs średni euro wg NBP z dnia składania ofert, tj. z 3
czerwca 2020 r. Jak zostało to wykazane powyżej, działanie takie nie znajduje żadnego
opa
rcia w postanowieniach SIWZ oraz w przepisach obowiązującego prawa. Nadto,
podstawą przyjęcia takiego przelicznika nie może być również orzecznictwo, na które w
zawiadomieniu o odrzuceniu oferty posiłkowo powołał się zamawiający. W wyrokach tych nie
ma bow
iem mowy o tym, aby zamawiający był uprawniony do przejęcia przelicznika w
postaci średniego kursu NBP z dnia składania ofert, bez wcześniejszego zastrzeżenia tego w
SIWZ. Decyzja o przyjęciu takiego sposobu przeliczania euro na zł była więc arbitralną
dec
yzją zamawiającego. Odwołujący zwrócił uwagę, że nie można przy tym pominąć faktu,
że średni kurs euro wg NBP z dnia 3 czerwca 2020 r., który przyjął zamawiający, był
najniższym średnim kursem euro na przestrzeni ostatnich 4 miesięcy. W dniu tym nastąpiło
bowiem swoiste „załamanie” kursu euro. Już następnego dnia po złożeniu oferty (tj. 4
czerwca 2020 r.) kurs ten osiągnął wartość 4,4347 co po przeliczeniu kwot wadium na zł
dawało kwoty wymagane przez zamawiającego w SIWZ (tj. odpowiednio 603 119,20 zł oraz
301 559,60 zł). Nadto, od 4 czerwca 2020 r. do dnia sporządzenia odwołania kurs ten
niezmiennie utrzymywał się na odpowiednio wysokim poziomie, co oznacza, że wartości
gwarancji wadialnych nie spadły poniżej wartości wymaganych przez zamawiającego. W tym
kontekście odwołujący zauważył, że wymagania zamawiającego zostałyby spełnione w
przypadku, gdyby zamawiający – analogicznie, jak uregulował to w odniesieniu do warunków
udziału w postępowaniu – przyjął średni kurs euro wg NBP z dnia publikacji ogłoszenia, tj. z
22 kwietnia 2020 r. Wynosił on bowiem wtedy 4,5329 co daje odpowiednio kwoty 616 474,40
zł oraz 308 237,20 zł, wobec 600 000,00 zł i 300 000,00 zł wymaganych przez
zamawiającego. Z powyższego wynika zatem, że zamawiający nie miał żadnej podstawy, by
przyjąć jako kurs przeliczeniowy średni kurs NBP z dnia składania ofert.
W zakresie konieczności przyjęcia średniego kursu banku, który wystawił gwarancję –
gwaranta odwołujący wyjaśnił, że wobec braku uregulowania tej kwestii w SIWZ,
zamawiający powinien przyjąć, że jeżeli istnieje taka możliwość przeliczenia kwoty wyrażonej
w euro, która pozwala na przyjęcie, że kwota ta odpowiada żądanej wartości w złotych, to
wadium złożone w euro wystarczająco zabezpiecza interes zamawiającego. W
szczególności, w ocenie odwołującego przeliczenie wartości gwarancji wadialnych z euro na
zł powinno w przedmiotowej sytuacji nastąpić według średniego kursu euro stosowanego
przez gwaranta, który wystawił gwarancje wadialne na rzecz odwołującego – tj. mBank S.A.
z siedzibą w Warszawie (dalej jako: „mBank”). Przyjęcie takiej optyki prowadziło
odwołującego do wniosku, że oferta jego w części I i III postępowania była zabezpieczona
gwarancjami wadialnymi w wymaganych przez zamawiającego wysokościach, przez cały
okres związania ofertą. Podobnie jak w przypadku średniego kursu euro wg NBP, także
średni kurs euro wg mBanku doznał swoistego „załamania” w dniu 3 czerwca 2020 r., jednak
jego wartość była wyższa niż wartość średniego kursu NBP, ponieważ wyniosła 4,4134 co
po przeliczeniu
kwot gwarancji wadialnych odwołującego na dzień 3 czerwca 2020 r. dało:
- 68.000 euro x 4,4134 =
300 111,2 zł wobec 300 000 zł wymaganych przez zamawiającego;
- 136.000 euro x 4,4134 =
600 222,4 zł wobec 600 000 zł wymaganych przez
zamawiającego.
Odwołujący podkreślił przy tym, że od 3 czerwca 2020 r. do dnia sporządzenia odwołania
kurs ten niezmiennie utrzymuje się na odpowiednio wysokim poziomie, co oznacza, że
wartości gwarancji wadialnych nie spadły poniżej wartości wymaganych przez
zamawiającego. Z powyższego wynikało zatem dla odwołującego, że przez cały okres
związania ofertą, jego oferta była zabezpieczona gwarancjami wadialnymi opiewającymi na
kwoty przewyższające kwoty minimalne określone przez zamawiającego w SIWZ. Tym
samym brak było podstaw do uznania, że kwoty gwarancji wadialnych wniesionych przez
odwołującego są niższe od kwot wadium określonych przez zamawiającego w SIWZ, a w
konsekwencji, że nie zostały one wniesione lub zostały wniesione w sposób nieprawidłowy.
Co do możliwości stosowania wykładni peranalogiam odwołujący stwierdził, że jak
już zaznaczono, zamawiający wprawdzie nie uregulował wprost kwestii przeliczania kursu
walut, w których wystawione były gwarancje wadialne, jednak przewidział taką możliwość w
odniesieniu do kwot wskaz
anych w warunkach udziału w postępowaniu. Zgodnie z pkt 3.4.
SIWZ,
dla potrzeb oceny spełniania warunku udziału w postępowaniu kwoty te zostaną przez
Zamawiającego przeliczone na złoty polski po średnim kursie NBP z dnia publikacji
ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Należy pamiętać, że
podobn
ie, jak wartość wadium, są to kwoty wyrażone w złotówkach, natomiast celem ich
określenia jest zdefiniowanie określonego poziomu zdolności wykonawcy do wykonania
zamówienia. Kwoty te są wynikiem przyjęcia przez zamawiającego przybliżonego poziomu
wielkości zamówień, których realizacja uzasadnia tezę, że wykonawca składający ofertę w
przedmiotowym postępowaniu, będzie zdolny do wykonania zamówienia. Podobnie kwota
wadium jest skonkretyzowaną wartością, którą zamawiający przewiduje jako mieszczącą się
w ustaw
owym limicie kwotę, która według jego szacunków powinna gwarantować zawarcie
umowy przez wykonawcę. Oba te narzędzia (warunki udziału w postępowaniu oraz wadium),
mają więc charakter swoistych zabezpieczeń zamawiającego i ich celem jest doprowadzenie
do sy
tuacji, w której w wyniku przeprowadzonego postępowania, zawarta zostanie umowa z
wykonawcą, który jest zdolny ponieść ciężar wadium oraz jest zdolny do wykonania
zamówienia. W związku z powyższym nie było racjonalnego powodu, by kurs wskazany
przez zamawi
ającego w pkt 3.4. SIWZ nie mógł być w drodze wykładni per analogiam
stosowany także dla innych kwot wyrażonych w euro, dla których nie przewidziano innego
przelicznika.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosił
wykonawca
Lifor Sp. z o.o. z siedzibą w Bytomiu. W piśmie z dnia 24 lipca 2020 r.
zawierającym zgłoszenie przystąpienia, ww. wykonawca podał uzasadnienie na okoliczność
oddalenia odwołania.
Zamawiający w dniu 11 sierpnia 2020 r. złożył odpowiedź na odwołanie, w której
wniósł o oddalenie odwołania w całości. Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie
przedstawił uzasadnienie na okoliczność wniosku o oddalenie odwołania
Na podstawie dokument
acji przedmiotowego postępowania, złożonych dowodów oraz
biorąc pod uwagę stanowiska stron i uczestnika postępowania odwoławczego, Izba
ustaliła i zważyła, co następuje:
Na wstępie Izba uznała, że odwołujący spełnił określone w art. 179 ust. 1 Pzp
przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia,
a
naruszenie przez zamawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie przez
niego szkody polegającej na utracie możliwości uzyskania zamówienia. Nie została
wypełniona także żadna z przesłanek ustawowych wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp,
skutkujących odrzuceniem odwołania.
Izba dopuściła w przedmiotowej sprawie dowody z:
1) dokumentacji przekazanej w postaci papierowej
, przesłanej do akt sprawy w dniu 24 lipca
2020 r. przez zamawiającego, w tym w szczególności z treści:
-
SIWZ wraz z załącznikami;
- oferty
odwołującego wraz ze złożonymi gwarancjami wadialnymi w zakresie I i III części
zamówienia;
-
zawiadomienia o odrzuceniu oferty odwołującego z dnia 8 lipca 2020 r.
2) załączonych od odwołania:
- wykresu
średniego kursu euro wg NBP z ostatnich 6 miesięcy;
-
oświadczenia mBank;
- wykres
średniego kursu euro wg mBank za ostatnie 3 miesiące;
3) załączonych do pisma zawierającego zgłoszenie przystąpienia
- wydruku
średniego kursu euro w mBank S.A. w dniu 23 lipca 2020 r.;
- wydruku
średniego kursu euro w NBP w dniu 23 lipca 2020 r.;
4) złożonych przez zamawiającego na posiedzeniu i rozprawie:
- wydruku korespondencji z poczty elektronicznej z dnia 10 sierpnia 2020 r.;
- obwieszczenia Prezesa NBP z dnia 21 lutego 2019 r.;
- wydruku tabeli aktualnych
kursów walut mBank z dnia 4, 5 i 6 sierpnia 2020 r.
Izba ustaliła co następuje
Umowa ramowa będąca przedmiotem postępowania realizowana miała być w trzech
częściach:
-
część I – stacjonarne urządzenia rejestrujące do punktowego pomiaru prędkości;
-
część II – stacjonarne urządzenia rejestrujące służące do pomiaru średniej prędkości na
określonym odcinku drogi,
-
część III – stacjonarne urządzenia rejestrujące naruszenie przepisów ruchu drogowego w
zakresie niestosowania się do sygnałów świetlnych.
Zgodnie z jednym
z wymogów SIWZ, zawartym w części III.C SIWZ (str. 74-75), wykonawcy
byli zobowiązani do wniesienia wadium w wysokości 600 000,00 zł dla części I, w wysokości
200 000,00 zł dla części II i 300 000,00 zł dla części III przed upływem terminu składania
ofert,
który został ostatecznie określony na dzień 3 czerwca 2020 r., na godz. 13:00.
Odwołujący wraz z ofertą na część I i III zamówienia wniósł wadium w formie gwarancji
bankowych na kwoty odpowiednio: 136 000 euro oraz 68 000 euro, wystawionych w dniu 28
maja 2020 r.
Pismem z dnia 8 lipca 2020 r. zamawiający zawiadomił odwołującego o odrzuceniu jego
oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp. W uzasadnieniu zamawiający wskazał, że
biorąc pod uwagę średni przelicznik euro wg NBP z dnia 3 czerwca 2020 r., który wynosił
4,3859 zł, obie złożone przez odwołującego gwarancje bankowe nie czyniły zadość
postanowieniom SIWZ w zakresie wysokości wadium. Zamawiający wskazał, że dokonując
przeliczenia według średniego kursu NBP obowiązującego w dniu składania ofert,
odw
ołujący wniósł wadium w wysokości 596 482,40 zł w ramach części I oraz 298 241,20 zł
w ramach części III, co nie spełniło wymogów zamawiającego w zakresie wysokości wadium.
Treść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp
– Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli wadium nie zostało wniesione
lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli zamawiający żądał wniesienia wadium;
- art. 45 ust. 1 i 4 Pzp
– 1. Zamawiający żąda od wykonawców wniesienia wadium, jeżeli
wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8.
4. Zamawiający określa kwotę wadium w wysokości nie większej niż 3% wartości
zamówienia;
- art. 7 ust. 1 Pzp
– Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie
zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równe traktowanie
wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i przejrzystości.
Izba zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnika postępowania odwoławczego Izba uznała, że odwołanie nie zasługuje na
uwzględnienie.
Skład orzekający doszedł do przekonania, że zamawiający słusznie stanął na
stanowisku, iż złożenie wadium w walucie obcej było dopuszczalne i w związku z tym to na
nim
spoczywał obowiązek ustalenia, czy wysokość wniesionego zabezpieczenia wadialnego
odpowiada jego
oczekiwaniom podanym w SIWZ. W tym celu zamawiający powinien ustalić
dzień, na który należy dokonać przeliczenia wartości euro na wartość w złotówkach. W tym
zakresie w ocenie Izby zamawiający adekwatnie i prawidłowo oparł się na wyroku Sądu
Okręgowego we Wrocławiu z 9 kwietnia 2009 r. o sygn. X Ga 81/09, z którego wynika, iż
przy badaniu wadium należy przyjmować, dzień składania ofert. W powyżej wskazanym
orzeczeniu stwierdzono, że w ocenie Sądu, w świetle powołanej dyrektywy prawa
wspólnotowego, a także mając na względzie zmieniony z dniem 24 stycznia 2009 r. przepis
prawa krajowego art. 358.k.c.,
w wyniku której uchylona została zasada walutowości, należy
zrewidować dotychczasowe poglądy o konieczności wyrażenia kwoty gwarancji w polskich
złotych. Za dopuszczalne zatem uznać należy wyrażenie kwoty wadium w walucie obcej,
czyli jak w przedmiotowym wypadku w walucie euro, którą, posługuje się w obrocie
udzielający gwarancji, przeliczanej na polskie złote. Pojawiające się zaś wówczas ryzyko
kursowe obciążać będzie jednak Wykonawcę korzystającego z tego rodzaju gwarancji, która
podlegać będzie weryfikacji spełniania warunków z art. 45 ust. 1 i 3 P.z.p. na chwilę
składania ofert i oceny, z punktu widzenia powołanego przepisu oraz spełnienia wymagań
kwotowych określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Przedmiotowe
ustalenie zostało przyjęte także we wskazanym w zawiadomieniu wyroku Izby z 26 listopada
2012 r. o sygn. akt KIO 2474/12, KIO 2485/12.
Izba przyjęła ponadto za własną argumentację zawartą w odpowiedzi na odwołanie i
w pierwszej kolejności wskazała, że zgodnie z treścią art. 358 §3 ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 Kodeks cywilny
(t. j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 zwanej dalej „kc”), jeżeli dłużnik opóźnia
się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie
polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym
zapłata jest dokonywana. Przepisy Pzp nie regulują kwestii związanych z zagadnieniem
gwarancji
bankowej. Kwestie te regulują przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. Prawo
bankowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 2357
– zwaną dalej: „PrBank”) oraz kc. W tym miejscu warto
przypomnieć treść art. 14 ust. 1 Pzp, który stanowi, że do czynności podejmowanych przez
zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia stosuje się przepisy
kc jeżeli przepisy Pzp nie stanowią inaczej. Gwarancja bankowa nie jest regulowana
przepisami kc wprost, należy zatem sięgnąć do przepisów PrBank tj. przepisu art. 80 i nast.
Z łącznej analizy postanowień przepisów art. 80 oraz 81 PrBank wynika, że na udzielenie
gwarancji bankowej składają się dwa stosunki prawne. Według ustawowego określenia bank
udziela gwarancji na zlecenie określonego podmiotu. Pomiędzy bankiem a tym podmiotem
dochodzi więc do zawarcia umowy zlecenia, w której bank zobowiązuje się do zawarcia
umowy gwarancji. Istotą tej umowy jest jednostronne zobowiązanie banku (gwaranta), że po
spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków
zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami
załączonymi przez beneficjenta do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty,
bank ten (gwarant) wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji
bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. Wierzytelność z gwarancji bankowej
powstaje z chwilą przyjęcia przez beneficjenta oświadczenia gwaranta. Jest to wierzytelność
przyszła, a treścią zobowiązania gwaranta jest odpowiedzialność na wypadek, gdyby dłużnik
główny nie spełnił świadczenia.
W niniejszej sprawie w ocenie składu orzekającego zastosowanie znalazły także
regulacje zawarte w kc, a szczególnie w jego art. 358. Jeżeli przedmiotem zobowiązania
podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna
wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że
ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega
spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej (zob. art. 358 §1 kc). Natomiast zgodnie z
art. 358 §2 kc – Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski z dnia wymag
alności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie
sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej. W celu zastosowania reguły zawartej w
powyżej wskazanym przepisie należało zdefiniować rozumienie pojęcia wymagalności
roszczenia na potrzeby rozpoznania przedmiotowej sprawy. Zgodnie z
art. 120 § 1 zdanie
drugie kc, jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez
uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się
wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W tym
rozumieniu
należy uznać, że roszczenie wymagalne to takie, na podstawie którego wierzyciel
(w tym wypadku zamawiający) może czegoś „wymagać”, „domagać się”, „żądać” od dłużnika
(wykonawcy).
Izba uznała, że w tego typu sprawach, nie dochodzi do rozdzielenia terminu
spełnienia świadczenia od jego wymagalności. Istotą wniesienia wadium jest przede
wszystkim jego funkcja zabezpieczająca. Niezależnie od wskazanej w SIWZ przez
zamawiającego formy wniesienia wadium, powinno być ono wniesione w taki sposób, by
zabezpieczało cały okres związania ofertą i pozostawało ważne w całym tym okresie. Tylko
wtedy bowiem wadium spełnia ww. funkcję. W związku z tym już od dnia złożenia oferty (co
nastąpiło w dniu 3 czerwca 2020 r.), oferta odwołującego powinna być zabezpieczona
wadium w wysokości wynikającej z SIWZ. Termin złożenia oferty należy uznać, za termin o
którym mowa w treści art. 120 § 1 zdanie drugie kc, tj. za najwcześniejszy możliwy termin do
podjęcia czynności przez uprawnionego (zamawiającego), czyli w tym wypadku zatrzymania
wadium.
Wracając do okoliczności przedmiotowej sprawy należy wskazać, że wobec
wniesienia wadium w walucie obcej, zamawiający stanął przed koniecznością przeliczenia tej
waluty tj. euro, na PLN
. Średni przelicznik euro wg NBP z dnia 3 czerwca 2020 r., wynosił
4,3859 zł, co skutkowało tym, iż obie gwarancje bankowe nie czyniły zadość postanowieniom
SIWZ w zakresie wysokości wadium. Dokonując przeliczenia według kursu obowiązującego
na dzień złożenia ofert odwołujący wniósł wadium w wysokości 596 482,40 zł w ramach
części I oraz 298 241 ,20 zł w ramach części III, co nie spełniało wymogów zamawiającego
w zakresie wysokości wadium.
W związku z powyższym Izba, kierując się przede wszystkim okolicznościami
w
ynikającymi z treści art. 358 §2 kc w zw. z art. 120 §1 zdanie drugie kc, art. 14 ust. 1 Pzp,
art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp oraz zasadą ponoszenia ryzyka kursowego przez podmiot
posługujący się walutą obcą, czyli odwołującego, uznała, że zarzuty podniesione w
odwołaniu nie potwierdziły się zatem, odwołanie należało oddalić.
Ponadto Izba pominęła dowody złożone przez odwołującego w sprawie, załączone do
odwołania, ponieważ odnosiły się one do zaproponowanego przez odwołującego sposobu
przeliczenia wartości kwoty wadium na złotówki, który nie znalazł uznania w ocenie składu
orzekającego. Izba uznała, że działanie zamawiającego było prawidłowe w tym zakresie,
zatem dowody złożone przez odwołującego nie miały znaczenia dla rozpoznania sprawy..
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp orzeczono jak
w sentencji.
W
obec braku potwierdzenia zarzutów podniesionych w odwołaniu,
w
przedmiotowym stanie faktycznym nie została wypełniona hipoteza normy prawnej
wyrażonej w art. 192 ust. 2 Pzp, zatem odwołanie zostało przez Izbę oddalone.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp tj.
stosownie do wyniku sprawy oraz zgodnie z § 3 pkt 1 i 2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 972), zaliczając na poczet niniejszego postępowania odwoławczego
koszt wpisu od odwołania uiszczony przez odwołującego oraz zasądzając od odwołującego
na rzecz zamawiającego koszty poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zgodnie z
fakturą złożoną na rozprawie.
Przewodniczący: …………………………….
1. O
ddala odwołanie;
2
. Kosztami postępowania obciąża wykonawcę VICTRONIC Machine Vision Polska Sp.
z o.o.
z siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu i:
2.1.
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez ww. wykonawcę tytułem wpisu od
odwołania;
2
.2. zasądza od wykonawcy VICTRONIC Machine Vision Polska Sp. z o.o. z siedzibą
w Kędzierzynie-Koźlu na rzecz zamawiającego Skarbu Państwa – Głównego Inspektoratu
Transportu Drogowego
z siedzibą w Warszawie, kwotę w wysokości 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty strony poniesione z
tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
S
tosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do
Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………….
Sygn. akt: KIO 1671/20
U z a s a d n i e n i e
Skarb Państwa – Główny Inspektorat Transportu Drogowego z siedzibą w Warszawie
zwany
dalej: „zamawiającym”, prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego,
na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j.
- Dz. U. z 2019 r., poz. 1843)
zwanej dalej: „Pzp” w trybie przetargu nieograniczonego,
którego przedmiotem jest zawarcie umowy ramowej na Dostawę stacjonarnych urządzeń
rejestrujących w ramach projektu pn.: Zwiększenie skuteczności iefektywności systemu
automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym współfinansowanego ze środków Unii
Europejskiej w famach Programu Oper
acyjnego infrastruktura i Środowisko na lata 2014-
2020 (numer
postępowania: BDG.ZPB.072.4.2020), zwane dalej „postępowaniem”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 22 kwietnia 2020 r., pod numerem 2020/S 079-186055.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są dostawy, jest wyższa od
kwot wskazanych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.
W dniu 20 lipca 2020 r. wykonawca VICTRONIC Machine Vision Polska Sp. z o.o. z
siedzibą w Kędzierzynie-Koźlu (zwany dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie od czynności
podjętej przez zamawiającego polegającej na odrzuceniu jego oferty z uwagi na jej
niezabezpieczenie wadium w wysokościach wymaganych przez zamawiającego, podczas
gdy
złożone przez niego gwarancje wadialne na część I i III zamówienia opiewają na kwoty
określone przez zamawiającego oraz czynią zadość wszystkim innym wymaganiom
określonym w SIWZ.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
- art 89 ust. 1 pkt 7b Pzp w zw. z art. 45 ust. 1 i 4 Pzp przez bezzasadne odrzucenie jego
oferty ze względu na to, że w opinii zamawiającego kwoty gwarancji wadialnych wniesionych
przez odwołującego w ramach I i III części zamówienia są niższe od kwot wadium
określonych przez zamawiającego, a tym samym – zdaniem zamawiającego – nie zostały
one wniesione lub zostały wniesione w sposób nieprawidłowej;
-
art. 7 ust. 1 Pzp przez prowadzenie postępowania w sposób naruszający zasadę uczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców oraz zasadę proporcjonalności ze względu
na naruszenie wyżej wymienionych przepisów Pzp.
Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w
całości i nakazanie zamawiającemu:
-
unieważnienie czynności badania i oceny oferty odwołującego;
-
powtórzenie czynności badania i oceny oferty odwołującego;
-
uznanie, że wadium odwołującego zostało wniesione w sposób prawidłowy.
Odwołujący wskazał, że posiada interes we wniesieniu niniejszego odwołania,
ponieważ jest wykonawcą, który złożył ofertę na dwie z trzech części postępowania oraz ma
realne szanse na zawarcie umów ramowych z zamawiającym. W ocenie odwołującego
ewentualne nieuwzględnienie odwołania pozbawi go możliwości zawarcia umów ramowych z
zamawiającym oraz pozyskania udzielanych na ich podstawie zamówień, czego skutkiem
będzie poniesienie przez odwołującego szkody w postaci utraty korzyści, jakie osiągnąłby
uzyskując te zamówienia. Okoliczności te wyczerpują przesłanki z art. 179 ust. 1 Pzp
warunkujące dopuszczalność wniesienia odwołania.
W zakresie dopuszczalności wniesienia gwarancji wadialnej w walucie obcej
odwołujący wyjaśnił, że podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, zasada równego
traktowania wykonawców oraz uczciwej konkurencji przejawia się m.in. tym, że wszyscy
wykonawc
y ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego powinni być traktowani na
równych prawach przez zamawiającego w toku całego postępowania, niezależnie od tego
czy są to wykonawcy krajowi, czy zagraniczni, posiadający siedzibę na terenie UE. Na
zamawiaj
ącym ciąży obowiązek przygotowania i przeprowadzenia postępowania o
udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji, a więc
taki, który nie będzie eliminować z udziału w postępowaniu określonej grupy wykonawców
bądź nie będzie stwarzać określonej grupie wykonawców uprzywilejowanej pozycji.
Obowiązek równego traktowania oznacza również, by wszystkie wymagania, które
zamawiający bierze pod uwagę na etapie badania oraz oceny złożonych ofert, były znane
wykonawcom w chwili przygotowywania ofert i dotrzymywane w trakcie prowadzenia
postępowania. Odwołujący zauważył przy tym, że potwierdzona w orzecznictwie możliwość
wniesienia wadium w walucie obcej stanowi przejaw równego traktowania wykonawców.
Podejście to motywowane było przede wszystkim wyrównaniem szans dla wykonawców
zagranicznych, dla których uzyskanie wadium w polskiej walucie stanowiło utrudnienie i
często generowało dodatkowe koszty, których wykonawcy krajowi nie musieli ponosić. Jako,
że w zawiadomieniu o odrzuceniu oferty zamawiający nie kwestionował możliwości
wniesienia wadium w walucie obcej, w tym przypadku w formie gwarancji bankowej
opiewającej na określoną kwotę wyrażoną w euro, a nawet przytacza orzecznictwo na jej
potwierdzenie, należy uznać, że taka możliwość była w niniejszym postępowaniu bezsporna.
Istotne było jednak przy tym dla odwołującego to, że wniesienie wadium w walucie obcej (np.
w euro)
nie może prowadzić do gorszego traktowania danego wykonawcy w stosunku do
wykonawców, którzy wnieśli wadium w walucie krajowej (w złotówkach).
Jeśli chodzi o brak postanowień SIWZ dotyczących przeliczania gwarancji wadialnej
w walucie obcej odwołujący wyjaśnił, że zamawiający publikując ogłoszenie o postępowaniu
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej miał zapewne świadomość tego, że w
postępowaniu mogą wziąć wykonawcy zagraniczni. Tym samym, biorąc pod uwagę zasadę
równego traktowania wykonawców, powinien przewidzieć, że niektórzy wykonawcy złożą
wadium w walucie obcej.
Niemniej jednak, zamawiający nie ustanowił w SIWZ żadnych reguł
dot. przeliczania wadium w obcej walucie. Takie reguły zostały ustanowione jedynie dla
warunku udziału w postępowaniu, tj. w pkt 3.4 SIWZ: W przypadku, gdy warunki udziału w
postępowaniu określone w Części III SIWZ odnoszą się do kwot podanych w złotych polskich
(PLN), a Wykonawca wykazując spełnienie warunków udziału w postępowaniu wskaże kwoty
w innej walucie niż złoty polski, dla potrzeb oceny spełniania warunku udziału w
postępowaniu kwoty te zostaną przez Zamawiającego przeliczone na złoty polski po średnim
kursie NBP z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej. Jeśli w dniu publikacji tego ogłoszenia o zamówieniu nie zostanie
opublikowana tabela średnich kursów NBP; zastosowany zostanie kurs z ostatniej tabeli
kursów średnich opublikowanej przed dniem publikacji ogłoszenia o zamówieniu. Odwołujący
podkreślił, że powyższa reguła odnosząca się do warunków udziału w postępowaniu nie ma
bezpośredniego zastosowania do wadium. Gdyby tak było, zamawiający wyraziłby to wprost
w cytowanym postanowieniu SIWZ lub w kolejnych. Brak jakichkolwiek postanowień w tym
zakresie prowadzi do wniosku, że zamawiający nie uregulował wprost kwestii przeliczania
wartości wadium wyrażonej w walucie obcej w dokumentacji przetargowej. W dalszej
kolejności odwołujący zauważył, że Pzp nie reguluje kwestii przeliczania wartości wadium
wyrażonej w euro na złotówki. W Pzp nie został wskazany przelicznik, który powinien być
stosowany w takich przypadkach. Wskazówek w tym zakresie nie ma również w ustawie z
dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe, regulującej m.in. kwestię gwarancji bankowej. Jak
wynika z ugruntowanego stanowiska prezentowanego zarówno w orzecznictwie, jak i
doktrynie, niejednoznaczność zapisów w treści SIWZ nie może wywoływać negatywnych
skutków w sferze interesów prawnych wykonawców. Błędy w sformułowaniu SIWZ nie
powinny co do zasady obciążać odbiorcy oświadczenia woli zawartego w tym dokumencie,
oferenta. Zamawiający wyjaśnił, że spodziewając się, iż w postępowaniu wykonawcy mogą
złożyć gwarancje wadialne w walutach innych niż PLN (ze względu na „unijny” charakter
postępowania oraz możliwość składania ofert przez wykonawców zagranicznych), winien był
jednoznacznie uregulować tę kwestię w SIWZ. Negatywne skutki braków lub
nie
jednoznaczności treści SIWZ w tymi zakresie nie mogą więc obciążać wykonawców.
Odnosząc się do braku podstaw do przyjęcia średniego kursu NBP z dnia złożenia
oferty
odwołujący wskazał, że zamawiający, w celu ustalenia czy gwarancje bankowe
przedłożone przez odwołującego opiewają na kwoty określone w SIWZ, dokonał przeliczenia
ich wartości z euro na zł, przyjmując kurs średni euro wg NBP z dnia składania ofert, tj. z 3
czerwca 2020 r. Jak zostało to wykazane powyżej, działanie takie nie znajduje żadnego
opa
rcia w postanowieniach SIWZ oraz w przepisach obowiązującego prawa. Nadto,
podstawą przyjęcia takiego przelicznika nie może być również orzecznictwo, na które w
zawiadomieniu o odrzuceniu oferty posiłkowo powołał się zamawiający. W wyrokach tych nie
ma bow
iem mowy o tym, aby zamawiający był uprawniony do przejęcia przelicznika w
postaci średniego kursu NBP z dnia składania ofert, bez wcześniejszego zastrzeżenia tego w
SIWZ. Decyzja o przyjęciu takiego sposobu przeliczania euro na zł była więc arbitralną
dec
yzją zamawiającego. Odwołujący zwrócił uwagę, że nie można przy tym pominąć faktu,
że średni kurs euro wg NBP z dnia 3 czerwca 2020 r., który przyjął zamawiający, był
najniższym średnim kursem euro na przestrzeni ostatnich 4 miesięcy. W dniu tym nastąpiło
bowiem swoiste „załamanie” kursu euro. Już następnego dnia po złożeniu oferty (tj. 4
czerwca 2020 r.) kurs ten osiągnął wartość 4,4347 co po przeliczeniu kwot wadium na zł
dawało kwoty wymagane przez zamawiającego w SIWZ (tj. odpowiednio 603 119,20 zł oraz
301 559,60 zł). Nadto, od 4 czerwca 2020 r. do dnia sporządzenia odwołania kurs ten
niezmiennie utrzymywał się na odpowiednio wysokim poziomie, co oznacza, że wartości
gwarancji wadialnych nie spadły poniżej wartości wymaganych przez zamawiającego. W tym
kontekście odwołujący zauważył, że wymagania zamawiającego zostałyby spełnione w
przypadku, gdyby zamawiający – analogicznie, jak uregulował to w odniesieniu do warunków
udziału w postępowaniu – przyjął średni kurs euro wg NBP z dnia publikacji ogłoszenia, tj. z
22 kwietnia 2020 r. Wynosił on bowiem wtedy 4,5329 co daje odpowiednio kwoty 616 474,40
zł oraz 308 237,20 zł, wobec 600 000,00 zł i 300 000,00 zł wymaganych przez
zamawiającego. Z powyższego wynika zatem, że zamawiający nie miał żadnej podstawy, by
przyjąć jako kurs przeliczeniowy średni kurs NBP z dnia składania ofert.
W zakresie konieczności przyjęcia średniego kursu banku, który wystawił gwarancję –
gwaranta odwołujący wyjaśnił, że wobec braku uregulowania tej kwestii w SIWZ,
zamawiający powinien przyjąć, że jeżeli istnieje taka możliwość przeliczenia kwoty wyrażonej
w euro, która pozwala na przyjęcie, że kwota ta odpowiada żądanej wartości w złotych, to
wadium złożone w euro wystarczająco zabezpiecza interes zamawiającego. W
szczególności, w ocenie odwołującego przeliczenie wartości gwarancji wadialnych z euro na
zł powinno w przedmiotowej sytuacji nastąpić według średniego kursu euro stosowanego
przez gwaranta, który wystawił gwarancje wadialne na rzecz odwołującego – tj. mBank S.A.
z siedzibą w Warszawie (dalej jako: „mBank”). Przyjęcie takiej optyki prowadziło
odwołującego do wniosku, że oferta jego w części I i III postępowania była zabezpieczona
gwarancjami wadialnymi w wymaganych przez zamawiającego wysokościach, przez cały
okres związania ofertą. Podobnie jak w przypadku średniego kursu euro wg NBP, także
średni kurs euro wg mBanku doznał swoistego „załamania” w dniu 3 czerwca 2020 r., jednak
jego wartość była wyższa niż wartość średniego kursu NBP, ponieważ wyniosła 4,4134 co
po przeliczeniu
kwot gwarancji wadialnych odwołującego na dzień 3 czerwca 2020 r. dało:
- 68.000 euro x 4,4134 =
300 111,2 zł wobec 300 000 zł wymaganych przez zamawiającego;
- 136.000 euro x 4,4134 =
600 222,4 zł wobec 600 000 zł wymaganych przez
zamawiającego.
Odwołujący podkreślił przy tym, że od 3 czerwca 2020 r. do dnia sporządzenia odwołania
kurs ten niezmiennie utrzymuje się na odpowiednio wysokim poziomie, co oznacza, że
wartości gwarancji wadialnych nie spadły poniżej wartości wymaganych przez
zamawiającego. Z powyższego wynikało zatem dla odwołującego, że przez cały okres
związania ofertą, jego oferta była zabezpieczona gwarancjami wadialnymi opiewającymi na
kwoty przewyższające kwoty minimalne określone przez zamawiającego w SIWZ. Tym
samym brak było podstaw do uznania, że kwoty gwarancji wadialnych wniesionych przez
odwołującego są niższe od kwot wadium określonych przez zamawiającego w SIWZ, a w
konsekwencji, że nie zostały one wniesione lub zostały wniesione w sposób nieprawidłowy.
Co do możliwości stosowania wykładni peranalogiam odwołujący stwierdził, że jak
już zaznaczono, zamawiający wprawdzie nie uregulował wprost kwestii przeliczania kursu
walut, w których wystawione były gwarancje wadialne, jednak przewidział taką możliwość w
odniesieniu do kwot wskaz
anych w warunkach udziału w postępowaniu. Zgodnie z pkt 3.4.
SIWZ,
dla potrzeb oceny spełniania warunku udziału w postępowaniu kwoty te zostaną przez
Zamawiającego przeliczone na złoty polski po średnim kursie NBP z dnia publikacji
ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Należy pamiętać, że
podobn
ie, jak wartość wadium, są to kwoty wyrażone w złotówkach, natomiast celem ich
określenia jest zdefiniowanie określonego poziomu zdolności wykonawcy do wykonania
zamówienia. Kwoty te są wynikiem przyjęcia przez zamawiającego przybliżonego poziomu
wielkości zamówień, których realizacja uzasadnia tezę, że wykonawca składający ofertę w
przedmiotowym postępowaniu, będzie zdolny do wykonania zamówienia. Podobnie kwota
wadium jest skonkretyzowaną wartością, którą zamawiający przewiduje jako mieszczącą się
w ustaw
owym limicie kwotę, która według jego szacunków powinna gwarantować zawarcie
umowy przez wykonawcę. Oba te narzędzia (warunki udziału w postępowaniu oraz wadium),
mają więc charakter swoistych zabezpieczeń zamawiającego i ich celem jest doprowadzenie
do sy
tuacji, w której w wyniku przeprowadzonego postępowania, zawarta zostanie umowa z
wykonawcą, który jest zdolny ponieść ciężar wadium oraz jest zdolny do wykonania
zamówienia. W związku z powyższym nie było racjonalnego powodu, by kurs wskazany
przez zamawi
ającego w pkt 3.4. SIWZ nie mógł być w drodze wykładni per analogiam
stosowany także dla innych kwot wyrażonych w euro, dla których nie przewidziano innego
przelicznika.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosił
wykonawca
Lifor Sp. z o.o. z siedzibą w Bytomiu. W piśmie z dnia 24 lipca 2020 r.
zawierającym zgłoszenie przystąpienia, ww. wykonawca podał uzasadnienie na okoliczność
oddalenia odwołania.
Zamawiający w dniu 11 sierpnia 2020 r. złożył odpowiedź na odwołanie, w której
wniósł o oddalenie odwołania w całości. Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie
przedstawił uzasadnienie na okoliczność wniosku o oddalenie odwołania
Na podstawie dokument
acji przedmiotowego postępowania, złożonych dowodów oraz
biorąc pod uwagę stanowiska stron i uczestnika postępowania odwoławczego, Izba
ustaliła i zważyła, co następuje:
Na wstępie Izba uznała, że odwołujący spełnił określone w art. 179 ust. 1 Pzp
przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia,
a
naruszenie przez zamawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie przez
niego szkody polegającej na utracie możliwości uzyskania zamówienia. Nie została
wypełniona także żadna z przesłanek ustawowych wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp,
skutkujących odrzuceniem odwołania.
Izba dopuściła w przedmiotowej sprawie dowody z:
1) dokumentacji przekazanej w postaci papierowej
, przesłanej do akt sprawy w dniu 24 lipca
2020 r. przez zamawiającego, w tym w szczególności z treści:
-
SIWZ wraz z załącznikami;
- oferty
odwołującego wraz ze złożonymi gwarancjami wadialnymi w zakresie I i III części
zamówienia;
-
zawiadomienia o odrzuceniu oferty odwołującego z dnia 8 lipca 2020 r.
2) załączonych od odwołania:
- wykresu
średniego kursu euro wg NBP z ostatnich 6 miesięcy;
-
oświadczenia mBank;
- wykres
średniego kursu euro wg mBank za ostatnie 3 miesiące;
3) załączonych do pisma zawierającego zgłoszenie przystąpienia
- wydruku
średniego kursu euro w mBank S.A. w dniu 23 lipca 2020 r.;
- wydruku
średniego kursu euro w NBP w dniu 23 lipca 2020 r.;
4) złożonych przez zamawiającego na posiedzeniu i rozprawie:
- wydruku korespondencji z poczty elektronicznej z dnia 10 sierpnia 2020 r.;
- obwieszczenia Prezesa NBP z dnia 21 lutego 2019 r.;
- wydruku tabeli aktualnych
kursów walut mBank z dnia 4, 5 i 6 sierpnia 2020 r.
Izba ustaliła co następuje
Umowa ramowa będąca przedmiotem postępowania realizowana miała być w trzech
częściach:
-
część I – stacjonarne urządzenia rejestrujące do punktowego pomiaru prędkości;
-
część II – stacjonarne urządzenia rejestrujące służące do pomiaru średniej prędkości na
określonym odcinku drogi,
-
część III – stacjonarne urządzenia rejestrujące naruszenie przepisów ruchu drogowego w
zakresie niestosowania się do sygnałów świetlnych.
Zgodnie z jednym
z wymogów SIWZ, zawartym w części III.C SIWZ (str. 74-75), wykonawcy
byli zobowiązani do wniesienia wadium w wysokości 600 000,00 zł dla części I, w wysokości
200 000,00 zł dla części II i 300 000,00 zł dla części III przed upływem terminu składania
ofert,
który został ostatecznie określony na dzień 3 czerwca 2020 r., na godz. 13:00.
Odwołujący wraz z ofertą na część I i III zamówienia wniósł wadium w formie gwarancji
bankowych na kwoty odpowiednio: 136 000 euro oraz 68 000 euro, wystawionych w dniu 28
maja 2020 r.
Pismem z dnia 8 lipca 2020 r. zamawiający zawiadomił odwołującego o odrzuceniu jego
oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp. W uzasadnieniu zamawiający wskazał, że
biorąc pod uwagę średni przelicznik euro wg NBP z dnia 3 czerwca 2020 r., który wynosił
4,3859 zł, obie złożone przez odwołującego gwarancje bankowe nie czyniły zadość
postanowieniom SIWZ w zakresie wysokości wadium. Zamawiający wskazał, że dokonując
przeliczenia według średniego kursu NBP obowiązującego w dniu składania ofert,
odw
ołujący wniósł wadium w wysokości 596 482,40 zł w ramach części I oraz 298 241,20 zł
w ramach części III, co nie spełniło wymogów zamawiającego w zakresie wysokości wadium.
Treść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp
– Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli wadium nie zostało wniesione
lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli zamawiający żądał wniesienia wadium;
- art. 45 ust. 1 i 4 Pzp
– 1. Zamawiający żąda od wykonawców wniesienia wadium, jeżeli
wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8.
4. Zamawiający określa kwotę wadium w wysokości nie większej niż 3% wartości
zamówienia;
- art. 7 ust. 1 Pzp
– Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie
zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równe traktowanie
wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności i przejrzystości.
Izba zważyła co następuje.
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnika postępowania odwoławczego Izba uznała, że odwołanie nie zasługuje na
uwzględnienie.
Skład orzekający doszedł do przekonania, że zamawiający słusznie stanął na
stanowisku, iż złożenie wadium w walucie obcej było dopuszczalne i w związku z tym to na
nim
spoczywał obowiązek ustalenia, czy wysokość wniesionego zabezpieczenia wadialnego
odpowiada jego
oczekiwaniom podanym w SIWZ. W tym celu zamawiający powinien ustalić
dzień, na który należy dokonać przeliczenia wartości euro na wartość w złotówkach. W tym
zakresie w ocenie Izby zamawiający adekwatnie i prawidłowo oparł się na wyroku Sądu
Okręgowego we Wrocławiu z 9 kwietnia 2009 r. o sygn. X Ga 81/09, z którego wynika, iż
przy badaniu wadium należy przyjmować, dzień składania ofert. W powyżej wskazanym
orzeczeniu stwierdzono, że w ocenie Sądu, w świetle powołanej dyrektywy prawa
wspólnotowego, a także mając na względzie zmieniony z dniem 24 stycznia 2009 r. przepis
prawa krajowego art. 358.k.c.,
w wyniku której uchylona została zasada walutowości, należy
zrewidować dotychczasowe poglądy o konieczności wyrażenia kwoty gwarancji w polskich
złotych. Za dopuszczalne zatem uznać należy wyrażenie kwoty wadium w walucie obcej,
czyli jak w przedmiotowym wypadku w walucie euro, którą, posługuje się w obrocie
udzielający gwarancji, przeliczanej na polskie złote. Pojawiające się zaś wówczas ryzyko
kursowe obciążać będzie jednak Wykonawcę korzystającego z tego rodzaju gwarancji, która
podlegać będzie weryfikacji spełniania warunków z art. 45 ust. 1 i 3 P.z.p. na chwilę
składania ofert i oceny, z punktu widzenia powołanego przepisu oraz spełnienia wymagań
kwotowych określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Przedmiotowe
ustalenie zostało przyjęte także we wskazanym w zawiadomieniu wyroku Izby z 26 listopada
2012 r. o sygn. akt KIO 2474/12, KIO 2485/12.
Izba przyjęła ponadto za własną argumentację zawartą w odpowiedzi na odwołanie i
w pierwszej kolejności wskazała, że zgodnie z treścią art. 358 §3 ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 Kodeks cywilny
(t. j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 zwanej dalej „kc”), jeżeli dłużnik opóźnia
się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie
polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym
zapłata jest dokonywana. Przepisy Pzp nie regulują kwestii związanych z zagadnieniem
gwarancji
bankowej. Kwestie te regulują przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. Prawo
bankowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 2357
– zwaną dalej: „PrBank”) oraz kc. W tym miejscu warto
przypomnieć treść art. 14 ust. 1 Pzp, który stanowi, że do czynności podejmowanych przez
zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia stosuje się przepisy
kc jeżeli przepisy Pzp nie stanowią inaczej. Gwarancja bankowa nie jest regulowana
przepisami kc wprost, należy zatem sięgnąć do przepisów PrBank tj. przepisu art. 80 i nast.
Z łącznej analizy postanowień przepisów art. 80 oraz 81 PrBank wynika, że na udzielenie
gwarancji bankowej składają się dwa stosunki prawne. Według ustawowego określenia bank
udziela gwarancji na zlecenie określonego podmiotu. Pomiędzy bankiem a tym podmiotem
dochodzi więc do zawarcia umowy zlecenia, w której bank zobowiązuje się do zawarcia
umowy gwarancji. Istotą tej umowy jest jednostronne zobowiązanie banku (gwaranta), że po
spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków
zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami
załączonymi przez beneficjenta do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty,
bank ten (gwarant) wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji
bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. Wierzytelność z gwarancji bankowej
powstaje z chwilą przyjęcia przez beneficjenta oświadczenia gwaranta. Jest to wierzytelność
przyszła, a treścią zobowiązania gwaranta jest odpowiedzialność na wypadek, gdyby dłużnik
główny nie spełnił świadczenia.
W niniejszej sprawie w ocenie składu orzekającego zastosowanie znalazły także
regulacje zawarte w kc, a szczególnie w jego art. 358. Jeżeli przedmiotem zobowiązania
podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna
wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że
ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega
spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej (zob. art. 358 §1 kc). Natomiast zgodnie z
art. 358 §2 kc – Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski z dnia wymag
alności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie
sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej. W celu zastosowania reguły zawartej w
powyżej wskazanym przepisie należało zdefiniować rozumienie pojęcia wymagalności
roszczenia na potrzeby rozpoznania przedmiotowej sprawy. Zgodnie z
art. 120 § 1 zdanie
drugie kc, jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez
uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się
wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W tym
rozumieniu
należy uznać, że roszczenie wymagalne to takie, na podstawie którego wierzyciel
(w tym wypadku zamawiający) może czegoś „wymagać”, „domagać się”, „żądać” od dłużnika
(wykonawcy).
Izba uznała, że w tego typu sprawach, nie dochodzi do rozdzielenia terminu
spełnienia świadczenia od jego wymagalności. Istotą wniesienia wadium jest przede
wszystkim jego funkcja zabezpieczająca. Niezależnie od wskazanej w SIWZ przez
zamawiającego formy wniesienia wadium, powinno być ono wniesione w taki sposób, by
zabezpieczało cały okres związania ofertą i pozostawało ważne w całym tym okresie. Tylko
wtedy bowiem wadium spełnia ww. funkcję. W związku z tym już od dnia złożenia oferty (co
nastąpiło w dniu 3 czerwca 2020 r.), oferta odwołującego powinna być zabezpieczona
wadium w wysokości wynikającej z SIWZ. Termin złożenia oferty należy uznać, za termin o
którym mowa w treści art. 120 § 1 zdanie drugie kc, tj. za najwcześniejszy możliwy termin do
podjęcia czynności przez uprawnionego (zamawiającego), czyli w tym wypadku zatrzymania
wadium.
Wracając do okoliczności przedmiotowej sprawy należy wskazać, że wobec
wniesienia wadium w walucie obcej, zamawiający stanął przed koniecznością przeliczenia tej
waluty tj. euro, na PLN
. Średni przelicznik euro wg NBP z dnia 3 czerwca 2020 r., wynosił
4,3859 zł, co skutkowało tym, iż obie gwarancje bankowe nie czyniły zadość postanowieniom
SIWZ w zakresie wysokości wadium. Dokonując przeliczenia według kursu obowiązującego
na dzień złożenia ofert odwołujący wniósł wadium w wysokości 596 482,40 zł w ramach
części I oraz 298 241 ,20 zł w ramach części III, co nie spełniało wymogów zamawiającego
w zakresie wysokości wadium.
W związku z powyższym Izba, kierując się przede wszystkim okolicznościami
w
ynikającymi z treści art. 358 §2 kc w zw. z art. 120 §1 zdanie drugie kc, art. 14 ust. 1 Pzp,
art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp oraz zasadą ponoszenia ryzyka kursowego przez podmiot
posługujący się walutą obcą, czyli odwołującego, uznała, że zarzuty podniesione w
odwołaniu nie potwierdziły się zatem, odwołanie należało oddalić.
Ponadto Izba pominęła dowody złożone przez odwołującego w sprawie, załączone do
odwołania, ponieważ odnosiły się one do zaproponowanego przez odwołującego sposobu
przeliczenia wartości kwoty wadium na złotówki, który nie znalazł uznania w ocenie składu
orzekającego. Izba uznała, że działanie zamawiającego było prawidłowe w tym zakresie,
zatem dowody złożone przez odwołującego nie miały znaczenia dla rozpoznania sprawy..
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 192 ust. 1 Pzp orzeczono jak
w sentencji.
W
obec braku potwierdzenia zarzutów podniesionych w odwołaniu,
w
przedmiotowym stanie faktycznym nie została wypełniona hipoteza normy prawnej
wyrażonej w art. 192 ust. 2 Pzp, zatem odwołanie zostało przez Izbę oddalone.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp tj.
stosownie do wyniku sprawy oraz zgodnie z § 3 pkt 1 i 2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 972), zaliczając na poczet niniejszego postępowania odwoławczego
koszt wpisu od odwołania uiszczony przez odwołującego oraz zasądzając od odwołującego
na rzecz zamawiającego koszty poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zgodnie z
fakturą złożoną na rozprawie.
Przewodniczący: …………………………….
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 1666/20 z dnia 2020-09-11
- Sygn. akt KIO 1668/20 z dnia 2020-09-09
- Sygn. akt KIO 1862/20, 1 z dnia 2020-09-09
- Sygn. akt KIO 1396/20, KIO 2020/20 z dnia 2020-09-09
- Sygn. akt KIO 1652/20 z dnia 2020-09-08
