rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2010-03-30
rok: 2010
data dokumentu: 2010-03-30
rok: 2010
Powiązane tematy:
sygnatury akt.:
KIO/UZP 201/10
KIO/UZP 201/10
Komisja w składzie:
Przewodniczący: Piotr Kozłowski Członkowie: Marek Koleśnikow, Sylwester Kuchnio Protokolant: Agata Dziuban
Przewodniczący: Piotr Kozłowski Członkowie: Marek Koleśnikow, Sylwester Kuchnio Protokolant: Agata Dziuban
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 marca 2010 r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez „INSTAL KRAKÓW” Spółkę Akcyjną, 30-732 Kraków, ul. Konstantego Brandla 1
od rozstrzygnięcia
przez
zamawiającego
Miasto
Katowice,
40-098
Katowice,
ul. Młyńska 4, protestu z dnia 13 stycznia 2010 r.
przy udziale Przedsiębiorstwa Budownictwa Ogólnego i Usług Technicznych „ŚLĄSK”
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 40-282 Katowice, ul. W. Sikorskiego 41,
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
przez „INSTAL KRAKÓW” Spółkę Akcyjną, 30-732 Kraków, ul. Konstantego Brandla 1
od rozstrzygnięcia
przez
zamawiającego
Miasto
Katowice,
40-098
Katowice,
ul. Młyńska 4, protestu z dnia 13 stycznia 2010 r.
przy udziale Przedsiębiorstwa Budownictwa Ogólnego i Usług Technicznych „ŚLĄSK”
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 40-282 Katowice, ul. W. Sikorskiego 41,
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
orzeka:
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża „INSTAL KRAKÓW” Spółkę Akcyjną, 30-732 Kraków,
ul. Konstantego Brandla 1 i nakazuje:
1) zaliczyć
na
rzecz
Urzędu
Zamówień
Publicznych
koszty
w
wysokości
4 444 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta czterdzieści cztery złote zero groszy)
z kwoty wpisu uiszczonego przez „INSTAL KRAKÓW” Spółkę Akcyjną, 30-732
Kraków, ul. Konstantego Brandla 1,
2) dokonaćzwrotu kwoty 5 556 zł 00 gr (słownie: pięćtysięcy pięćset pięćdziesiąt sześć
złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu ZamówieńPublicznych
na rzecz „INSTAL KRAKÓW” Spółki Akcyjnej, 30-732 Kraków, ul. Konstantego
Brandla 1.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Miasto Katowice – prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego,
na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówieńpublicznych (tekst
jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.) /zwanej dalej również„ustawąpzp”
lub „pzp”/, postępowanie o udzielenie zamówienia, którego przedmiotem jest modernizacja
ośrodka sportowego przy ul. Alfreda 1 w Katowicach – etap I – przebudowa hali sportowej
wraz z niezbędnąinfrastrukturą.
6 stycznia 2010 r. Zamawiający poinformował o wynikach postępowania – wyborze
najkorzystniejszej oferty złożonej przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego i Usług
Technicznych „ŚLĄSK” sp. z o.o. z siedzibąw Katowicach oraz o odrzuceniu oferty „INSTAL
KRAKÓW” S.A. z siedzibąw Krakowie, która wobec dokonanych czynności wniosła
odwołanie, poprzedzone protestem.
Środki ochrony prawnej zostały wniesione przez Odwołującego w terminach ustawowych,
odpowiednio: protest 13 stycznia 2010 r. (pismem z tej samej daty), odwołanie 26 stycznia
2010 r. (pismem z tej samej daty) za pośrednictwem placówki pocztowej operatora
publicznego. Zamawiający otrzymał kopięodwołania w dniu jego wniesienia, z zachowaniem
terminu ustawowego wynikającego z art. 184 ust. 2 zd. 1 in fine pzp.
Odwołujący zarówno w proteście jak i w odwołaniu zarzucił Zamawiającemu:
1) naruszenie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy pzp poprzez uznanie, iżomyłki zawarte w kosztorysie
ofertowym nie stanowiąinnej omyłki polegającej na niezgodności z treściąspecyfikacji istotnych
warunków zamówienia /zwanej dalej w skrócie „s.i.w.z.”/,
2) naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy pzp poprzez odrzucenie oferty „INSTAL KRAKÓW” S.A.,
pomimo iżjej treśćodpowiadała treści s.i.w.z., z uwagi na fakt, iżomyłki zawarte w kosztorysie
powinny były zostaćpoprawione przez Zamawiającego w oparciu o dyspozycjęart. 87 ust. 2 pkt
3 pzp, a przedmiotowe omyłki nie stanowiły niezgodności z s.i.w.z.
Odwołujący w związku z postawionymi zarzutami wniósł w odwołaniu o nakazanie
Zamawiającemu: unieważnienia czynności odrzucenia jego oferty, powtórzenia czynności
oceny ofert, z uwzględnieniem jego oferty oraz dokonania czynności z art. 87 ust. 2 pkt 3
ustawy pzp.
Uzasadniając podniesione zarzuty, Odwołujący wywiódł, iżZamawiający odrzucił jego
ofertęna podstawie przepisu art. 89 ust.1 pkt 2 pzp, z uwagi na brak w kosztorysie pozycji 48.1,
brak pozycji 3.6 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja oraz niepominięcie pozycji 17.3 i 23.3
w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja /te dwa ostatnie zarzuty, z uwagi na uwzględnienie
protestu w ich zakresie, nie zostały podniesione w odwołaniu/. Tymczasem na podstawie
przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 występujące w kosztorysach ofertowych omyłki Zamawiający był
zobowiązany poprawić, gdyżstanowiły one inne omyłki polegające na niezgodności z s.i.w.z.,
niepowodujące istotnych zmian w treści oferty. Równieżfakt, iżZamawiający przyjął dla tego
postępowania zasadęwynagrodzenia kosztorysowego nie ma znaczenia, gdyżjak stwierdziła
Krajowa Izba Odwoławcza /zwana dalej „Izbą” lub „KIO”/ w wyroku z dnia 26.11.2008 r. (sygn.
akt. KIO/UZP 1277/08): „W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej – nie ma znaczenia,że
w przedmiotowym postępowaniu cena ofertowa nie ma charakteru ceny ryczałtowej, gdyż
obowiązek poprawienia omyłek na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy Prawo zamówień
publicznych, nie jest uzależniony od rodzaju określenia ceny w danym postępowaniu, ani od
sposobu jej obliczenia”.
Co do zarzutu braku pozycji 48.1 w ofercie (kosztorysie) – zakres dotyczący izolacji cieplnejścian fundamentowych został wyceniony i uwzględniony w poz. 54 kosztorysu ofertowego (strona 7,
teczka B oferty), co wynika jednoznacznie z opisu zawartości wycenionej pozycji kosztorysowej
„izolacjaścian fundamentowych styrodurem gr 10 cm = 90 m
2
pytania i odpowiedzi z dnia 06-
11-2009 r. pytanie nr 40". W opisie tej pozycji podano zatem także, iżwprowadzenie wyceny
izolacjiścian fundamentowych wynikało z odpowiedzi Zamawiającego z 6 listopada 2009 r.
Wobec ujęcia pozycji 48.1 przedmiaru w kosztorysie ofertowym w pozycji nr 54, zarzut
Zamawiającego braku wyceny izolacjiścian fundamentowych styrodurem o grubości 10 cm
i w
ilości 90 m
2
nie znajduje potwierdzenia w stanie faktycznym. Uznaćnależy, iżbrak
wyodrębnienia pozycji 48.1 w kosztorysie może zostaćuznany za tzw. innąomyłkępolegającą
na niezgodności z s.i.w.z., zwłaszczaże jej poprawienie nie spowodujeżadnej, a tym bardziej istotnej,
zmiany w treści oferty.
Drugi zarzut stawiany ofercie – brak w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja pozycji 3.6
o następującym opisie „przeciwpożarowa klapa odcinająca EIS120 GRYFIT LX-4+WT72C
+1WKKP+EI24V/48V DC+FD 24/48V AC/DC” – ilość1 szt., nie uwzględnia istotnej okoliczności,że w pozycji 3.5 kosztorysu ofertowego znajduje siępozycja o identycznym opisie – w ilości 3 szt.,
po 898,36 zł za sztukę. Wobec tego, iżpozycje 3.5 i 3.6 zawierająidentyczne opisy
przedmiotowe i dotycząidentycznej klapy przeciwpożarowej, to brak pozycji 3.6 jest
tzw. innąomyłkąw rozumieniu art. 87 ust 2 pkt 3 pzp, która winna zostaćona poprawiona przez
Zamawiającego przez zwiększenie ilośćsztuk w pozycji 3.5 kosztorysu ofertowego z 3 szt. na 4 szt.
i przemnożenie ceny jednostkowej przez poprawiony obmiar. Taka czynnośćZamawiającego
nie stanowi uzupełnienia oferty z uwagi na fakt, iżnie wiąże sięz koniecznościąwprowadzenia
do oferty nowej pozycji kosztorysowej, lecz ogranicza siędo dokonania odpowiednich działań
arytmetycznych na podstawie danych figurujących w ofercie (kosztorysie) /wyrok KIO z dnia 22
grudnia 2008 (sygn. akt KIO/UZP 1424/08)/.
W wyniku poprawienia omyłek dotychczasowa cena oferty 7.265.321,31 zł uległaby
podwyższeniu jedynie o 161,38 zł, co nie stanowiłoby istotnej zmiany treści oferty. Jednocześnie
nie miałoby to wpływu na wynik postępowania przetargowego, gdyżróżnica w cenie ofertowej
pomiędzy ofertąOdwołującego, a ofertąPBO „ŚLĄSK” sp. z o.o. wynosi 35.377,17 zł brutto.
Analiza orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej prowadzi do wniosku,że poprawienie tzw.
innej omyłki jest możliwe, jeżeli spełnione sąnastępujące okoliczności:
– istnieje niezgodnośćoferty z s.i.w.z.,
– czynnośćpoprawy nie spowoduje istotnej zmiany w treści oferty,
– czynnośćpoprawy może zostaćdokonana samodzielnie przez Zamawiającego w oparciu
o dane zawarte w ofercie.
Zdaniem Odwołującego powołane wyżej przesłanki zostały spełnione i Zamawiający winien był
poprawićomyłki znalezione w jego ofercie
.
Zamawiający rozpatrzył protest 22 stycznia 2010 r. przez jego częściowe uwzględnienie
w zakresie zarzutów dotyczących poz. 17.3 oraz poz. 23.3 w kosztorysie wentylacja
i klimatyzacja.
Wobec braku odrębnego uzasadnienia, przyjąćnależy, iżZamawiający podzielił
następująca argumentacjępodniesionąw proteście przez Odwołującego.
W odniesieniu
do zarzutu polegającego na niepominięciu poz. 17.3 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja,
obejmującego wykonanie przewodów wentylacyjnych z blachy stalowej, prostokątnych,
ocynkowanych, typ A/I, o obwodzie przewodu do 1400 mm w ilości 252,8 m
2
, to pozycja ta jest
zgodna z obmiarem Zamawiającego i wżadnej odpowiedzi nie wydano instrukcji lub polecenia jej
wykreślenia. Stąd ujęcie w kosztorysie ofertowym pozycji 17.3 było zgodne z ustalonym przez
Zamawiającego obmiarem i zakresem rzeczowym.
Co do zarzutu niepominięcia poz. 23.3 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja, Zamawiający
w odpowiedziach na pytania do s.i.w.z. stwierdził, iżzadanie nie obejmuje wykonania agregatu wody
lodowej. Analizując odpowiedźZamawiającego, należy stwierdzić, iżwyłączył on z zakresu
wyceny wykonanie agregatu wody lodowej jako jednostkowego urządzenia, natomiast nie dał
jednoznacznej odpowiedzi, iżnie wymagająwyceny roboty towarzyszące wykonaniu/montażu takiego
urządzenia, a mianowicie chociażby wykonanie konstrukcji wsporniczej, czy teżprzeprowadzenie
rozruchu urządzenia. Oferent nie może ponosićodpowiedzialności za nieprecyzyjne instrukcje
Zamawiającego odnoszące siędo ograniczenia zakresu rzeczowego w kosztorysie. Skoro dopiero
w
uzasadnieniu odrzucenia oferty można było dowiedziećsię,że intencjąZamawiającego było, oprócz
pominięcia wykonania samego urządzenia agregatu wody lodowej, równieżpominięcie
przeprowadzenia jego rozruchu, to Zamawiający powinien w udzielonej odpowiedzi stwierdzić
jednoznacznie, iżnakazuje usunięcie konkretnych pozycji z obmiaru. W związku z powyższym zasadne
jest wykreślenie pozycji kosztorysowej nr 23.3, jako niestanowiące istotnej zmiany
w ofercie i potraktowanie tego niewykreślenia jako innej omyłki polegającej na niezgodności
oferty z s.i.w.z.
Natomiast jako uzasadnienie oddalenia części protestu Zamawiający wskazał,
iżoferta Odwołującego została odrzucona z uwagi na to, iżw kosztorysie załączonym
do oferty znajdowały siębraki, których nie można było poprawić. W punkcie 4 części VIII
Badanie ofert – sposób poprawiania omyłek; uzupełniania s.i.w.z. Zamawiający określił,
w
jaki sposób będzie poprawiał inne omyłki opisane w punkcie 87 ust. 2 pkt 3 pzp, polegające
na niezgodności oferty (w tym kosztorysu ofertowego) ze specyfikacją, a w punkcie 4 lit. h
zawarty jest zapis,że Zamawiający odrzuci ofertę, jeśli w kosztorysie ofertowym stwierdzi
brak pozycji lub teżzostanąwprowadzone pozycje dodatkowe. Z uwagi na to, zarzuty
dotyczące braku pozycji nr 3.6 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja oraz pozycji 48.1
w kosztorysie robót budowlanych zostały oddalone.
9 lutego 2010 r. do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego zgłosiło
przystąpienie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego i Usług Technicznych „ŚLĄSK”
sp. z o.o. z siedzibąw Katowicach, które uprzednio 15 stycznia 2010 r. zgłosiło przystąpienie
do postępowania toczącego sięw wyniku wniesionego protestu, wnosząc o jego oddalenie.
Izba dopuściła zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego, uznając iżjako wybrany Wykonawca ma on w tym zakresie interes prawny.
Zgłaszający przystąpienie do postępowania odwoławczego podniósł, iżZamawiający
w części IV pkt 3 ppkt 6 s.i.w.z. wskazał, iżwykonawca w kosztorysie ofertowym nie może
pominąćjakiejkolwiek pozycji przedmiaru oraz winien go wycenićzgodnie z opisem pozycji
(bez wprowadzania pozycji dodatkowych). Tymczasem Odwołujący pominął w kosztorysie
pozycje 48.1 (izolacja styrodurem) orz poz. 3.6 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja.
Wobec tego jego oferta została odrzucona zgodnie z przywołanym zapisem s.i.w.z.
Po ustaleniu z urzędu,że odwołanie nie podlega odrzuceniu, Izba przeprowadziła rozprawę,
podczas której strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.
Izba ustaliła, co następuje:
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie ZamówieńPublicznych z 12
października 2009 r., pod numerem 175787 – 2009, w tym samym dniu Zamawiający
udostępnił s.i.w.z. na swojej stronie internetowej (www.bip.um.katowice.pl).
Wartośćzamówienia nie przekracza kwoty określonej w przepisach wydanych na podstawie
przepisu art. 11 ust. 8 ustawy pzp i wynosi 9 917 973,26 zł, co stanowi równowartość
2 558 090,65 euro.
Odwołujący złożył ofertęz najniższąceną7 268 266,31 zł, która stanowi, zgodnie z pkt.
2 części V s.i.w.z., jedyne kryterium oceny ofert. Cena wybranej przez Zamawiającego oferty
Przystępującego wynosi 7 300 698,48 zł. /Ceny ofert w wysokości obowiązującej
po poprawieniu przez Zamawiającego omyłek w trybie art. 87 ust. 2 pzp/
Specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawiera, między innymi, poniżej
przytoczone postanowienia.
W części IV – Sposób obliczania ceny oferty:
pkt 2. Wynagrodzenie wykonawcy. „Formąwynagrodzenia za roboty stanowiące przedmiot
zamówienia zgodnie z projektem umowy jest wynagrodzenie kosztorysowe polegające na
rozliczeniu wg obmiarów wykonanych robót”.
pkt 3 ppkt 6. „Wykonawca w kosztorysach ofertowych nie może pominąćjakiejkolwiek
pozycji przedmiaru oraz winien go wycenićzgodnie z opisem pozycji (bez wprowadzania
pozycji dodatkowych)”.
pkt 3 ppkt 7 „Wykonawca nie może samodzielnie wprowadzićzmian do przedmiarów robót.
Wszelkie błędy dostrzeżone w przedmiarach i dokumentacji projektowej Wykonawca winien
zgłosićZamawiającemu przed terminem składnia ofert”.
pkt 3 ppkt 8 „W przypadku uszczegółowieńi/lub zmian do pozycji przedmiaru,
wprowadzonych przez Zamawiającego w wyniku zapytańWykonawców, należy wszystkie
wprowadzone modyfikacje uwzględnićw cenie, jak równieżw opisach pozycji
przedmiarowych”.
W części VIII – Informacja o trybie składania, otwarcia oraz badania ofert , w pkt. 4.
Badanie ofert – sposób poprawiania omyłek; uzupełnianie dokumentów:
ppkt 3. „W przypadku innych omyłek opisanych w art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp, polegających
na niezgodności oferty (w tym kosztorysu ofertowego) ze specyfikacja, Zamawiający będzie
stosował m.in. niżej wymienione zasady: (…)
lit. G) w przypadku innego opisu pozycji niżw przedmiarze i/lub zastosowania innych ilości
obmiarowych niżw przedmiarze robót, zamawiający odrzuci ofertęzgodnie z art. 89 ust. 1
ustawy, jeżeli omyłki te spowodująistotnązmianęw treści oferty;
lit H) w przypadku barku pozycji kosztorysu, i/lub wprowadzenia pozycji dodatkowych,
zamawiający odrzuci ofertęzgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy”.
W zamieszczonej na stronie internetowej 6 listopada 2009 r. (pismo oznaczone
IN.III.MK3410-53-39/09) odpowiedzi na pytanie nr 40 dotyczące tego, czy wobec braku
pozycji izolacji cieplnejścian fundamentowych pozycjętęnależy ująćw kosztorysie i w jakiej
ilości, Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „PrzyjąćKNR 0-29 0642-02 analogia gr.
10 cm Styrodur w ilości 90.0 m
2
”.
W zamieszczonej na stronie internetowej 12 listopada 2009 r. (pismo oznaczone
IN.III.MK3410-53- /09) odpowiedzi na pytanie nr 1 o dokładne określenie numeru pozycji,
w których należy umieścićpodane rodzaje robót do wykonania z pkt. 40 pytańz 6 listopada
2009 r., Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „dot. pkt. 40 poz. 48.1 Odpow.
PrzyjąćKNR 0-29 0642-02 analogia gr. 10 cm Styrodur w ilości 90.0 m
2
”.
6 stycznia 2010 r. Zamawiający dokonał wyboru oferty Przedsiębiorstwa Budownictwa Ogólnego
i Usług Technicznych „ŚLĄSK” sp. z o.o. z siedzibąw Katowicach i jednocześnie odrzucił
ofertęOdwołującego, który 13 stycznia 2010 r. wniósł protest. Zamawiający rozstrzygając
protest 22 stycznia 2010 r. uwzględnił dwa zarzuty, podtrzymał jednak swoje stanowisko
w zakresie pozostałych dwóch zarzutów.
Powyższe Izba ustaliła na podstawie znajdujących sięw oryginalnej dokumentacji postępowania
lub przekazanej przez zamawiającego w formie kopii poświadczonej za zgodnośćz oryginałem:
ogłoszenia o zamówieniu, s.i.w.z., ofert wykonawców ubiegających sięo zamówienie oraz
przywołanych pism i dokumentów.
Izba zważyła, co następuje:
Izba rozpoznała odwołanie w oparciu o stan prawny sprzed wejścia wżycie ustaw: z dnia
5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówieńpublicznych oraz o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 206, poz.1591), oraz z dnia 2 grudnia 2009 r.
o zmianie ustawy – Prawo zamówieńpublicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 223, poz. 1778), zgodnie odpowiednio: z art. 3 ust. 1 oraz z art. 4 przywołanych ustaw
nowelizujących.
Odwołujący posiada interes prawny w rozumieniu art. 179 ust. 1 ustawy, gdyżpotwierdzenie
sięzarzutów umożliwi mu uzyskanie zamówienia.
Zamawiający i Przystępujący zajęli na rozprawie stanowisko, iżzarzuty Odwołującego
sąspóźnione, wobec niezłożenia protestu na zawiadomienie 17 grudnia 2009 r.
o poprawieniu niektórych omyłek, z uwagi na zawarcie w tym piśmie równieżinformacji
o niemożności poprawy 4 omyłek. Skład orzekający Izby nie uwzględnił tego stanowiska,
gdyżoznaczałoby to pozbawienie Odwołującego możliwości zaskarżenia odrzucenia jego
oferty, a ponadto uczestnicy postępowania na posiedzeniu nie zgłosili wniosku o odrzucenie
odwołania.
Biorąc pod uwagęzgromadzony w sprawie materiał dowodowy skład orzekający Izby uznał,
iżodwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, pomimo potwierdzenia sięzasadności jednego
z dwóch zarzutów podniesionych w odwołaniu.
Zgodnie z przepisem art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej
treśćnie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art.
87 ust. 2 pkt 3. Natomiast według przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp zamawiający poprawia
w ofercie inne omyłki polegające na niezgodności oferty ze specyfikacjąistotnych warunków
zamówienia, niepowodujące istotnych zmian w treści oferty – niezwłocznie zawiadamiając
o tym wykonawcę, którego oferta została poprawiona.
W przedmiotowej sprawie istota sporu sprowadza siędo możliwości zastosowania
przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp do dwóch niezgodności stwierdzonych przez
Zamawiającego w kosztorysach ofertowych w porównaniu z przedmiarami robót w s.i.w.z.
W doktrynie i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, iżniezgodnośćtreści oferty
z treściąs.i.w.z., a także możliwośćusunięcia takiej niezgodności w drodze poprawienia
omyłek innych niżpisarskie i rachunkowe, powinna byćodrębnie badana w każdym
konkretnym przypadku, z uwzględnieniem całokształtu związanych z nim okoliczności.
Ustawodawca zrezygnował bowiem z enumeratywnego wskazania katalogu możliwych
do poprawienia niezgodności i posłużył sięnieostrym pojęciem „istotnych zmian” jako granicy
dopuszczalnych zmian treści oferty. Jest to o tyle istotne, iżpoprawienie omyłek w treści
oferty jest obligatoryjne dla zamawiającego w razie łącznego spełnienia następujących
przesłanek: po pierwsze – ustalenia,że stwierdzona niezgodnośćtreści oferty z treścią
s.i.w.z. ma charakter omyłki, po drugie – ustalenia, iżpoprawienie tej omyłki nie spowoduje
istotnych zmian w ofercie.
Zamawiający
na
potrzeby
prowadzonego
postępowania
podjął
próbę
uszczegółowienia klauzuli generalnej przywołanego przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp przez
wyliczenie w pkt 4 ppkt 3 lit. A-H s.i.w.z. ośmiu kategorii omyłek i opisanie sposobu
postępowania z nimi. Obydwie rozbieżności kosztorysu ofertowego z przedmiarem robót
zostały przez Zamawiającego zakwalifikowane do kategorii omyłek opisanych w pkt 4 ppkt 3
lit. H s.i.w.z. jako brak pozycji kosztorysu, które skutkująodrzuceniem oferty „zgodnie z art.
89 ust. 1 ustawy”. O ile dopuszczalne jest określenie w s.i.w.z. przykładowego katalogu
„innych omyłek”, o tyle arbitralne przesądzanie a priori skutku odrzucenia oferty w przypadku
braku pozycji kosztorysu jest za daleko idące i może prowadzićw konkretnych przypadkach
do naruszenia przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp, zamiast do jego doprecyzowania.
Skład
orzekający
Izby,
uznając
iż
postanowienia
s.i.w.z
nakładające
na zamawiającego obowiązki sprzeczne z treściąustawy nie mogąbyćstosowane, ocenił
obydwie sporne niezgodności oferty z s.i.w.z przez pryzmat opisanych powyżej przesłanek,
dochodząc do następujących wniosków.
W ocenie Izby pominięcie pozycji 3.6 kosztorysu wentylacja i klimatyzacja dotyczącej
klapy przeciwpożarowej nastąpiło wskutek omyłki Odwołującego przy sporządzaniu oferty
(kosztorysu). Izba uznała za wiarygodne wyjaśnienia Odwołującego na rozprawie,
iżkosztorysant przy scalaniu tej pozycji z pozycją3.5 zapomniał uwzględnićprzy tej operacji
1 szt. klapy z pozycji 3.6. Jest to bowiem pozycja zawierająca taki sam opis
„przeciwpożarowa klapa odcinająca EIS120 GRYFIT LX-4+WT72C +1WKKP+EI24V/48V
DC+FD 24/48V AC/DC” jak pozycja 3.5. Odwołujący wykazał, iżróżnica pomiędzy klapami
z obu pozycji przedmiaru sprowadza siędo tego, iżtrzy klapy mająbyćzamontowane
poziomo (wymiary L=250 i H=400) a jedna pionowo (wymiary L=400 i H=250) – w tym
samym nawiewie (oznaczonym 1N). Zamawiający dopiero na rozprawie podniósł argument,
iżwystępujące w niektórych ze złożonych ofert różnice cen jednostkowych w pozycjach 3.5 i 3.6
wskazują, iżsąto inne klapy, jednak Izba uznała ten argument za nieprzekonujący, gdyżw 4 na 5
przedstawionych przypadków była to maksymalnie różnica w kwocie 2,26 zł.
Zdaniem składu orzekającego Izby dodanie brakującej 1 szt. klapy przeciwpożarowej
w poz. 3.5 nie powoduje istotnych zmian w treści oferty. Wobec tego, iżcena jednostkowa
klapy przeciwpożarowej Gryfit LX-4 jest prawidłowo ustalona w ofercie, poprawienie tej
omyłki wymagałoby zatem jedynie wykonania prostej operacji arytmetycznej polegającej
na przemnożeniu tej ceny jednostkowej przez określonąw przedmiarze łącznąliczbę
4 sztuk. Taka zmiana co prawda zwiększa cenęoferty o 898,36 zł, jednak przy cenie całej
oferty 7 268 266,31 zł dodanie 1 szt. klapy nie stanowi istotnej zmiany treści oferty, zarówno co do
przedmiotuświadczenia, jak i ceny.
Biorąc powyższe pod uwagępotwierdził sięzatem zarzut naruszenia przepisu art. 87
ust. 2 pkt 3 pzp, gdyżzaistniała omyłka dotyczącąnieuwzględnienia poz. 3.6 kosztorysu
wentylacja i klimatyzacja podlegała obligatoryjnemu poprawieniu przez Zamawiającego.
Wskazane naruszenie nie miało jednak istotnego wpływu na wynik postępowania,
gdyżnie potwierdził sięzarzut zaniechania poprawienia niezgodności polegającej na braku
pozycji 48.1 w kosztorysie ofertowym.
W okolicznościach sprawy bezsporne jest, iżpozycja ta nie występowała
w przedmiarze robót zamieszczonym 12 października 2009 r. na stronie internetowej
Zamawiającego wraz z pozostałątreściąs.i.w.z. Została ona bowiem wprowadzona przez
Zamawiającego w dalszym toku postępowania, na skutek pytańwykonawców. 6 listopada
2010 r. Zamawiający nakazał uwzględnićw przedmiarze (kosztorysie ofertowym)
koniecznośćizolacji cieplnejścian fundamentowych w następujący sposób „przyjąćKNR 0-29
0642-02 analogia gr. 10 cm Styrodur w ilości 90.0 m
2,
”, nie wskazując czy jest to nowa pozycja
przedmiaru czy należy te roboty uwzględnićw którejśz dotychczasowych pozycji. Kwestia ta została
wyjaśniona dopiero 12 listopada 2010 r. w ostatniej odpowiedzi na pytania do s.i.w.z., w której
Zamawiający nakazał dodanie pozycji 48.1 w przedmiarze, z podstawąwyceny „KNR 0-29 0642-02
analogia”, opisem pozycji „gr. 10 cm Styrodur” i w ilości 90.0 m
2.
.
Odwołujący zawierając w pozycji 54 kosztorysu ofertowego roboty związane z izolacją
cieplnąścian fundamentowych styrodurem,świadomie i celowo poprzestał na odpowiedzi
Zamawiającego z 6 listopada 2009 r., czemu dał wprost wyraz przez dopisanie w jej opisie zdania
„izolacjaścian fundamentowych styrodurem gr 10 cm = 90 m
2
pytania i odpowiedzi z dnia 06-
11-2009 r. pytanie nr 40". Izba nie podzieliła zaprezentowanego na rozprawie stanowiska
Odwołującego, iżtakie postępowanie było zgodne z ppkt. 8 pkt. 3 części IV s.i.w.z., gdyżwręcz
przeciwnie, z tego postanowienia wynika nakaz uwzględnienia w kosztorysie ofertowym wszystkich
wprowadzonych przez Zamawiającego modyfikacji, wynikłych z uszczegółowieńlub zmian do pozycji
przedmiaru, a nie tylko niektórych z nich. Z postanowienia ppkt. 7 pkt. 3 części IV s.i.w.z. wynika
z kolej zakaz samodzielnego wprowadzania przez wykonawców zmian do przedmiarów robót. Z tego
względu nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko Odwołującego, iżdopisanie izolacjiścian
fundamentowych styrodurem w poz. 54 kosztorysu ofertowego było prawidłowe, gdyżpozycja ta
z punktu widzenia zasad sztuki budowlanej pasuje tam lepiej, niżw miejscu przewidzianym przez
Zamawiającego. Zupełnym nieporozumieniem jest natomiast twierdzenie Odwołującego,
iżuwzględnienie zarówno odpowiedzi z 6 jak i 12 listopada 2009 r. doprowadziłoby do podwójnej
wyceny robót związanych z izolacjąstyrodurem. Z następstwa czasowego pytańwykonawców
i udzielanych odpowiedzi Zamawiającego oraz ich treści wynika w sposób nie budzący wątpliwości,
iżnależy je rozumiećw ten sposób,że druga odpowiedźjest uszczegółowieniem pierwszej, a nie jej
wariantem. W ocenie Izby powstała rozbieżnośćnie stanowi omyłki, gdyżjak to Odwołujący przyznał
na rozprawie, scalenie tych dwóch pozycji przedmiarowych w ten konkretny sposób było jegoświadomym posunięciem.
Izba stwierdziła również, iżna podstawie danych zawartych w ofercie obiektywnie nie jest
możliwe doprowadzenie do uzgodnienia treści oferty z treściąs.i.w.z. W ofercie nie występują
bowiem odrębne ceny jednostkowe za wykonanie robót opisanych w poz. 48.1 i 54 przedmiaru.
Zawarcie wykonania 90 m
2
izolacji styrodurem w opisie izolacji przeciwwilgociowych bitumicznych
(...), przewidzianych w ilości 542,72 m
2
oznacza, iżpodana w poz. 54 cena jednostkowa stanowi
pewne uśrednienie i może byćpoprawna co najwyżej w sytuacji gdy obie roboty będądo siebie
w
proporcji 90 do 542,72 czyli kiedy na każdy 1 m
2
izolacji styrodurem będzie przypadać6,03 m
2
izolacji bitumicznej. Brak cen jednostkowych w ofercie ma decydujące znaczenie, gdyżs.i.w.z.
w sposób jednoznaczny przewiduje wynagrodzenie kosztorysowe. W zakresie braku tych dwóch
cen jednostkowych, wymaganych przez obowiązującąw postępowaniu s.i.w.z., treśćoferty
Odwołującego nie odpowiada treści s.i.w.z., czego nie można poprawićna podstawie przepisu
art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp. Przemawia za tym, równieżokoliczność, iżOdwołujący ani w proteście,
ani w odwołaniu nie wskazał sposobu usunięcia zaistniałej niezgodności, a na rozprawie oświadczył,
iżkosztorys nie wymaga poprawienia, gdyżcena oferty jest prawidłowa. Zdaniem Izby mogłoby tak
być, gdyby cena oferty miała charakter ceny ryczałtowej, a nie kosztorysowej, jak w przedmiotowym
postępowaniu.
Zdaniem Izby wykonanie izolacji bitumicznej i izolacji styrodurem to dwie odrębne
technologicznie etapy robót, polegające na kładzeniu kolejnych warstw izolacji i nie ma podstaw by
kwestionowaćracjonalnośćich wyodrębnienia w przedmiarze. Izba zauważa ponadto, iżto
Zamawiający ustala obowiązującąw postępowaniu treśćs.i.w.z. i wykonawcy mająobowiązek się
do niej stosować, tak dalece, jak nie narusza ona przepisów prawa, pod rygorem narażenia się
na negatywne konsekwencje. Odwołujący dokonując scalenia dwóch pozycji przedmiaru, według
własnego uznania i koncepcji, przyjął na siebie ryzyko niezgodności treści swojej oferty z treścią
s.i.w.z. ustalonąostatecznie odpowiedziami z 12 listopada 2010 r. Zaoferował bowiem przedmiot
zamówienia nie odpowiadający w pełni wymaganiom Zamawiającego – wykonanie dokładnie 90 m
2
izolacji styrodurem, niezależnie od tego jakie okażąsięw toku prowadzonych robót i ustalone
w obmiarze powykonawczym rzeczywiste potrzeby Zamawiającego. Wobec nieusuwalnej
niezgodności treści oferty z treściąs.i.w.z. nie ma znaczenia czy cena oferty Odwołującego
jest najniższa, gdyżoferta musi w każdym aspekcie swej treści odpowiadaćtreści s.i.w.z.,
w szczególności w zakresie przedmiotuświadczenia, a w przypadku wynagrodzenia
kosztorysowego, równieżw zakresie cen jednostkowych za każdy element przedmiaru
składający sięna przedmiot zamówienia.
Mając powyższe na uwadze, Izba stwierdziła,że naruszenie przez Zamawiającego
przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp nie miało wpływu na wynik postępowania i działając
na podstawie art. 191 ust. 1 i 1a pzp, orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie
przepisu art. 191 ust. 6 i 7 ustawy pzp w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu
od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich
rozliczania (Dz. U. Nr 128, poz. 886, z późn. zm.).
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.) na niniejszy wyrok – w terminie
7 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu
ZamówieńPublicznych do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża „INSTAL KRAKÓW” Spółkę Akcyjną, 30-732 Kraków,
ul. Konstantego Brandla 1 i nakazuje:
1) zaliczyć
na
rzecz
Urzędu
Zamówień
Publicznych
koszty
w
wysokości
4 444 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące czterysta czterdzieści cztery złote zero groszy)
z kwoty wpisu uiszczonego przez „INSTAL KRAKÓW” Spółkę Akcyjną, 30-732
Kraków, ul. Konstantego Brandla 1,
2) dokonaćzwrotu kwoty 5 556 zł 00 gr (słownie: pięćtysięcy pięćset pięćdziesiąt sześć
złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych Urzędu ZamówieńPublicznych
na rzecz „INSTAL KRAKÓW” Spółki Akcyjnej, 30-732 Kraków, ul. Konstantego
Brandla 1.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający – Miasto Katowice – prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego,
na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówieńpublicznych (tekst
jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.) /zwanej dalej również„ustawąpzp”
lub „pzp”/, postępowanie o udzielenie zamówienia, którego przedmiotem jest modernizacja
ośrodka sportowego przy ul. Alfreda 1 w Katowicach – etap I – przebudowa hali sportowej
wraz z niezbędnąinfrastrukturą.
6 stycznia 2010 r. Zamawiający poinformował o wynikach postępowania – wyborze
najkorzystniejszej oferty złożonej przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego i Usług
Technicznych „ŚLĄSK” sp. z o.o. z siedzibąw Katowicach oraz o odrzuceniu oferty „INSTAL
KRAKÓW” S.A. z siedzibąw Krakowie, która wobec dokonanych czynności wniosła
odwołanie, poprzedzone protestem.
Środki ochrony prawnej zostały wniesione przez Odwołującego w terminach ustawowych,
odpowiednio: protest 13 stycznia 2010 r. (pismem z tej samej daty), odwołanie 26 stycznia
2010 r. (pismem z tej samej daty) za pośrednictwem placówki pocztowej operatora
publicznego. Zamawiający otrzymał kopięodwołania w dniu jego wniesienia, z zachowaniem
terminu ustawowego wynikającego z art. 184 ust. 2 zd. 1 in fine pzp.
Odwołujący zarówno w proteście jak i w odwołaniu zarzucił Zamawiającemu:
1) naruszenie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy pzp poprzez uznanie, iżomyłki zawarte w kosztorysie
ofertowym nie stanowiąinnej omyłki polegającej na niezgodności z treściąspecyfikacji istotnych
warunków zamówienia /zwanej dalej w skrócie „s.i.w.z.”/,
2) naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy pzp poprzez odrzucenie oferty „INSTAL KRAKÓW” S.A.,
pomimo iżjej treśćodpowiadała treści s.i.w.z., z uwagi na fakt, iżomyłki zawarte w kosztorysie
powinny były zostaćpoprawione przez Zamawiającego w oparciu o dyspozycjęart. 87 ust. 2 pkt
3 pzp, a przedmiotowe omyłki nie stanowiły niezgodności z s.i.w.z.
Odwołujący w związku z postawionymi zarzutami wniósł w odwołaniu o nakazanie
Zamawiającemu: unieważnienia czynności odrzucenia jego oferty, powtórzenia czynności
oceny ofert, z uwzględnieniem jego oferty oraz dokonania czynności z art. 87 ust. 2 pkt 3
ustawy pzp.
Uzasadniając podniesione zarzuty, Odwołujący wywiódł, iżZamawiający odrzucił jego
ofertęna podstawie przepisu art. 89 ust.1 pkt 2 pzp, z uwagi na brak w kosztorysie pozycji 48.1,
brak pozycji 3.6 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja oraz niepominięcie pozycji 17.3 i 23.3
w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja /te dwa ostatnie zarzuty, z uwagi na uwzględnienie
protestu w ich zakresie, nie zostały podniesione w odwołaniu/. Tymczasem na podstawie
przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 występujące w kosztorysach ofertowych omyłki Zamawiający był
zobowiązany poprawić, gdyżstanowiły one inne omyłki polegające na niezgodności z s.i.w.z.,
niepowodujące istotnych zmian w treści oferty. Równieżfakt, iżZamawiający przyjął dla tego
postępowania zasadęwynagrodzenia kosztorysowego nie ma znaczenia, gdyżjak stwierdziła
Krajowa Izba Odwoławcza /zwana dalej „Izbą” lub „KIO”/ w wyroku z dnia 26.11.2008 r. (sygn.
akt. KIO/UZP 1277/08): „W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej – nie ma znaczenia,że
w przedmiotowym postępowaniu cena ofertowa nie ma charakteru ceny ryczałtowej, gdyż
obowiązek poprawienia omyłek na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy Prawo zamówień
publicznych, nie jest uzależniony od rodzaju określenia ceny w danym postępowaniu, ani od
sposobu jej obliczenia”.
Co do zarzutu braku pozycji 48.1 w ofercie (kosztorysie) – zakres dotyczący izolacji cieplnejścian fundamentowych został wyceniony i uwzględniony w poz. 54 kosztorysu ofertowego (strona 7,
teczka B oferty), co wynika jednoznacznie z opisu zawartości wycenionej pozycji kosztorysowej
„izolacjaścian fundamentowych styrodurem gr 10 cm = 90 m
2
pytania i odpowiedzi z dnia 06-
11-2009 r. pytanie nr 40". W opisie tej pozycji podano zatem także, iżwprowadzenie wyceny
izolacjiścian fundamentowych wynikało z odpowiedzi Zamawiającego z 6 listopada 2009 r.
Wobec ujęcia pozycji 48.1 przedmiaru w kosztorysie ofertowym w pozycji nr 54, zarzut
Zamawiającego braku wyceny izolacjiścian fundamentowych styrodurem o grubości 10 cm
i w
ilości 90 m
2
nie znajduje potwierdzenia w stanie faktycznym. Uznaćnależy, iżbrak
wyodrębnienia pozycji 48.1 w kosztorysie może zostaćuznany za tzw. innąomyłkępolegającą
na niezgodności z s.i.w.z., zwłaszczaże jej poprawienie nie spowodujeżadnej, a tym bardziej istotnej,
zmiany w treści oferty.
Drugi zarzut stawiany ofercie – brak w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja pozycji 3.6
o następującym opisie „przeciwpożarowa klapa odcinająca EIS120 GRYFIT LX-4+WT72C
+1WKKP+EI24V/48V DC+FD 24/48V AC/DC” – ilość1 szt., nie uwzględnia istotnej okoliczności,że w pozycji 3.5 kosztorysu ofertowego znajduje siępozycja o identycznym opisie – w ilości 3 szt.,
po 898,36 zł za sztukę. Wobec tego, iżpozycje 3.5 i 3.6 zawierająidentyczne opisy
przedmiotowe i dotycząidentycznej klapy przeciwpożarowej, to brak pozycji 3.6 jest
tzw. innąomyłkąw rozumieniu art. 87 ust 2 pkt 3 pzp, która winna zostaćona poprawiona przez
Zamawiającego przez zwiększenie ilośćsztuk w pozycji 3.5 kosztorysu ofertowego z 3 szt. na 4 szt.
i przemnożenie ceny jednostkowej przez poprawiony obmiar. Taka czynnośćZamawiającego
nie stanowi uzupełnienia oferty z uwagi na fakt, iżnie wiąże sięz koniecznościąwprowadzenia
do oferty nowej pozycji kosztorysowej, lecz ogranicza siędo dokonania odpowiednich działań
arytmetycznych na podstawie danych figurujących w ofercie (kosztorysie) /wyrok KIO z dnia 22
grudnia 2008 (sygn. akt KIO/UZP 1424/08)/.
W wyniku poprawienia omyłek dotychczasowa cena oferty 7.265.321,31 zł uległaby
podwyższeniu jedynie o 161,38 zł, co nie stanowiłoby istotnej zmiany treści oferty. Jednocześnie
nie miałoby to wpływu na wynik postępowania przetargowego, gdyżróżnica w cenie ofertowej
pomiędzy ofertąOdwołującego, a ofertąPBO „ŚLĄSK” sp. z o.o. wynosi 35.377,17 zł brutto.
Analiza orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej prowadzi do wniosku,że poprawienie tzw.
innej omyłki jest możliwe, jeżeli spełnione sąnastępujące okoliczności:
– istnieje niezgodnośćoferty z s.i.w.z.,
– czynnośćpoprawy nie spowoduje istotnej zmiany w treści oferty,
– czynnośćpoprawy może zostaćdokonana samodzielnie przez Zamawiającego w oparciu
o dane zawarte w ofercie.
Zdaniem Odwołującego powołane wyżej przesłanki zostały spełnione i Zamawiający winien był
poprawićomyłki znalezione w jego ofercie
.
Zamawiający rozpatrzył protest 22 stycznia 2010 r. przez jego częściowe uwzględnienie
w zakresie zarzutów dotyczących poz. 17.3 oraz poz. 23.3 w kosztorysie wentylacja
i klimatyzacja.
Wobec braku odrębnego uzasadnienia, przyjąćnależy, iżZamawiający podzielił
następująca argumentacjępodniesionąw proteście przez Odwołującego.
W odniesieniu
do zarzutu polegającego na niepominięciu poz. 17.3 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja,
obejmującego wykonanie przewodów wentylacyjnych z blachy stalowej, prostokątnych,
ocynkowanych, typ A/I, o obwodzie przewodu do 1400 mm w ilości 252,8 m
2
, to pozycja ta jest
zgodna z obmiarem Zamawiającego i wżadnej odpowiedzi nie wydano instrukcji lub polecenia jej
wykreślenia. Stąd ujęcie w kosztorysie ofertowym pozycji 17.3 było zgodne z ustalonym przez
Zamawiającego obmiarem i zakresem rzeczowym.
Co do zarzutu niepominięcia poz. 23.3 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja, Zamawiający
w odpowiedziach na pytania do s.i.w.z. stwierdził, iżzadanie nie obejmuje wykonania agregatu wody
lodowej. Analizując odpowiedźZamawiającego, należy stwierdzić, iżwyłączył on z zakresu
wyceny wykonanie agregatu wody lodowej jako jednostkowego urządzenia, natomiast nie dał
jednoznacznej odpowiedzi, iżnie wymagająwyceny roboty towarzyszące wykonaniu/montażu takiego
urządzenia, a mianowicie chociażby wykonanie konstrukcji wsporniczej, czy teżprzeprowadzenie
rozruchu urządzenia. Oferent nie może ponosićodpowiedzialności za nieprecyzyjne instrukcje
Zamawiającego odnoszące siędo ograniczenia zakresu rzeczowego w kosztorysie. Skoro dopiero
w
uzasadnieniu odrzucenia oferty można było dowiedziećsię,że intencjąZamawiającego było, oprócz
pominięcia wykonania samego urządzenia agregatu wody lodowej, równieżpominięcie
przeprowadzenia jego rozruchu, to Zamawiający powinien w udzielonej odpowiedzi stwierdzić
jednoznacznie, iżnakazuje usunięcie konkretnych pozycji z obmiaru. W związku z powyższym zasadne
jest wykreślenie pozycji kosztorysowej nr 23.3, jako niestanowiące istotnej zmiany
w ofercie i potraktowanie tego niewykreślenia jako innej omyłki polegającej na niezgodności
oferty z s.i.w.z.
Natomiast jako uzasadnienie oddalenia części protestu Zamawiający wskazał,
iżoferta Odwołującego została odrzucona z uwagi na to, iżw kosztorysie załączonym
do oferty znajdowały siębraki, których nie można było poprawić. W punkcie 4 części VIII
Badanie ofert – sposób poprawiania omyłek; uzupełniania s.i.w.z. Zamawiający określił,
w
jaki sposób będzie poprawiał inne omyłki opisane w punkcie 87 ust. 2 pkt 3 pzp, polegające
na niezgodności oferty (w tym kosztorysu ofertowego) ze specyfikacją, a w punkcie 4 lit. h
zawarty jest zapis,że Zamawiający odrzuci ofertę, jeśli w kosztorysie ofertowym stwierdzi
brak pozycji lub teżzostanąwprowadzone pozycje dodatkowe. Z uwagi na to, zarzuty
dotyczące braku pozycji nr 3.6 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja oraz pozycji 48.1
w kosztorysie robót budowlanych zostały oddalone.
9 lutego 2010 r. do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego zgłosiło
przystąpienie Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego i Usług Technicznych „ŚLĄSK”
sp. z o.o. z siedzibąw Katowicach, które uprzednio 15 stycznia 2010 r. zgłosiło przystąpienie
do postępowania toczącego sięw wyniku wniesionego protestu, wnosząc o jego oddalenie.
Izba dopuściła zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego, uznając iżjako wybrany Wykonawca ma on w tym zakresie interes prawny.
Zgłaszający przystąpienie do postępowania odwoławczego podniósł, iżZamawiający
w części IV pkt 3 ppkt 6 s.i.w.z. wskazał, iżwykonawca w kosztorysie ofertowym nie może
pominąćjakiejkolwiek pozycji przedmiaru oraz winien go wycenićzgodnie z opisem pozycji
(bez wprowadzania pozycji dodatkowych). Tymczasem Odwołujący pominął w kosztorysie
pozycje 48.1 (izolacja styrodurem) orz poz. 3.6 w kosztorysie wentylacja i klimatyzacja.
Wobec tego jego oferta została odrzucona zgodnie z przywołanym zapisem s.i.w.z.
Po ustaleniu z urzędu,że odwołanie nie podlega odrzuceniu, Izba przeprowadziła rozprawę,
podczas której strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.
Izba ustaliła, co następuje:
Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone w Biuletynie ZamówieńPublicznych z 12
października 2009 r., pod numerem 175787 – 2009, w tym samym dniu Zamawiający
udostępnił s.i.w.z. na swojej stronie internetowej (www.bip.um.katowice.pl).
Wartośćzamówienia nie przekracza kwoty określonej w przepisach wydanych na podstawie
przepisu art. 11 ust. 8 ustawy pzp i wynosi 9 917 973,26 zł, co stanowi równowartość
2 558 090,65 euro.
Odwołujący złożył ofertęz najniższąceną7 268 266,31 zł, która stanowi, zgodnie z pkt.
2 części V s.i.w.z., jedyne kryterium oceny ofert. Cena wybranej przez Zamawiającego oferty
Przystępującego wynosi 7 300 698,48 zł. /Ceny ofert w wysokości obowiązującej
po poprawieniu przez Zamawiającego omyłek w trybie art. 87 ust. 2 pzp/
Specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawiera, między innymi, poniżej
przytoczone postanowienia.
W części IV – Sposób obliczania ceny oferty:
pkt 2. Wynagrodzenie wykonawcy. „Formąwynagrodzenia za roboty stanowiące przedmiot
zamówienia zgodnie z projektem umowy jest wynagrodzenie kosztorysowe polegające na
rozliczeniu wg obmiarów wykonanych robót”.
pkt 3 ppkt 6. „Wykonawca w kosztorysach ofertowych nie może pominąćjakiejkolwiek
pozycji przedmiaru oraz winien go wycenićzgodnie z opisem pozycji (bez wprowadzania
pozycji dodatkowych)”.
pkt 3 ppkt 7 „Wykonawca nie może samodzielnie wprowadzićzmian do przedmiarów robót.
Wszelkie błędy dostrzeżone w przedmiarach i dokumentacji projektowej Wykonawca winien
zgłosićZamawiającemu przed terminem składnia ofert”.
pkt 3 ppkt 8 „W przypadku uszczegółowieńi/lub zmian do pozycji przedmiaru,
wprowadzonych przez Zamawiającego w wyniku zapytańWykonawców, należy wszystkie
wprowadzone modyfikacje uwzględnićw cenie, jak równieżw opisach pozycji
przedmiarowych”.
W części VIII – Informacja o trybie składania, otwarcia oraz badania ofert , w pkt. 4.
Badanie ofert – sposób poprawiania omyłek; uzupełnianie dokumentów:
ppkt 3. „W przypadku innych omyłek opisanych w art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp, polegających
na niezgodności oferty (w tym kosztorysu ofertowego) ze specyfikacja, Zamawiający będzie
stosował m.in. niżej wymienione zasady: (…)
lit. G) w przypadku innego opisu pozycji niżw przedmiarze i/lub zastosowania innych ilości
obmiarowych niżw przedmiarze robót, zamawiający odrzuci ofertęzgodnie z art. 89 ust. 1
ustawy, jeżeli omyłki te spowodująistotnązmianęw treści oferty;
lit H) w przypadku barku pozycji kosztorysu, i/lub wprowadzenia pozycji dodatkowych,
zamawiający odrzuci ofertęzgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy”.
W zamieszczonej na stronie internetowej 6 listopada 2009 r. (pismo oznaczone
IN.III.MK3410-53-39/09) odpowiedzi na pytanie nr 40 dotyczące tego, czy wobec braku
pozycji izolacji cieplnejścian fundamentowych pozycjętęnależy ująćw kosztorysie i w jakiej
ilości, Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „PrzyjąćKNR 0-29 0642-02 analogia gr.
10 cm Styrodur w ilości 90.0 m
2
”.
W zamieszczonej na stronie internetowej 12 listopada 2009 r. (pismo oznaczone
IN.III.MK3410-53- /09) odpowiedzi na pytanie nr 1 o dokładne określenie numeru pozycji,
w których należy umieścićpodane rodzaje robót do wykonania z pkt. 40 pytańz 6 listopada
2009 r., Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi: „dot. pkt. 40 poz. 48.1 Odpow.
PrzyjąćKNR 0-29 0642-02 analogia gr. 10 cm Styrodur w ilości 90.0 m
2
”.
6 stycznia 2010 r. Zamawiający dokonał wyboru oferty Przedsiębiorstwa Budownictwa Ogólnego
i Usług Technicznych „ŚLĄSK” sp. z o.o. z siedzibąw Katowicach i jednocześnie odrzucił
ofertęOdwołującego, który 13 stycznia 2010 r. wniósł protest. Zamawiający rozstrzygając
protest 22 stycznia 2010 r. uwzględnił dwa zarzuty, podtrzymał jednak swoje stanowisko
w zakresie pozostałych dwóch zarzutów.
Powyższe Izba ustaliła na podstawie znajdujących sięw oryginalnej dokumentacji postępowania
lub przekazanej przez zamawiającego w formie kopii poświadczonej za zgodnośćz oryginałem:
ogłoszenia o zamówieniu, s.i.w.z., ofert wykonawców ubiegających sięo zamówienie oraz
przywołanych pism i dokumentów.
Izba zważyła, co następuje:
Izba rozpoznała odwołanie w oparciu o stan prawny sprzed wejścia wżycie ustaw: z dnia
5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówieńpublicznych oraz o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 206, poz.1591), oraz z dnia 2 grudnia 2009 r.
o zmianie ustawy – Prawo zamówieńpublicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 223, poz. 1778), zgodnie odpowiednio: z art. 3 ust. 1 oraz z art. 4 przywołanych ustaw
nowelizujących.
Odwołujący posiada interes prawny w rozumieniu art. 179 ust. 1 ustawy, gdyżpotwierdzenie
sięzarzutów umożliwi mu uzyskanie zamówienia.
Zamawiający i Przystępujący zajęli na rozprawie stanowisko, iżzarzuty Odwołującego
sąspóźnione, wobec niezłożenia protestu na zawiadomienie 17 grudnia 2009 r.
o poprawieniu niektórych omyłek, z uwagi na zawarcie w tym piśmie równieżinformacji
o niemożności poprawy 4 omyłek. Skład orzekający Izby nie uwzględnił tego stanowiska,
gdyżoznaczałoby to pozbawienie Odwołującego możliwości zaskarżenia odrzucenia jego
oferty, a ponadto uczestnicy postępowania na posiedzeniu nie zgłosili wniosku o odrzucenie
odwołania.
Biorąc pod uwagęzgromadzony w sprawie materiał dowodowy skład orzekający Izby uznał,
iżodwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, pomimo potwierdzenia sięzasadności jednego
z dwóch zarzutów podniesionych w odwołaniu.
Zgodnie z przepisem art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej
treśćnie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art.
87 ust. 2 pkt 3. Natomiast według przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp zamawiający poprawia
w ofercie inne omyłki polegające na niezgodności oferty ze specyfikacjąistotnych warunków
zamówienia, niepowodujące istotnych zmian w treści oferty – niezwłocznie zawiadamiając
o tym wykonawcę, którego oferta została poprawiona.
W przedmiotowej sprawie istota sporu sprowadza siędo możliwości zastosowania
przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp do dwóch niezgodności stwierdzonych przez
Zamawiającego w kosztorysach ofertowych w porównaniu z przedmiarami robót w s.i.w.z.
W doktrynie i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, iżniezgodnośćtreści oferty
z treściąs.i.w.z., a także możliwośćusunięcia takiej niezgodności w drodze poprawienia
omyłek innych niżpisarskie i rachunkowe, powinna byćodrębnie badana w każdym
konkretnym przypadku, z uwzględnieniem całokształtu związanych z nim okoliczności.
Ustawodawca zrezygnował bowiem z enumeratywnego wskazania katalogu możliwych
do poprawienia niezgodności i posłużył sięnieostrym pojęciem „istotnych zmian” jako granicy
dopuszczalnych zmian treści oferty. Jest to o tyle istotne, iżpoprawienie omyłek w treści
oferty jest obligatoryjne dla zamawiającego w razie łącznego spełnienia następujących
przesłanek: po pierwsze – ustalenia,że stwierdzona niezgodnośćtreści oferty z treścią
s.i.w.z. ma charakter omyłki, po drugie – ustalenia, iżpoprawienie tej omyłki nie spowoduje
istotnych zmian w ofercie.
Zamawiający
na
potrzeby
prowadzonego
postępowania
podjął
próbę
uszczegółowienia klauzuli generalnej przywołanego przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp przez
wyliczenie w pkt 4 ppkt 3 lit. A-H s.i.w.z. ośmiu kategorii omyłek i opisanie sposobu
postępowania z nimi. Obydwie rozbieżności kosztorysu ofertowego z przedmiarem robót
zostały przez Zamawiającego zakwalifikowane do kategorii omyłek opisanych w pkt 4 ppkt 3
lit. H s.i.w.z. jako brak pozycji kosztorysu, które skutkująodrzuceniem oferty „zgodnie z art.
89 ust. 1 ustawy”. O ile dopuszczalne jest określenie w s.i.w.z. przykładowego katalogu
„innych omyłek”, o tyle arbitralne przesądzanie a priori skutku odrzucenia oferty w przypadku
braku pozycji kosztorysu jest za daleko idące i może prowadzićw konkretnych przypadkach
do naruszenia przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp, zamiast do jego doprecyzowania.
Skład
orzekający
Izby,
uznając
iż
postanowienia
s.i.w.z
nakładające
na zamawiającego obowiązki sprzeczne z treściąustawy nie mogąbyćstosowane, ocenił
obydwie sporne niezgodności oferty z s.i.w.z przez pryzmat opisanych powyżej przesłanek,
dochodząc do następujących wniosków.
W ocenie Izby pominięcie pozycji 3.6 kosztorysu wentylacja i klimatyzacja dotyczącej
klapy przeciwpożarowej nastąpiło wskutek omyłki Odwołującego przy sporządzaniu oferty
(kosztorysu). Izba uznała za wiarygodne wyjaśnienia Odwołującego na rozprawie,
iżkosztorysant przy scalaniu tej pozycji z pozycją3.5 zapomniał uwzględnićprzy tej operacji
1 szt. klapy z pozycji 3.6. Jest to bowiem pozycja zawierająca taki sam opis
„przeciwpożarowa klapa odcinająca EIS120 GRYFIT LX-4+WT72C +1WKKP+EI24V/48V
DC+FD 24/48V AC/DC” jak pozycja 3.5. Odwołujący wykazał, iżróżnica pomiędzy klapami
z obu pozycji przedmiaru sprowadza siędo tego, iżtrzy klapy mająbyćzamontowane
poziomo (wymiary L=250 i H=400) a jedna pionowo (wymiary L=400 i H=250) – w tym
samym nawiewie (oznaczonym 1N). Zamawiający dopiero na rozprawie podniósł argument,
iżwystępujące w niektórych ze złożonych ofert różnice cen jednostkowych w pozycjach 3.5 i 3.6
wskazują, iżsąto inne klapy, jednak Izba uznała ten argument za nieprzekonujący, gdyżw 4 na 5
przedstawionych przypadków była to maksymalnie różnica w kwocie 2,26 zł.
Zdaniem składu orzekającego Izby dodanie brakującej 1 szt. klapy przeciwpożarowej
w poz. 3.5 nie powoduje istotnych zmian w treści oferty. Wobec tego, iżcena jednostkowa
klapy przeciwpożarowej Gryfit LX-4 jest prawidłowo ustalona w ofercie, poprawienie tej
omyłki wymagałoby zatem jedynie wykonania prostej operacji arytmetycznej polegającej
na przemnożeniu tej ceny jednostkowej przez określonąw przedmiarze łącznąliczbę
4 sztuk. Taka zmiana co prawda zwiększa cenęoferty o 898,36 zł, jednak przy cenie całej
oferty 7 268 266,31 zł dodanie 1 szt. klapy nie stanowi istotnej zmiany treści oferty, zarówno co do
przedmiotuświadczenia, jak i ceny.
Biorąc powyższe pod uwagępotwierdził sięzatem zarzut naruszenia przepisu art. 87
ust. 2 pkt 3 pzp, gdyżzaistniała omyłka dotyczącąnieuwzględnienia poz. 3.6 kosztorysu
wentylacja i klimatyzacja podlegała obligatoryjnemu poprawieniu przez Zamawiającego.
Wskazane naruszenie nie miało jednak istotnego wpływu na wynik postępowania,
gdyżnie potwierdził sięzarzut zaniechania poprawienia niezgodności polegającej na braku
pozycji 48.1 w kosztorysie ofertowym.
W okolicznościach sprawy bezsporne jest, iżpozycja ta nie występowała
w przedmiarze robót zamieszczonym 12 października 2009 r. na stronie internetowej
Zamawiającego wraz z pozostałątreściąs.i.w.z. Została ona bowiem wprowadzona przez
Zamawiającego w dalszym toku postępowania, na skutek pytańwykonawców. 6 listopada
2010 r. Zamawiający nakazał uwzględnićw przedmiarze (kosztorysie ofertowym)
koniecznośćizolacji cieplnejścian fundamentowych w następujący sposób „przyjąćKNR 0-29
0642-02 analogia gr. 10 cm Styrodur w ilości 90.0 m
2,
”, nie wskazując czy jest to nowa pozycja
przedmiaru czy należy te roboty uwzględnićw którejśz dotychczasowych pozycji. Kwestia ta została
wyjaśniona dopiero 12 listopada 2010 r. w ostatniej odpowiedzi na pytania do s.i.w.z., w której
Zamawiający nakazał dodanie pozycji 48.1 w przedmiarze, z podstawąwyceny „KNR 0-29 0642-02
analogia”, opisem pozycji „gr. 10 cm Styrodur” i w ilości 90.0 m
2.
.
Odwołujący zawierając w pozycji 54 kosztorysu ofertowego roboty związane z izolacją
cieplnąścian fundamentowych styrodurem,świadomie i celowo poprzestał na odpowiedzi
Zamawiającego z 6 listopada 2009 r., czemu dał wprost wyraz przez dopisanie w jej opisie zdania
„izolacjaścian fundamentowych styrodurem gr 10 cm = 90 m
2
pytania i odpowiedzi z dnia 06-
11-2009 r. pytanie nr 40". Izba nie podzieliła zaprezentowanego na rozprawie stanowiska
Odwołującego, iżtakie postępowanie było zgodne z ppkt. 8 pkt. 3 części IV s.i.w.z., gdyżwręcz
przeciwnie, z tego postanowienia wynika nakaz uwzględnienia w kosztorysie ofertowym wszystkich
wprowadzonych przez Zamawiającego modyfikacji, wynikłych z uszczegółowieńlub zmian do pozycji
przedmiaru, a nie tylko niektórych z nich. Z postanowienia ppkt. 7 pkt. 3 części IV s.i.w.z. wynika
z kolej zakaz samodzielnego wprowadzania przez wykonawców zmian do przedmiarów robót. Z tego
względu nie zasługuje na uwzględnienie stanowisko Odwołującego, iżdopisanie izolacjiścian
fundamentowych styrodurem w poz. 54 kosztorysu ofertowego było prawidłowe, gdyżpozycja ta
z punktu widzenia zasad sztuki budowlanej pasuje tam lepiej, niżw miejscu przewidzianym przez
Zamawiającego. Zupełnym nieporozumieniem jest natomiast twierdzenie Odwołującego,
iżuwzględnienie zarówno odpowiedzi z 6 jak i 12 listopada 2009 r. doprowadziłoby do podwójnej
wyceny robót związanych z izolacjąstyrodurem. Z następstwa czasowego pytańwykonawców
i udzielanych odpowiedzi Zamawiającego oraz ich treści wynika w sposób nie budzący wątpliwości,
iżnależy je rozumiećw ten sposób,że druga odpowiedźjest uszczegółowieniem pierwszej, a nie jej
wariantem. W ocenie Izby powstała rozbieżnośćnie stanowi omyłki, gdyżjak to Odwołujący przyznał
na rozprawie, scalenie tych dwóch pozycji przedmiarowych w ten konkretny sposób było jegoświadomym posunięciem.
Izba stwierdziła również, iżna podstawie danych zawartych w ofercie obiektywnie nie jest
możliwe doprowadzenie do uzgodnienia treści oferty z treściąs.i.w.z. W ofercie nie występują
bowiem odrębne ceny jednostkowe za wykonanie robót opisanych w poz. 48.1 i 54 przedmiaru.
Zawarcie wykonania 90 m
2
izolacji styrodurem w opisie izolacji przeciwwilgociowych bitumicznych
(...), przewidzianych w ilości 542,72 m
2
oznacza, iżpodana w poz. 54 cena jednostkowa stanowi
pewne uśrednienie i może byćpoprawna co najwyżej w sytuacji gdy obie roboty będądo siebie
w
proporcji 90 do 542,72 czyli kiedy na każdy 1 m
2
izolacji styrodurem będzie przypadać6,03 m
2
izolacji bitumicznej. Brak cen jednostkowych w ofercie ma decydujące znaczenie, gdyżs.i.w.z.
w sposób jednoznaczny przewiduje wynagrodzenie kosztorysowe. W zakresie braku tych dwóch
cen jednostkowych, wymaganych przez obowiązującąw postępowaniu s.i.w.z., treśćoferty
Odwołującego nie odpowiada treści s.i.w.z., czego nie można poprawićna podstawie przepisu
art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp. Przemawia za tym, równieżokoliczność, iżOdwołujący ani w proteście,
ani w odwołaniu nie wskazał sposobu usunięcia zaistniałej niezgodności, a na rozprawie oświadczył,
iżkosztorys nie wymaga poprawienia, gdyżcena oferty jest prawidłowa. Zdaniem Izby mogłoby tak
być, gdyby cena oferty miała charakter ceny ryczałtowej, a nie kosztorysowej, jak w przedmiotowym
postępowaniu.
Zdaniem Izby wykonanie izolacji bitumicznej i izolacji styrodurem to dwie odrębne
technologicznie etapy robót, polegające na kładzeniu kolejnych warstw izolacji i nie ma podstaw by
kwestionowaćracjonalnośćich wyodrębnienia w przedmiarze. Izba zauważa ponadto, iżto
Zamawiający ustala obowiązującąw postępowaniu treśćs.i.w.z. i wykonawcy mająobowiązek się
do niej stosować, tak dalece, jak nie narusza ona przepisów prawa, pod rygorem narażenia się
na negatywne konsekwencje. Odwołujący dokonując scalenia dwóch pozycji przedmiaru, według
własnego uznania i koncepcji, przyjął na siebie ryzyko niezgodności treści swojej oferty z treścią
s.i.w.z. ustalonąostatecznie odpowiedziami z 12 listopada 2010 r. Zaoferował bowiem przedmiot
zamówienia nie odpowiadający w pełni wymaganiom Zamawiającego – wykonanie dokładnie 90 m
2
izolacji styrodurem, niezależnie od tego jakie okażąsięw toku prowadzonych robót i ustalone
w obmiarze powykonawczym rzeczywiste potrzeby Zamawiającego. Wobec nieusuwalnej
niezgodności treści oferty z treściąs.i.w.z. nie ma znaczenia czy cena oferty Odwołującego
jest najniższa, gdyżoferta musi w każdym aspekcie swej treści odpowiadaćtreści s.i.w.z.,
w szczególności w zakresie przedmiotuświadczenia, a w przypadku wynagrodzenia
kosztorysowego, równieżw zakresie cen jednostkowych za każdy element przedmiaru
składający sięna przedmiot zamówienia.
Mając powyższe na uwadze, Izba stwierdziła,że naruszenie przez Zamawiającego
przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp nie miało wpływu na wynik postępowania i działając
na podstawie art. 191 ust. 1 i 1a pzp, orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie
przepisu art. 191 ust. 6 i 7 ustawy pzp w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu
od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich
rozliczania (Dz. U. Nr 128, poz. 886, z późn. zm.).
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z późn. zm.) na niniejszy wyrok – w terminie
7 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu
ZamówieńPublicznych do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
