rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2010-03-09
rok: 2010
data dokumentu: 2010-03-09
rok: 2010
sygnatury akt.:
KIO/UZP 93/10
KIO/UZP 93/10
Komisja w składzie:
Przewodniczący: Izabela Kuciak Członkowie: Emil Kuriata, Sylwester Kuchnio Protokolant: Paweł Nowosielski
Przewodniczący: Izabela Kuciak Członkowie: Emil Kuriata, Sylwester Kuchnio Protokolant: Paweł Nowosielski
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 marca 2010 r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez Konsorcjum: Kompleksowa Realizacja Inwestycji Budowlanych Sp. z o.o.,
Construcctiones, Rehabilitationes y
Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul.
Nowogrodzka 50 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, 00-580 Warszawa, al. Szucha 23 protestu z dnia 30 grudnia 2009 r.
przez Konsorcjum: Kompleksowa Realizacja Inwestycji Budowlanych Sp. z o.o.,
Construcctiones, Rehabilitationes y
Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul.
Nowogrodzka 50 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, 00-580 Warszawa, al. Szucha 23 protestu z dnia 30 grudnia 2009 r.
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje unieważnienie czynności odrzucenia oferty
Odwołującego się oraz powtórzenie czynności badania i oceny ofert.
2. Kosztami postępowania obciąża Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 00-580
Warszawa, al. Szucha 23 i nakazuje:
1)
zaliczyćna rzecz Urzędu ZamówieńPublicznych koszty w wysokości
4 444 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta czterdzieści cztery złote zero
groszy) z kwoty wpisu uiszczonego przez Konsorcjum: Kompleksowa
Realizacja Inwestycji Budowlanych Sp. z o.o., Construcctiones,
Rehabilitationes y Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul. Nowogrodzka
50.
2)
dokonaćwpłaty kwoty 4 444 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta
czterdzieści cztery złote zero groszy) przez Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, 00-580 Warszawa, al. Szucha 23 na rzecz Konsorcjum:
Kompleksowa
Realizacja
Inwestycji
Budowlanych
Sp.
z
o.o.,
Construcctiones, Rehabilitationes y Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul.
Nowogrodzka 50 stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu
wpisu od odwołania;
3)
dokonaćwpłaty kwoty XXX (słownie: XXX) przez XXX na rzecz Urzędu
ZamówieńPublicznych na rachunek dochodów własnych UZP;
4)
dokonaćzwrotu kwoty 5 556 zł 00 gr (słownie: pięćtysięcy pięćset
pięćdziesiąt sześćzłotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych
Urzędu ZamówieńPublicznych na rzecz Konsorcjum: Kompleksowa
Realizacja Inwestycji Budowlanych Sp. z o.o., Construcctiones,
Rehabilitationes y Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul. Nowogrodzka
50.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, którego
przedmiotem jest „remont pomieszczeńbiurowych i ciągów korytarzowych w obiektach
Ministerstwa Spraw Zagranicznych”. Ogłoszenie o zamówieniu zostało zmieszczone w
Biuletynie ZamówieńPublicznych w dniu 27 października 2009 r.
W dniu 30 grudnia 2009 r. Odwołujący sięwniósł protest wobec czynności wyboru
jako najkorzystniejszej, oferty złożonej przez PPHU w Branży Budowlanej „TOMWID" oraz
czynności odrzucenia oferty Odwołującego się, zarzucając Zamawiającemu naruszenie art.
7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamówieńpublicznych (Dz. U. z 2007 r., Nr 223, poz. 1655 ze zm.), zwanej dalej
ustawąPzp i wnosząc o: unieważnienie kwestionowanych czynności, poprawienie omyłek w
treści oferty Odwołującego sięoraz dokonanie ponownej oceny ofert.
Odwołujący siępodnosi, iżbrak podstaw do odrzucenia jego oferty, bowiem
wszystkie popełnione przez niego błędy podlegająpoprawieniu. I tak, w odniesieniu do poz.
10 kosztorysu ofertowego wskazuje,że słowem kluczowym w przypadku przedmiotowej
nieścisłości, jak równieżw innych tego typu omyłkach pisarskich, jest słowo „analogia", które
oznacza,że należy dopasowaćwszelkie normatywy w pozycji wg własnego doświadczenia.
Błędnie wpisana podstawa wyceny ma tu znaczenie znikome. Traktowaćto należy jako
drobnąpomyłkępopełnionąprzy wpisywaniu pozycji do programu kosztorysowego. Co
bardzo ważne, opis pozycji jest zgodny z wymaganiem Zamawiającego, a ponadto wartość
pieniężna tejże pozycji wynosi 124,25 zł, co nie wpływa na ocenęoferty.
W odniesieniu do poz. 11 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięwyjaśnia,że
pominięcie litery „W" traktowaćnależy jako oczywistądrobnąpomyłkęprzy wpisywaniu
pozycji do programu kosztorysowego. Zamawiający nie zamieścił na stronie internetowej
pliku w wersji elektronicznej, koniecznym więc było przepisanie wszystkich pozycji do
programu kosztorysowego, co miało wpływ na wystąpienie w ofercie Odwołującego siętej
drobnej omyłki pisarskiej, która nie może miećwpływu na treśćoferty. Odwołujący się
zwraca uwagę,że opis pozycji jest taki sam, jak opis wymagany przez Zamawiającego, a
wartośćpieniężna wskazanej pozycji to 158,40 zł, co nie wpływa na ocenęoferty.
Jeśli idzie o poz. 3 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięzauważa,że Zamawiający
nie zobligował oferentów w jakimkolwiek miejscu (ani w SIWZ, ani w odpowiedzi z dnia 4
listopada 2009 r.) do zmiany opisu wskazanej pozycji przedmiaru robót. Nie może więc być
mowy o jakiejkolwiek niezgodności oferty z treściąSIWZ. Pozycja 3 kosztorysu ofertowego
spełnia wymagania Zamawiającego, a podany w niej koszt robót uwzględnia wszelkie
wymogi i uwagi przekazane przez Zamawiającego, tym bardziej,że jak wynika z odpowiedzi
Zamawiającego, szczegóły dotyczące zakresu prac związanych z naprawąpowierzchni
posadzki będzie można określićw trakcie lub po zakończeniu zrywania posadzki. Zdaniem
Odwołującego się, nawet jeśliby uznać,że rzeczywiście Odwołujący sięuchybił obowiązkowi
uwzględnienia wyjaśnień, to ze względu na znikomy zakres uchybienia, Zamawiający winien
jest zastosowaćart. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.
W odniesieniu do poz. 43 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięwyjaśnia,że
podobnie jak w przypadku poz. 11, Odwołujący sięw trakcie przepisywania wszystkich
pozycji do programu kosztorysowego omyłkowo wskazał opis zawarty w pozycji 29 również
w pozycji 43. Jednakże Wykonawca dokonał właściwego obmiaru wykonywanych prac (300
m
2
), a podanąprzez niego cenęza wykonanie usługi należy uznaćza właściwądla
zdejmowania i zawieszania zasłon i firan na jedno okno po praniu.
Odwołujący przywołuje równieżorzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej, zgodnie z
którym zakres możliwych do poprawienia omyłek powinien byćinterpretowany możliwie
najszerzej, a wystąpienie omyłki nie może pozostawiaćwątpliwości co do zamierzonej treści
oświadczenia wykonawcy. Ponadto wskazuje,że utrwalony jest równieżpogląd, zgodnie z
którym przepis art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp nie uzależnia możliwości poprawiania omyłek
w ofercie od rodzaju zamówienia. Zgodnie ze wskazanym przepisem omyłki podlegające
poprawieniu to takie, które nie powodująistotnych zmian w treści oferty, a ponadto takie,
które sąmożliwe do poprawienia przez zamawiającego bez konieczności uzyskiwania
dodatkowych wyjaśnieńod wykonawcy.
Odwołujący sięzwrócił równieżuwagęna cel wprowadzenia przez ustawodawcęart.
87 ust 2 pkt 3 ustawy Pzp. Ustawodawca, przyjmując tęregulację, miał przede wszystkim na
celu umożliwienie poprawiania tego rodzaju błędów, które mogąsiępojawićw trakcie
sporządzania kosztorysu ofertowego. Wskazano przy tym,że jest to szczególnie istotne w
kontekście zamówieńna roboty budowlane, w których oferty wykonawców, niezwykle
obszerne i szczegółowe, liczące nieraz po kilkadziesiąt tomów, często podlegająodrzuceniu
ze względu na drobne błędy w ich treści. Pogląd ten zyskał równieżaprobatęzarówno
doktryny, jak i Krajowej Izby Odwoławczej.
Dodatkowo, Odwołujący siępodkreśla,że Zamawiający powinien prowadzić
postępowanie w celu osiągnięcia określonych efektów w postaci uzyskania najkorzystniejszej
oferty od wykonawcy spełniającego warunki udziału w postępowaniu i którego oferta jest
zgodna z jego oczekiwaniami i wymogami prawa. Nie jest dopuszczalna sytuacja, w której
Zamawiający na skutek podejmowanych w toku postępowania, błędnych i naruszających
przepisy prawa decyzji, doprowadza do wyeliminowania najlepszego Wykonawcy i na skutek
tego wybiera ofertęo niemalże 20.000,00 PLN droższą.
Odwołujący sięzwraca równieżuwagę,że Zamawiający na podstawie art. 4 ust. 1 pkt
1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2005 r., nr 249, poz.
2104 ze zm.), zwanej dalej Ustawąo finansach, należy do sektora finansów publicznych.
Oznacza to,że zamówienie finansowane jest ześrodków publicznych, a zgodnie z art. 36
ust. 3 pkt 1 Ustawy o finansach, wydatki publiczne powinny byćprowadzone w sposób
celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych
nakładów. Nie ulega wątpliwości,że sąto podstawowe zasady gospodarowaniaśrodkami
publicznymi, realizacji których służyćma instrument w postaci regulacji dotyczących
zamówieńpublicznych. W związku z powyższym, w ocenie Odwołującego się, zachowanie
Zamawiającego stoi także w sprzeczności z podstawowymi zasadami ustanowionymi w
Ustawie o finansach.
Pismem z dnia 8 stycznia 2010 r. Zamawiający protest oddalił. Zamawiający stanął na
stanowisku, iżzarzuty podniesione w proteście nie zasługująone na uwzględnienie, gdyż:
-
w pozycji 10 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął KNR niezgodny z
przedmiarem robót;
-
w pozycji 11 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął błędny KNR, dotyczący
zabezpieczenia podłóg trocinami, zamiast folią, jak tego wymagał Zamawiający. Również
nakłady materiałów i robocizny przyjęto niezgodnie z KNR z przedmiaru robót, czego,
zdaniem Zamawiającego, na pewno nie można uznaćza oczywistąomyłkępisarską, w
związku z czym powyższy błąd kwalifikuje ofertęwykonawcy do odrzucenia;
-
w pozycji 3 nie uwzględniono wyjaśnieńZamawiającego z dnia 4 listopada 2009 r.,
gdzie należało przyjąć25% powierzchni posadzki do naprawienia. Zamawiający podnosi, iż
wszelkie wyjaśnienia przekazane wykonawcom przez Zamawiającego, sąwiążące i
wykonawca ma obowiązek siędo nich zastosować;
-
w pozycji 43 kosztorysu nie wyceniono zdejmowania i zawieszania firan na jedno
okno po praniu. Powoływanie sięw tym przypadku na fakt, iżwykonawca wpisał do
kosztorysu ofertowego błędne dane, gdyżZamawiający nie zamieścił na stronie internetowej
plików w programie NORMA (gdyżnie miał takiego obowiązku), a jedynie w PDF, są
zdaniem Zamawiającego, bezzasadne. Zamawiający podnosi, iżnawet jeżeli „podciągnąćby"
powyższe jako oczywistąomyłkępisarską, to zauważyćnależy, iżomyłek pisarskich, o
których mowa w art. 87 ust.2 pkt 1 ustawy Pzp nie poprawia się, jeżeli oferta wykonawcy i
tak podlega odrzuceniu, co ma miejsce w niniejszym przypadku.
W dniu 13 stycznia 2010 r. Odwołujący sięwniósł odwołanie, w którym podtrzymał
zarzuty iżądania zgłoszone w proteście, a dodatkowo podniósł zarzut naruszenia art. 183
ust. 4 ustawy Pzp.
Odwołujący sięponosi, iżZamawiający ograniczył sięjedynie do opisu uchybienia
Odwołującego sięw zakresie przygotowania kosztorysu ofertowego oraz lakonicznego
wskazania, iżuchybienie w powyższym zakresie nie może zostaćzakwalifikowane jako
oczywista omyłka pisarska.
Na podstawie dokumentacji postępowania Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co
następuje:
a) w pozycji 10 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął KNNR (KNNR 2 1205-
07 analogia) inny niżten, wynikający z przedmiaru robót (KNNR 2 1205-07 analogia);
b) w pozycji 11 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął KNR 4-01 1216-01,
zamiast KNR W 4-01 1216-01, który wnika z przedmiaru robót;
c) w pozycji 3 kosztorysu ofertowego znajduje sięnastępujący opis: „zerwanie posadzek
z tworzyw sztucznych, obmiar 980 m
2
;
opis ten odpowiada opisowi z przedmiaru
robót;
d) w pozycji 43 kosztorysu ofertowego znajduje sięnastępujący opis: „wnoszenie i
wynoszenie mebli i wyposażenia z pokoi biurowych wyjmowanie z szaf i biurek i
pakowanie w kartony, obmiar 300 m
2
, koszt jednostkowy 3,60, kalkulacja własna”;
zaśw przedmiarze robót opis ten jest następujący: „zdejmowanie i zawieszanie
zasłon i firan na jedno okno po praniu, obmiar 300 m
2
, koszt jednostkowy 70,01,
kalkulacja własna”.
Pismem z dnia 4 listopada 2009 r. Zamawiający, w trybie art. 38 ust. 1 i 2 ustawy Pzp,
dokonał wyjaśnienia SIWZ. I tak na pytanie nr 2 ppkt a, które brzmi: „w przedmiarze robót
jest zerwanie posadzek z tworzyw sztucznych i ponowny montażnowych wykładzin. Czy
posadzka po zerwaniu wykładziny dywanowej nie wymagaćbędzieżadnych napraw?”,
Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „Posadzka po zerwaniu wykładziny
dywanowej wymagaćbędzie napraw. Należy przyjąć25% powierzchni posadzki do
naprawienia. Szczegóły będzie można określićw trakcie zrywania posadzki lub po jej
zakończeniu.” Zamawiający w przedmiotowym piśmie zastrzegł również, iż„przedstawione
informacje sąwiążące.”
W tych okolicznościach, biorąc pod uwagęstanowiska stron zaprezentowane na
rozprawie, Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje:
Istota sporu między stronami sprowadza siędo określenia charakteru wskazanych
omyłek. Sposób zakwalifikowania omyłki, determinuje bowiem dalsze działania
Zamawiającego. Zaliczenie omyłki do kategorii, o której mowa w przepisie art. 87 ust. 2
ustawy Pzp, powoduje powstanie po stronie Zamawiającego obowiązku jej poprawienia.
Zgodzićnależy sięz Zamawiającym,że w badanym stanie faktycznym wskazanych omyłek
nie można zaliczyćdo grupy oczywistych omyłek pisarskich. Izba stoi bowiem na
stanowisku,że w zakresie tej kategorii pojęciowej mieszcząsięjedynie tego rodzaju
niedokładności, które widoczne sądla każdego, bez przeprowadzania jakiejkolwiek
dodatkowej analizy. Co oznacza,że ich poprawienie nie wywołuje zmiany treści
oświadczenia woli wykonawcy (w sensie merytorycznym). W niniejszym stanie faktycznym,
błąd w oznaczeniu KNNR w poz. 10 i KNR w poz. 11 kosztorysu ofertowego (str. 12 i 13
oferty) nie jest zauważalny przez każdego, nie musi byćnawet dostrzeżony przez
profesjonalistębez analizy przedmiaru robót. Stąd teżuznaćnależy,że bezprzedmiotowy
jest zarzut naruszenia przepisu art. 87 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp.
Do rozstrzygnięcia pozostaje zatem kwestia, czy poprawienie wskazanych omyłek
polegających na niezgodności oferty z SIWZ, nie spowoduje istotnych zmian w treści oferty.
Tylko bowiem w sytuacji, gdy poprawienie omyłek nie wywoła skutku w postaci istotnej
zmiany w treści oferty, ustawodawca dopuszcza ingerencjęw treśćoferty, na podstawie art.
87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp, w celu wyeliminowania niezgodności z SIWZ. Skoro oferta
stanowi jednostronne oświadczenie woli, zawierające propozycjęzawarcia umowy, to
dopuszczalna jest na gruncie powołanego przepisu, zmiana treści przedmiotowego
oświadczenia wykonawcy, a w konsekwencji istotnych postanowieńproponowanej umowy.
Nie ulega bowiem wątpliwości,że oferta określa przedmiotowo istotne elementy umowy
(essentialia negotii). Ustawodawca dopuszczając jednak możliwośćzmian w treści oferty,
wywołanych na skutek poprawienia innych omyłek niżpisarskie, czy rachunkowe, zakreślił
jednocześnie ich granicę. Dokonane zabiegi nie mogąbowiem prowadzićdo istotnych zmian
w treści oferty. Powyższa regulacja wskazuje,że ustawodawca posługując siępojęciem
nieostrym (istotne zmiany) zrezygnował z określenia katalogu zmian w treści oferty, które
mogąnastąpićw wyniku poprawienia omyłek, dając wyraz temu, iżważne sąokoliczności
sprawy. Tylko bowiem przy ich uwzględnieniu, można ocenić, czy poprawienie omyłki
doprowadzi do istotnej zmiany w treści oferty.
Jak jużzostało wyżej wskazane, treśćoferty obejmuje istotne postanowienia umowy,
a więc postanowienia, które odnosząsięm.in. do przedmiotu i ceny. W okolicznościach
niniejszej sprawy Izba uznaje za dopuszczalne poniższe zmiany w zakresie przedmiotu
zamówienia, z powodów o których była mowa wyżej. Zwrócićnależy uwagę, iżpoprawienie
omyłek spowoduje,że dojdzie do usunięcia niezgodności pomiędzy treściąopisu pozycji
kosztorysowej a podstawątego opisu wynikającąz KNNR bądźKNR, jeśli chodzi o poz. 10 i
11 kosztorysu ofertowego. W konsekwencji doprowadzi to równieżdo zgodności
normatywów robocizny i materiałów (poz. 11 kosztorysu ofertowego). W odniesieniu do poz.
3 kosztorysu ofertowego równieżzostanie zmieniony jej opis, która to zmiana nie wpłynie na
cenęoferty. Wedle bowiem wyjaśnieńOdwołującego się, przedmiot tych prac został
uwzględniony w kalkulacji ceny, nie został natomiast skorygowany opis tej pozycji, zgodnie z
wyjaśnieniami Zamawiającego. Jeśli idzie zaśo ostatniąomyłkę, to nie ulega wątpliwości, iż
w poz. 43 znalazł sięopis przypisany do poz. 29. Jednakże na podstawie wyceny tej pozycji
brak podstaw do stwierdzenia,że wycenie podlegała ta właśnie błędnie opisana usługa (nie
występuje tożsamośćcen). Zatem przyjąćnależy, iżprzy uwzględnieniu okoliczności,że
podstawąwyceny przedmiotowej usługi jest kalkulacja własna, błędnie opisano
przedmiotowąpozycję.
W tych okolicznościach, Krajowa Izba Odwoławcza stoi na stanowisku,że
przedmiotowe zmiany nie stanowiąistotnej zmiany treści oferty, nie ulega bowiem
wątpliwości,że nie sąznaczące. Zmiana przedmiotuświadczenia w odniesieniu do czterech
pozycji kosztorysu ofertowego spośród około 200, nie powoduje, iżw sposób istotny, a więc
zasadniczy, zmienia siętreśćoferty. Istotny jest równieżfakt,że zmiany dotycząrobót, które
nie mającharakteru wiodącego w realizacji przedmiotu zamówienia, przy uwzględnieniu ich
charakteru i zakresu (cena). W opinii Izby, o istotnej zmianie treści oferty można byłoby
mówićw okolicznościach, gdy poprawienie omyłki w istocie powodowałoby tak wiele zmian w
odniesieniu do podstawowych kwestii przedmiotu zamówienia,że moglibyśmy mówićo
nowej ofercie, a nie o pewnej korekcie pierwotnego oświadczenia woli wykonawcy, które było
wynikiem popełnionych błędów.
Niezależnie od powyższych rozważań, warto równieżzwrócićuwagę,że gdyby
przyjąćkoncepcję, iżo istotności zmian decyduje ich zakres w odniesieniu do ceny (jako
elementu istotnego treści oferty), to okolicznośćpowyższa pozostanie bez wpływu na
prezentowany przez Izbępogląd. W niniejszym stanie faktycznym cena robót została
skalkulowana na poziomie 249.759,56 zł netto, zaśwartośćpozycji, które miałyby być
skorygowane nie przekracza 2 000 zł netto. Argument ten jest o tyle istotny, iżco prawda w
badanej sprawie nie dojdzie do poprawienia ceny, to jednak powyższe pokazuje wielkość
obszaru, w obrębie którego nastąpi ingerencja w treśćoferty (poniżej 1%).
W związku z powyższym zarzut naruszenia przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp
znalazł potwierdzenie. Błędne stwierdzenie niemożliwości poprawienia omyłek stało się
przyczynąodrzucenia oferty, która to czynnośćw konsekwencji równieżobarczona jest
błędem, a to z kolei przesądza o trafności zarzutu naruszenia przepisu art. 89 ust. 1 pkt 2
ustawy Pzp.
W tych okolicznościach, zarzut naruszenia przepisu art. 7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1
ustawy Pzp znalazł potwierdzenie. Odrzucenie bowiem prawidłowej oferty stanowi przejaw
złamania zasady zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.
Zaś, zarzut naruszenia przepisu art. 183 ust. 4 ustawy Pzp nie znalazł potwierdzenia,
bowiem w ocenie Izby, Zamawiający zadośćuczynił obowiązkowi wynikającemu z tego
przepisu poprzez wypełnienie dyspozycji zawartej we wskazanej normie.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji, na podstawie przepisu art. 191 ust. 1,
1a oraz ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
191 ust. 6 i 7 ustawy Pzp w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 128, poz. 886 ze zm.).
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówieńpublicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) na niniejszy wyrok
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Urzędu ZamówieńPublicznych do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje unieważnienie czynności odrzucenia oferty
Odwołującego się oraz powtórzenie czynności badania i oceny ofert.
2. Kosztami postępowania obciąża Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 00-580
Warszawa, al. Szucha 23 i nakazuje:
1)
zaliczyćna rzecz Urzędu ZamówieńPublicznych koszty w wysokości
4 444 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta czterdzieści cztery złote zero
groszy) z kwoty wpisu uiszczonego przez Konsorcjum: Kompleksowa
Realizacja Inwestycji Budowlanych Sp. z o.o., Construcctiones,
Rehabilitationes y Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul. Nowogrodzka
50.
2)
dokonaćwpłaty kwoty 4 444 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta
czterdzieści cztery złote zero groszy) przez Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, 00-580 Warszawa, al. Szucha 23 na rzecz Konsorcjum:
Kompleksowa
Realizacja
Inwestycji
Budowlanych
Sp.
z
o.o.,
Construcctiones, Rehabilitationes y Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul.
Nowogrodzka 50 stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu
wpisu od odwołania;
3)
dokonaćwpłaty kwoty XXX (słownie: XXX) przez XXX na rzecz Urzędu
ZamówieńPublicznych na rachunek dochodów własnych UZP;
4)
dokonaćzwrotu kwoty 5 556 zł 00 gr (słownie: pięćtysięcy pięćset
pięćdziesiąt sześćzłotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych
Urzędu ZamówieńPublicznych na rzecz Konsorcjum: Kompleksowa
Realizacja Inwestycji Budowlanych Sp. z o.o., Construcctiones,
Rehabilitationes y Acabados S.A., 00-695 Warszawa, ul. Nowogrodzka
50.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, którego
przedmiotem jest „remont pomieszczeńbiurowych i ciągów korytarzowych w obiektach
Ministerstwa Spraw Zagranicznych”. Ogłoszenie o zamówieniu zostało zmieszczone w
Biuletynie ZamówieńPublicznych w dniu 27 października 2009 r.
W dniu 30 grudnia 2009 r. Odwołujący sięwniósł protest wobec czynności wyboru
jako najkorzystniejszej, oferty złożonej przez PPHU w Branży Budowlanej „TOMWID" oraz
czynności odrzucenia oferty Odwołującego się, zarzucając Zamawiającemu naruszenie art.
7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamówieńpublicznych (Dz. U. z 2007 r., Nr 223, poz. 1655 ze zm.), zwanej dalej
ustawąPzp i wnosząc o: unieważnienie kwestionowanych czynności, poprawienie omyłek w
treści oferty Odwołującego sięoraz dokonanie ponownej oceny ofert.
Odwołujący siępodnosi, iżbrak podstaw do odrzucenia jego oferty, bowiem
wszystkie popełnione przez niego błędy podlegająpoprawieniu. I tak, w odniesieniu do poz.
10 kosztorysu ofertowego wskazuje,że słowem kluczowym w przypadku przedmiotowej
nieścisłości, jak równieżw innych tego typu omyłkach pisarskich, jest słowo „analogia", które
oznacza,że należy dopasowaćwszelkie normatywy w pozycji wg własnego doświadczenia.
Błędnie wpisana podstawa wyceny ma tu znaczenie znikome. Traktowaćto należy jako
drobnąpomyłkępopełnionąprzy wpisywaniu pozycji do programu kosztorysowego. Co
bardzo ważne, opis pozycji jest zgodny z wymaganiem Zamawiającego, a ponadto wartość
pieniężna tejże pozycji wynosi 124,25 zł, co nie wpływa na ocenęoferty.
W odniesieniu do poz. 11 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięwyjaśnia,że
pominięcie litery „W" traktowaćnależy jako oczywistądrobnąpomyłkęprzy wpisywaniu
pozycji do programu kosztorysowego. Zamawiający nie zamieścił na stronie internetowej
pliku w wersji elektronicznej, koniecznym więc było przepisanie wszystkich pozycji do
programu kosztorysowego, co miało wpływ na wystąpienie w ofercie Odwołującego siętej
drobnej omyłki pisarskiej, która nie może miećwpływu na treśćoferty. Odwołujący się
zwraca uwagę,że opis pozycji jest taki sam, jak opis wymagany przez Zamawiającego, a
wartośćpieniężna wskazanej pozycji to 158,40 zł, co nie wpływa na ocenęoferty.
Jeśli idzie o poz. 3 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięzauważa,że Zamawiający
nie zobligował oferentów w jakimkolwiek miejscu (ani w SIWZ, ani w odpowiedzi z dnia 4
listopada 2009 r.) do zmiany opisu wskazanej pozycji przedmiaru robót. Nie może więc być
mowy o jakiejkolwiek niezgodności oferty z treściąSIWZ. Pozycja 3 kosztorysu ofertowego
spełnia wymagania Zamawiającego, a podany w niej koszt robót uwzględnia wszelkie
wymogi i uwagi przekazane przez Zamawiającego, tym bardziej,że jak wynika z odpowiedzi
Zamawiającego, szczegóły dotyczące zakresu prac związanych z naprawąpowierzchni
posadzki będzie można określićw trakcie lub po zakończeniu zrywania posadzki. Zdaniem
Odwołującego się, nawet jeśliby uznać,że rzeczywiście Odwołujący sięuchybił obowiązkowi
uwzględnienia wyjaśnień, to ze względu na znikomy zakres uchybienia, Zamawiający winien
jest zastosowaćart. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.
W odniesieniu do poz. 43 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięwyjaśnia,że
podobnie jak w przypadku poz. 11, Odwołujący sięw trakcie przepisywania wszystkich
pozycji do programu kosztorysowego omyłkowo wskazał opis zawarty w pozycji 29 również
w pozycji 43. Jednakże Wykonawca dokonał właściwego obmiaru wykonywanych prac (300
m
2
), a podanąprzez niego cenęza wykonanie usługi należy uznaćza właściwądla
zdejmowania i zawieszania zasłon i firan na jedno okno po praniu.
Odwołujący przywołuje równieżorzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej, zgodnie z
którym zakres możliwych do poprawienia omyłek powinien byćinterpretowany możliwie
najszerzej, a wystąpienie omyłki nie może pozostawiaćwątpliwości co do zamierzonej treści
oświadczenia wykonawcy. Ponadto wskazuje,że utrwalony jest równieżpogląd, zgodnie z
którym przepis art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp nie uzależnia możliwości poprawiania omyłek
w ofercie od rodzaju zamówienia. Zgodnie ze wskazanym przepisem omyłki podlegające
poprawieniu to takie, które nie powodująistotnych zmian w treści oferty, a ponadto takie,
które sąmożliwe do poprawienia przez zamawiającego bez konieczności uzyskiwania
dodatkowych wyjaśnieńod wykonawcy.
Odwołujący sięzwrócił równieżuwagęna cel wprowadzenia przez ustawodawcęart.
87 ust 2 pkt 3 ustawy Pzp. Ustawodawca, przyjmując tęregulację, miał przede wszystkim na
celu umożliwienie poprawiania tego rodzaju błędów, które mogąsiępojawićw trakcie
sporządzania kosztorysu ofertowego. Wskazano przy tym,że jest to szczególnie istotne w
kontekście zamówieńna roboty budowlane, w których oferty wykonawców, niezwykle
obszerne i szczegółowe, liczące nieraz po kilkadziesiąt tomów, często podlegająodrzuceniu
ze względu na drobne błędy w ich treści. Pogląd ten zyskał równieżaprobatęzarówno
doktryny, jak i Krajowej Izby Odwoławczej.
Dodatkowo, Odwołujący siępodkreśla,że Zamawiający powinien prowadzić
postępowanie w celu osiągnięcia określonych efektów w postaci uzyskania najkorzystniejszej
oferty od wykonawcy spełniającego warunki udziału w postępowaniu i którego oferta jest
zgodna z jego oczekiwaniami i wymogami prawa. Nie jest dopuszczalna sytuacja, w której
Zamawiający na skutek podejmowanych w toku postępowania, błędnych i naruszających
przepisy prawa decyzji, doprowadza do wyeliminowania najlepszego Wykonawcy i na skutek
tego wybiera ofertęo niemalże 20.000,00 PLN droższą.
Odwołujący sięzwraca równieżuwagę,że Zamawiający na podstawie art. 4 ust. 1 pkt
1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2005 r., nr 249, poz.
2104 ze zm.), zwanej dalej Ustawąo finansach, należy do sektora finansów publicznych.
Oznacza to,że zamówienie finansowane jest ześrodków publicznych, a zgodnie z art. 36
ust. 3 pkt 1 Ustawy o finansach, wydatki publiczne powinny byćprowadzone w sposób
celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych
nakładów. Nie ulega wątpliwości,że sąto podstawowe zasady gospodarowaniaśrodkami
publicznymi, realizacji których służyćma instrument w postaci regulacji dotyczących
zamówieńpublicznych. W związku z powyższym, w ocenie Odwołującego się, zachowanie
Zamawiającego stoi także w sprzeczności z podstawowymi zasadami ustanowionymi w
Ustawie o finansach.
Pismem z dnia 8 stycznia 2010 r. Zamawiający protest oddalił. Zamawiający stanął na
stanowisku, iżzarzuty podniesione w proteście nie zasługująone na uwzględnienie, gdyż:
-
w pozycji 10 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął KNR niezgodny z
przedmiarem robót;
-
w pozycji 11 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął błędny KNR, dotyczący
zabezpieczenia podłóg trocinami, zamiast folią, jak tego wymagał Zamawiający. Również
nakłady materiałów i robocizny przyjęto niezgodnie z KNR z przedmiaru robót, czego,
zdaniem Zamawiającego, na pewno nie można uznaćza oczywistąomyłkępisarską, w
związku z czym powyższy błąd kwalifikuje ofertęwykonawcy do odrzucenia;
-
w pozycji 3 nie uwzględniono wyjaśnieńZamawiającego z dnia 4 listopada 2009 r.,
gdzie należało przyjąć25% powierzchni posadzki do naprawienia. Zamawiający podnosi, iż
wszelkie wyjaśnienia przekazane wykonawcom przez Zamawiającego, sąwiążące i
wykonawca ma obowiązek siędo nich zastosować;
-
w pozycji 43 kosztorysu nie wyceniono zdejmowania i zawieszania firan na jedno
okno po praniu. Powoływanie sięw tym przypadku na fakt, iżwykonawca wpisał do
kosztorysu ofertowego błędne dane, gdyżZamawiający nie zamieścił na stronie internetowej
plików w programie NORMA (gdyżnie miał takiego obowiązku), a jedynie w PDF, są
zdaniem Zamawiającego, bezzasadne. Zamawiający podnosi, iżnawet jeżeli „podciągnąćby"
powyższe jako oczywistąomyłkępisarską, to zauważyćnależy, iżomyłek pisarskich, o
których mowa w art. 87 ust.2 pkt 1 ustawy Pzp nie poprawia się, jeżeli oferta wykonawcy i
tak podlega odrzuceniu, co ma miejsce w niniejszym przypadku.
W dniu 13 stycznia 2010 r. Odwołujący sięwniósł odwołanie, w którym podtrzymał
zarzuty iżądania zgłoszone w proteście, a dodatkowo podniósł zarzut naruszenia art. 183
ust. 4 ustawy Pzp.
Odwołujący sięponosi, iżZamawiający ograniczył sięjedynie do opisu uchybienia
Odwołującego sięw zakresie przygotowania kosztorysu ofertowego oraz lakonicznego
wskazania, iżuchybienie w powyższym zakresie nie może zostaćzakwalifikowane jako
oczywista omyłka pisarska.
Na podstawie dokumentacji postępowania Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co
następuje:
a) w pozycji 10 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął KNNR (KNNR 2 1205-
07 analogia) inny niżten, wynikający z przedmiaru robót (KNNR 2 1205-07 analogia);
b) w pozycji 11 kosztorysu ofertowego Odwołujący sięprzyjął KNR 4-01 1216-01,
zamiast KNR W 4-01 1216-01, który wnika z przedmiaru robót;
c) w pozycji 3 kosztorysu ofertowego znajduje sięnastępujący opis: „zerwanie posadzek
z tworzyw sztucznych, obmiar 980 m
2
;
opis ten odpowiada opisowi z przedmiaru
robót;
d) w pozycji 43 kosztorysu ofertowego znajduje sięnastępujący opis: „wnoszenie i
wynoszenie mebli i wyposażenia z pokoi biurowych wyjmowanie z szaf i biurek i
pakowanie w kartony, obmiar 300 m
2
, koszt jednostkowy 3,60, kalkulacja własna”;
zaśw przedmiarze robót opis ten jest następujący: „zdejmowanie i zawieszanie
zasłon i firan na jedno okno po praniu, obmiar 300 m
2
, koszt jednostkowy 70,01,
kalkulacja własna”.
Pismem z dnia 4 listopada 2009 r. Zamawiający, w trybie art. 38 ust. 1 i 2 ustawy Pzp,
dokonał wyjaśnienia SIWZ. I tak na pytanie nr 2 ppkt a, które brzmi: „w przedmiarze robót
jest zerwanie posadzek z tworzyw sztucznych i ponowny montażnowych wykładzin. Czy
posadzka po zerwaniu wykładziny dywanowej nie wymagaćbędzieżadnych napraw?”,
Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „Posadzka po zerwaniu wykładziny
dywanowej wymagaćbędzie napraw. Należy przyjąć25% powierzchni posadzki do
naprawienia. Szczegóły będzie można określićw trakcie zrywania posadzki lub po jej
zakończeniu.” Zamawiający w przedmiotowym piśmie zastrzegł również, iż„przedstawione
informacje sąwiążące.”
W tych okolicznościach, biorąc pod uwagęstanowiska stron zaprezentowane na
rozprawie, Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje:
Istota sporu między stronami sprowadza siędo określenia charakteru wskazanych
omyłek. Sposób zakwalifikowania omyłki, determinuje bowiem dalsze działania
Zamawiającego. Zaliczenie omyłki do kategorii, o której mowa w przepisie art. 87 ust. 2
ustawy Pzp, powoduje powstanie po stronie Zamawiającego obowiązku jej poprawienia.
Zgodzićnależy sięz Zamawiającym,że w badanym stanie faktycznym wskazanych omyłek
nie można zaliczyćdo grupy oczywistych omyłek pisarskich. Izba stoi bowiem na
stanowisku,że w zakresie tej kategorii pojęciowej mieszcząsięjedynie tego rodzaju
niedokładności, które widoczne sądla każdego, bez przeprowadzania jakiejkolwiek
dodatkowej analizy. Co oznacza,że ich poprawienie nie wywołuje zmiany treści
oświadczenia woli wykonawcy (w sensie merytorycznym). W niniejszym stanie faktycznym,
błąd w oznaczeniu KNNR w poz. 10 i KNR w poz. 11 kosztorysu ofertowego (str. 12 i 13
oferty) nie jest zauważalny przez każdego, nie musi byćnawet dostrzeżony przez
profesjonalistębez analizy przedmiaru robót. Stąd teżuznaćnależy,że bezprzedmiotowy
jest zarzut naruszenia przepisu art. 87 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp.
Do rozstrzygnięcia pozostaje zatem kwestia, czy poprawienie wskazanych omyłek
polegających na niezgodności oferty z SIWZ, nie spowoduje istotnych zmian w treści oferty.
Tylko bowiem w sytuacji, gdy poprawienie omyłek nie wywoła skutku w postaci istotnej
zmiany w treści oferty, ustawodawca dopuszcza ingerencjęw treśćoferty, na podstawie art.
87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp, w celu wyeliminowania niezgodności z SIWZ. Skoro oferta
stanowi jednostronne oświadczenie woli, zawierające propozycjęzawarcia umowy, to
dopuszczalna jest na gruncie powołanego przepisu, zmiana treści przedmiotowego
oświadczenia wykonawcy, a w konsekwencji istotnych postanowieńproponowanej umowy.
Nie ulega bowiem wątpliwości,że oferta określa przedmiotowo istotne elementy umowy
(essentialia negotii). Ustawodawca dopuszczając jednak możliwośćzmian w treści oferty,
wywołanych na skutek poprawienia innych omyłek niżpisarskie, czy rachunkowe, zakreślił
jednocześnie ich granicę. Dokonane zabiegi nie mogąbowiem prowadzićdo istotnych zmian
w treści oferty. Powyższa regulacja wskazuje,że ustawodawca posługując siępojęciem
nieostrym (istotne zmiany) zrezygnował z określenia katalogu zmian w treści oferty, które
mogąnastąpićw wyniku poprawienia omyłek, dając wyraz temu, iżważne sąokoliczności
sprawy. Tylko bowiem przy ich uwzględnieniu, można ocenić, czy poprawienie omyłki
doprowadzi do istotnej zmiany w treści oferty.
Jak jużzostało wyżej wskazane, treśćoferty obejmuje istotne postanowienia umowy,
a więc postanowienia, które odnosząsięm.in. do przedmiotu i ceny. W okolicznościach
niniejszej sprawy Izba uznaje za dopuszczalne poniższe zmiany w zakresie przedmiotu
zamówienia, z powodów o których była mowa wyżej. Zwrócićnależy uwagę, iżpoprawienie
omyłek spowoduje,że dojdzie do usunięcia niezgodności pomiędzy treściąopisu pozycji
kosztorysowej a podstawątego opisu wynikającąz KNNR bądźKNR, jeśli chodzi o poz. 10 i
11 kosztorysu ofertowego. W konsekwencji doprowadzi to równieżdo zgodności
normatywów robocizny i materiałów (poz. 11 kosztorysu ofertowego). W odniesieniu do poz.
3 kosztorysu ofertowego równieżzostanie zmieniony jej opis, która to zmiana nie wpłynie na
cenęoferty. Wedle bowiem wyjaśnieńOdwołującego się, przedmiot tych prac został
uwzględniony w kalkulacji ceny, nie został natomiast skorygowany opis tej pozycji, zgodnie z
wyjaśnieniami Zamawiającego. Jeśli idzie zaśo ostatniąomyłkę, to nie ulega wątpliwości, iż
w poz. 43 znalazł sięopis przypisany do poz. 29. Jednakże na podstawie wyceny tej pozycji
brak podstaw do stwierdzenia,że wycenie podlegała ta właśnie błędnie opisana usługa (nie
występuje tożsamośćcen). Zatem przyjąćnależy, iżprzy uwzględnieniu okoliczności,że
podstawąwyceny przedmiotowej usługi jest kalkulacja własna, błędnie opisano
przedmiotowąpozycję.
W tych okolicznościach, Krajowa Izba Odwoławcza stoi na stanowisku,że
przedmiotowe zmiany nie stanowiąistotnej zmiany treści oferty, nie ulega bowiem
wątpliwości,że nie sąznaczące. Zmiana przedmiotuświadczenia w odniesieniu do czterech
pozycji kosztorysu ofertowego spośród około 200, nie powoduje, iżw sposób istotny, a więc
zasadniczy, zmienia siętreśćoferty. Istotny jest równieżfakt,że zmiany dotycząrobót, które
nie mającharakteru wiodącego w realizacji przedmiotu zamówienia, przy uwzględnieniu ich
charakteru i zakresu (cena). W opinii Izby, o istotnej zmianie treści oferty można byłoby
mówićw okolicznościach, gdy poprawienie omyłki w istocie powodowałoby tak wiele zmian w
odniesieniu do podstawowych kwestii przedmiotu zamówienia,że moglibyśmy mówićo
nowej ofercie, a nie o pewnej korekcie pierwotnego oświadczenia woli wykonawcy, które było
wynikiem popełnionych błędów.
Niezależnie od powyższych rozważań, warto równieżzwrócićuwagę,że gdyby
przyjąćkoncepcję, iżo istotności zmian decyduje ich zakres w odniesieniu do ceny (jako
elementu istotnego treści oferty), to okolicznośćpowyższa pozostanie bez wpływu na
prezentowany przez Izbępogląd. W niniejszym stanie faktycznym cena robót została
skalkulowana na poziomie 249.759,56 zł netto, zaśwartośćpozycji, które miałyby być
skorygowane nie przekracza 2 000 zł netto. Argument ten jest o tyle istotny, iżco prawda w
badanej sprawie nie dojdzie do poprawienia ceny, to jednak powyższe pokazuje wielkość
obszaru, w obrębie którego nastąpi ingerencja w treśćoferty (poniżej 1%).
W związku z powyższym zarzut naruszenia przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp
znalazł potwierdzenie. Błędne stwierdzenie niemożliwości poprawienia omyłek stało się
przyczynąodrzucenia oferty, która to czynnośćw konsekwencji równieżobarczona jest
błędem, a to z kolei przesądza o trafności zarzutu naruszenia przepisu art. 89 ust. 1 pkt 2
ustawy Pzp.
W tych okolicznościach, zarzut naruszenia przepisu art. 7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1
ustawy Pzp znalazł potwierdzenie. Odrzucenie bowiem prawidłowej oferty stanowi przejaw
złamania zasady zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.
Zaś, zarzut naruszenia przepisu art. 183 ust. 4 ustawy Pzp nie znalazł potwierdzenia,
bowiem w ocenie Izby, Zamawiający zadośćuczynił obowiązkowi wynikającemu z tego
przepisu poprzez wypełnienie dyspozycji zawartej we wskazanej normie.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji, na podstawie przepisu art. 191 ust. 1,
1a oraz ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
191 ust. 6 i 7 ustawy Pzp w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. Nr 128, poz. 886 ze zm.).
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówieńpublicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) na niniejszy wyrok
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Urzędu ZamówieńPublicznych do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
