rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2013-03-15
rok: 2013
data dokumentu: 2013-03-15
rok: 2013
Powiązane tematy:
sygnatury akt.:
KIO 472/13
KIO 472/13
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 marca 2013 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 marca 2013 r. przez Komplet Inwest Sp. j.
T………. G………., E………… P…………. – N…….. w Gorzowie Wielkopolskim w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Województwo Dolnośląskie we
Wrocławiu
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 marca 2013 r. przez Komplet Inwest Sp. j.
T………. G………., E………… P…………. – N…….. w Gorzowie Wielkopolskim w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Województwo Dolnośląskie we
Wrocławiu
orzeka:
1. uwzględnia odwołanie i nakazuje Województwu Dolnośląskiemu we Wrocławiu
unieważnienie czynności wykluczenia i odrzucenia oferty Komplet Inwest Sp. j. T……….
G………, E………. P……… – N………. w Gorzowie Wielkopolskim oraz powtórzenie
czynności badania i oceny ofert z zastosowaniem trybu wskazanego w art. 26 ust. 3 ustawy
Prawo zamówień publicznych wobec Komplet Inwest Sp. j. T……… G………, E……….
P………… – N……… w Gorzowie Wielkopolskim;
2. kosztami postępowania obciąża Województwo Dolnośląskie we Wrocławiu i zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr (słownie: siedem tysięcy
pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez Komplet Inwest Sp. j. T……… G……….,
E………… P………… – N……… w Gorzowie Wielkopolskim.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ………………………
Sygn. akt KIO 472/13
Uzasadnienie
Zamawiający - Województwo Dolnośląskie we Wrocławiu - prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.), dalej jako: „ustawa” lub
„Pzp” postępowanie o udzielenie zamówienia, którego przedmiotem jest pełnienie funkcji
Inżyniera Kontraktu w zakresie nadzoru inwestorskiego i usług dodatkowych dla zadania pn.
„Budowa Sali sportowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Biedrzychowicach".
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w Biuletynie Zamówień Publicznych pod
numerem 11969-2013 22 stycznia 2013 r.
Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwota wskazana w przepisach wydanych na podstawie
art. 11 ust. 8 Pzp.
Zamawiający pismem z 27 lutego 2013 r., zawiadomił o wykluczeniu z postępowania
Komplet Inwest Sp.j. T………. G………, E……….. P………. – N………… w Gorzowie Wlkp. na
podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp z powodu braku spełniania warunków udziału w
postępowania w zakresie dysponowania osobami niezbędnymi do wykonania zamówienia. Na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust. 2 Pzp zamawiający odrzucił ofertę tego
wykonawcy, gdyż uznał, że zawierała rażąco niską cenę i z tego powodu nie wzywał
wykonawcy w trybie art. 26 ust. 3 Pzp do uzupełnienia wykazu osób. Zamawiający uzasadnił
odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp dokonanym przez siebie obliczeniem
kosztów wykonania zamówienia, zgodnie z którym w szczególności wynagrodzenie personelu
kluczowego przyjęte zostało na zbyt niskim poziomie.
Komplet Inwest Sp.j. T………… G……….., E……… P………… - N………. zachowując
termin ustawowy oraz obowiązek wynikający z art. 180 ust. 5 Pzp wniósł odwołanie, w którym
zarzucił zamawiającemu naruszenie:
art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp w zw. z art. 7 ust. 1 Pzp, przez wykluczenie odwołującego z
postępowania, mimo że spełnił warunki udziału w postępowaniu;
art. 26 ust. 4 Pzp w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp przez zaniechanie wyjaśnień w
stosunku do oświadczeń i dokumentów złożonych przez odwołującego, mimo że
spełniały warunki zawarte w SIWZ;
art. 26 ust. 3 Pzp w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp przez zaniechanie wezwania do
złożenia uzupełnień w stosunku do oświadczeń i dokumentów złożonych przez
odwołującego, mimo że spełniały warunki zawarte w SIWZ;
art. 89 ust. 5 w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 4 przez uznanie oferty odwołującego za
odrzuconą, mimo że odwołujący nie powinien zostać wykluczony z postępowania;
art. 89 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust. 3 Pzp przez uznanie oferty odwołującego za
odrzuconą, mimo, że przedstawił wyjaśnienia prawidłowego wyliczenia ceny i wyjaśnił
brak rażąco niskiej ceny w jego ofercie;
art. 7 ust. 3 w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp przez zaniechanie wyboru oferty najkorzystniejszej
w postępowaniu, tj. oferty odwołującego.
Odwołujący wniósł o unieważnienia czynności badania i oceny ofert - w tym
wykluczenia odwołującego i odrzucenia oferty odwołującego, powtórzenia czynności badania i
oceny ofert z uwzględnieniem oferty odwołującego, dokonanie wyboru oferty odwołującego w
wyniku ponownego badania i oceny ofert, zwrot kosztów udziału w postępowaniu.
W uzasadnieniu odwołujący oświadczył, że twierdzenie zamawiającego o
niespełnieniu przez odwołującego warunku udziału w postępowaniu jest błędne, a
odwołujący w swojej ofercie wykazał wszelkie wymagane SIWZ informacje.
Odnosząc się do odrzucenia oferty z powodu rażąco niskiej ceny odwołujący
podniósł, że precyzyjnie ustosunkował się do wezwania zamawiającego do złożenia
wyjaśnień. Uznał, że zarzut „lakoniczności" wyjaśnień nie można uznać za obiektywny w
sytuacji, gdy zamawiający ogólnie wezwał odwołującego do złożenia wyjaśnień, w
szczególności nie wskazał czynników, względem których wymaga szczegółowego
wyjaśnienia, pozostawiając dowolność wykonawcy. Odwołujący podkreślił, ze przedstawił
sporą ilość czynników, które mają wpływ na redukcję kosztów rzutujących na proponowaną
cenę (min. bliskość zaplecza kadrowego, zatrudnienie części personelu na podstawie
umowy o pracę, koszty ogólne funkcjonowania przedsiębiorstwa w rozbiciu na przeszło 20
równorzędnie prowadzonych inwestycji w terenie, dysponowanie rozbudowanym zapleczem
technicznym, itp.). Zarzucił, że zamawiający bardzo wybiórczo i wg własnej kalkulacji
dokonał przemnożenia kosztów zupełnie nie biorąc pod uwagę czynników wskazanych przez
odwołującego. Skupił się nadto na założonych przez siebie poszczególnych elementach
cenotwórczych, nie zaś na cenie końcowej zbilansowanej przez czynniki znacznie
redukujące nakłady przedsiębiorstwa rozumianego jako podmiot równolegle sprawujący
nadzór nad kilkudziesięcioma inwestycjami w tym samym czasookresie.
Odwołujący wskazał, że gdyby przyjąć sposób kalkulacji dojazdów zaprezentowany
przez Zamawiającego, to koszty dojazdu kadry wykonawcy, który złożył najkorzystniejsza
ofertę z z Wrocławia stanowiłyby 28.050zł. Koszt ten praktycznie w całości konsumuje
różnice cenowe pomiędzy ofertą odwołującego, a wykonawcy wybranego.
Przedstawione zestawienie wskazuje, że przy uwzględnieniu wyjątkowo korzystnych
warunków realizacji podobnego zamówienia i przybliżonej lokacji oferty odwołującego i
wykonawcy wybranego byłyby ofertami porównywalnymi.
Nie zgłoszono przystąpienia do postępowania odwoławczego.
Przed otwarciem rozprawy zamawiający wniósł odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o
oddalenie odwołania.
Izba ustaliła, że odwołanie nie podlega odrzuceniu i przeprowadziła rozprawę, podczas której
strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.
Izba ustaliła, co następuje:
Zgodnie z protokołem postępowania wartość szacunkowa zamówienia została ustalona w
kwocie 148.000 zł. Na rozprawie zamawiający oświadczył, że wartość ta stanowi średnią z
cen wskazanych przez dwóch z pięciu przedsiębiorców działających na rynku, do których
zwrócił się przed wszczęciem postępowania.
Jedyne kryterium wyboru ofert stanowi cena.
W postępowaniu oferty złożyli wykonawcy z cenami:
−
Przedsiębiorstwo Usług Inwestycyjnych „INWEST-PROJEKT” Sp. z o. o. - 56.346,50
zł;
−
odwołujący – 87.330,00zł;
−
J…….. L…………. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą – Zakład
Projektowania i Usług Inwestycyjnych „PROBUDEX” J………… L………… we Wrocławiu –
115.620 zł;
−
Konsorcjum Instytut Zarządzania i Samorządności Sp. z o. o. we Wrocławiu –
153.627 zł;
−
A……….. J…………. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą INTELBUD
A………… J………………. w Świętochowej – 188.190 zł;
−
Wałbrzyska Dyrekcja Inwestycji Sp. z o.o. w Wałbrzychu – 204.180 zł;
−
SAFEGE S.A. w Nanterre (Francja) – 218.940 zł;
−
AECOM Sp. z o.o. w Warszawie – 224.782, 50 zł.
Zamawiający pismem z 19 lutego 2013 r. działając w oparciu o art. 90 ust. 1 Pzp. wezwał
odwołującego do udzielenia wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny jego oferty. Zamawiający powołując się na art. 90 ust. 2 Pzp zażądał
wskazania czynników obiektywnych oraz istotnych elementów, które wpłynęły na cenę oferty,
w tym szacunek kosztów, przewidywany zysk oraz inne istotne elementy oferty.
W odpowiedzi na wezwanie odwołujący pismem z 20 lutego 2013 r., udzielił wyjaśnień
Wskazał, że najbardziej istotną dla kalkulacji ceny okolicznością jest fakt dysponowania kadrą
niezbędną do realizacji przedmiotu zamówienia przebywającą stale w Zgorzelcu, oddalonym od
Biedrzychowic o ok. 35 km, realizującą równolegle nadzór nad budową Hali Sportowej.
Odwołujący oświadczył, że wynagrodzenie personelu kluczowego wynosi 70% oraz, że koszt
personelu pomocniczego, który obsługuje kilka inwestycji mieści się w kosztach ogólnych
przedsiębiorstwa. Koszty te stanowią 25 % a ich niska wysokość wynika z rozłożenia ich na
kilka zadań inwestycyjnych oraz posiadania własnej obsługi całości działalności
przedsiębiorstwa.
Odwołujący wyjaśnił, że posiada kontenery socjalne oraz sprzęt niezbędny do
organizacji biura budowy oraz potrzebne pojazdy, korzysta z usług telefonii korporacyjnej i nie
będzie musiał ponosić kosztów związanych z zakwaterowaniem personelu. Wskazał, że zysk
przedsiębiorstwa w wysokości 5% ograniczony jest do wynagrodzenia wspólników biorących
udział w wykonaniu umowy.
Odwołujący podkreślił, że w ostatnich latach koszt obsługi inwestycji o charakterze i
złożoności porównywalnej z przedmiotem zamówienia wynosi ok. 1-2,5% wartości robót.
Wskazał również na znaczny spadek wartości kontraktów w okresie ostatnich 12 miesięcy oraz
zastosowany przez odwołującego wskaźnik wysokości wynagrodzenia za pełnienie nadzoru w
stosunku do wartości robót budowlanych na poziomie 1,5%.
W formularzu ofertowym na stanowisku kierownika projektu wskazano Panią
P…………… N………. oraz dodano adnotację, iż jest ona wspólnikiem firmy, na stanowisku
inspektora nadzoru robót konstrukcyjno-budowlanych wskazano Pana P………… z informacją,
że pozostaje on związany stosunkiem pracy (umowa o pracę). Pozostałe trzy osoby niezbędne
do wykonania zamówienia związane są z odwołującym stosunkiem cywilnoprawnym.
W części III.3.4) lit.c) ogłoszenia o zamówieniu oraz rozdziale V pkt 1.3. lit c) tiret 1 i 2
SIWZ zamawiający wymagał dysponowania osobami do pełnienia funkcji branżowych
inspektorów nadzoru posiadających aktualne uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie do kierowania robotami w branżach:
− instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: wodociągowych i kanalizacyjnych,
cieplnych wentylacyjnych i gazowych;
− instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: elektrycznych i elektroenergetycznych
Zgodnie z treścią wykazu osób, żadna z osób wskazanych przez odwołującego nie posiada
wymaganych uprawnień.
Ustaleń Izba dokonała na podstawie wymienionych pism i oświadczeń.
Izba zważyła, co następuje:
Odwołujący jest uprawniony do wniesienia odwołania zgodnie z art. 179 ust. 1 Pzp.
Jest wykonawcą, który złożył ofertę i ma interes w uzyskaniu danego zamówienia.
Zarzucane zamawiającemu naruszenia przepisów powodują, że odwołujący może ponieść
szkodę w postaci utraty możliwości uznania jego oferty za najkorzystniejszą i
spodziewanych korzyści związanych z zawarciem umowy w sprawie zamówienia
publicznego, gdyż cena jego oferty jest niższa, niż cena oferty uznanej za najkorzystniejszą,
a wykonawca, który złożył ofertę z ceną niższą niż cena oferty odwołującego, został
wykluczony z postępowania.
Istotą sporu jest prawidłowość odrzucenia oferty odwołującego na podstawie art. 89
ust. 1 pkt 4 Pzp. Jeśli czynność odrzucenia oferty odpowiada prawu, nie wystąpi podstawa
do zastosowania art. 26 ust. 3 Pzp względem odwołującego.
Odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp może nastąpić wyłącznie po
wykorzystaniu przez zamawiającego procedury wyjaśnień wskazanej w art. 90 ust. 1 Pzp.
Zamawiający może odrzucić ofertę, jeśli wezwany wykonawca nie złoży wyjaśnień lub jeśli
treść wyjaśnień nie umożliwi stwierdzenia w sposób obiektywny, że po stronie wykonawcy
występują czynniki umożliwiające redukcję kosztów wykonania zamówienia.
Obowiązkiem wykonawcy jest złożenie wyjaśnień odpowiednio umotywowanych,
przekonujących, że cena oferty została obliczona prawidłowo i wysokość ceny pozwala
racjonalnie oczekiwać, że wykonawca zrealizuje przedmiot zamówienia z należytą
starannością.
Wyjaśnienia takie muszą być możliwe do oceny na podstawie obiektywnych kryteriów, których
przykładowy katalog zawarty jest w art. 90 ust. 2 Pzp.
W postępowaniu odwoławczym obowiązują zwykłe reguły dowodzenia, czyli ciężar dowodu
spoczywa na twierdzącym (art. 190 ust. 1 Pzp, art. 6 k.c.). Jeśli zamawiający odrzuca ofertę po ocenie
wyjaśnień otrzymanych na podstawie art. 90 ust.1 Pzp, winien – w granicach wynikających z
uzasadnienia odrzucenia oferty – wykazać przed Izbą, że z treści wyjaśnień wynika zaoferowanie ceny
rażąco niskiej.
Zgodnie bowiem z art. 90 ust. 3 Pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeśli wykonawca nie złożył wyjaśnień
lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera
rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Izba uznała, że niezasadnie zamawiający uznał, że złożone przez odwołującego wyjaśnienia
nie zawierają oczekiwanych treści.
Zamawiający oświadczył na rozprawie, ze oczekiwał pozycji kosztorysowych
poszczególnych grup kosztów. Oczekiwanie to nie zostało wyartykułowane w wezwaniu do
wyjaśnień. Zamawiający oczekiwał podania przez odwołującego wskazanych grup kosztów i
żądaną informację otrzymał, przez podanie ich procentowego udziału w cenie oferty.
Odwołujący wskazał również na przyjęte przez siebie założenia założenia i indywidualne
uwarunkowania, które są możliwe do oceny z zastosowaniem obiektywnych kryteriów, tak
jak wymaga tego art. 90 ust. 2 Pzp.
Zamawiający nie może czynić podstawą do odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt
4 w związku z art. 90 ust. 3 Pzp zbyt wąskiego zakresu udzielonych wyjaśnień, jeśli nie
określił wyraźnie swoich oczekiwań w treści wezwania, a uzyskane wyjaśnienia są
adekwatne do wezwania oraz możliwe do bezstronnej oceny.
Art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp nakazuje zamawiającemu odrzucenie oferty zawierającej
cenę rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Brzmienie przywołanego przepisu nakazuje odnieść badaną cenę do przedmiotu
zamówienia, jego rodzaju, rozmiaru, złożoności, ewentualnych cech charakterystycznych, a
nie wyłącznie do wartości przedmiotu zamówienia. Samo kryterium arytmetyczne jest
niewystarczającym uzasadnieniem dla odrzucenia oferty. Potwierdza to jednoznacznie
piśmiennictwo oraz orzecznictwo.
Już powyższa konstatacja podważa prawidłowość stanowiska zamawiającego, który
zasadniczym punktem swojej argumentacji uczynił różnicę ceny oferty w stosunku do
przedmiotu zamówienia, a pominął specyfikę tego przedmiotu.
Odwołujący w złożonych wyjaśnieniach wskazał na okoliczności będące w ocenie
Izby wyjątkowo sprzyjającymi warunkami wykonania zamówienia dostępnymi wykonawcy.
Okoliczności te mają obiektywny wpływ wpływ na możliwość obniżenia ceny oferty i zostały
przez zamawiającego niezasadnie niezasadnie pominięte, mimo że są one zgodne ze
stanem rzeczy ujawnionym w dokumentach złożonych wraz z ofertą.
Odwołujący wskazał, że nadzoruje inwestycję położoną w nieodległym Zgorzelcu i
ma zamiar zrealizować zamówienie za pomocą wykorzystywanego tam personelu. Jest to
realne w świetle oświadczenia złożonego na rozprawie, że aktualnie inwestycja w Zgorzelcu
realizowana w trybie „zaprojektuj i wybuduj”, znajduje się na etapie prac projektowych
Pełnienie obowiązków inżyniera kontraktu, o ile zamawiający nie ustali odmiennych
wymogów w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, nie wiąże się z obecnością na
nadzorowanej budowie przez określoną liczbę godzin, a zaangażowanie wykonawcy
podyktowane jest etapem wykonywania robót budowlanych i aktualną sytuacją na budowie.
Stąd przedsiębiorcy zmierzając do racjonalizacji zatrudnienia i ponoszonych kosztów dążą
do tego, by poszczególni członkowie zespołu mogli nadzorować więcej niż jedną inwestycję.
Jest to zwyczajowo praktykowane przez wszystkie firmy trudniące się nadzorem
inwestorskim i stanowi o specyfice branży.
Błędnie zatem przyjmuje zamawiający, że źródłem całości miesięcznego wynagrodzenia
osób niezbędnych do wykonania zamówienia oraz kosztów przedsiębiorstwa odwołującego
będzie wyłącznie cena oferty i w związku z tym to wynagrodzenie zostało skalkulowane na
zbyt niskim poziomie. Wynagrodzenie, jak odwołujący wskazał w wyjaśnieniach będzie
adekwatne do zaangażowania danej osoby w wykonanie zamówienia.
Zamawiający pominął również fakt, wskazany w wykazie osób, że Pani P…………-N……..
jest wspólnikiem odwołującego – spółki jawnej. Brak jest podstaw do kwestionowania
tezy, że jej wynagrodzenie liczone będzie w ciężar zysku odwołującego.
Kolejno, Pan P…………… jako jedyna z osób wskazanych do wykonania zamówienia jest
związany z odwołującym stosunkiem pracy, pozostałe trzy osoby łączy z odwołującym
stosunek cywilnoprawny, co wobec równoległej obsługi innej inwestycji stanowi obiektywny
czynnik kształtujący koszty osobowe.
Zamawiający pominął również wskazane w wyjaśnieniach przez odwołującego
obiektywne czynniki kształtujące na bardzo niskim poziomie jego koszty ogólnozakładowe -
posiadanie niezbędnego zaplecza technicznego: kontenerów socjalnych, komputerów,
mebli, sprzętu biurowego oraz brak konieczności poniesienia kosztów telefonów, internetu z
racji posiadania abonamentu.
Wyjaśnienia złożone przez odwołującego nie potwierdzają poglądu zamawiającego o
rażąco niskiej cenie oferty odwołującego, zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że
zamawiający nie zbadał ceny oferty uznanej za najkorzystniejszą. Skoro zamawiający nie
uznał za wystarczające wskazywanych przez odwołującego okoliczności, które mają
obiektywne znaczenie dla wysokości ceny oferty, to rodzi się pytanie, na jakiej podstawie
zamawiający uznał, że cena oferty wybranej została obliczona w sposób rzetelny.
Wskazywane przez odwołującego przyczyny pozwalające na redukcję kosztów nie muszą
być dostępne każdemu wykonawcy, nawet działającemu lokalnie.
Nie wiadomo bowiem, jakie koszty wykonawca wybrany poniesie w związku z wykonaniem
umowy, czy czynniki wskazywane przez odwołującego dotyczą również wykonawcy
wybranego – nie wiadomo, ani jakie nakłady musiałby on ponieść w związku z wykonaniem
zamówienia.
Zamawiający uznał, że cena oferty najkorzystniejszej jest rzetelna wyłącznie na podstawie
kryterium arytmetycznego, co w okolicznościach sprawy jest szczególnie wadliwe. Wartość
zamówienia zamawiający kalkulował wyłącznie na podstawie uzyskanych przed wszczęciem
postępowania szacunków pochodzących od dwóch potencjalnych wykonawców.
Różnice między cenami ofertami są znaczące. Nie sposób zatem jako punkt
odniesienia przyjąć średnią cenę wszystkich złożonych ofert.
Zamawiający w swoim stanowisku pominął również aktualną sytuację rynkową, w
ogóle nie odniósł się do aktualnej sytuacji rynkowej oraz podnoszonej przez odwołującego
relacji ceny oferty do wartości robót budowlanych.
Izba uznała, że zamawiający odrzucił ofertę odwołującego z obrazą art. 7 ust. 1 Pzp.
art. 90 ust. 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.
W konsekwencji potwierdzenie znalazł również zarzut naruszenia art. 24 ust. 2 pkt 4
Pzp w związku z art. 26 ust. 3 Pzp. Zamawiający przed dokonaniem wykluczenia z powodu
braku przez osoby niezbędne do wykonania zamówienia wymaganych uprawnień powinien
wezwać odwołującego do ich uzupełnienia w trybie art. 26 ust. 3 Pzp, czego zaniechał.
W tym stanie rzeczy Izba na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 Pzp orzekła, jak w pkt 1 sentencji.
O kosztach Izba orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp.
Przewodniczący:
................................
1. uwzględnia odwołanie i nakazuje Województwu Dolnośląskiemu we Wrocławiu
unieważnienie czynności wykluczenia i odrzucenia oferty Komplet Inwest Sp. j. T……….
G………, E………. P……… – N………. w Gorzowie Wielkopolskim oraz powtórzenie
czynności badania i oceny ofert z zastosowaniem trybu wskazanego w art. 26 ust. 3 ustawy
Prawo zamówień publicznych wobec Komplet Inwest Sp. j. T……… G………, E……….
P………… – N……… w Gorzowie Wielkopolskim;
2. kosztami postępowania obciąża Województwo Dolnośląskie we Wrocławiu i zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr (słownie: siedem tysięcy
pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez Komplet Inwest Sp. j. T……… G……….,
E………… P………… – N……… w Gorzowie Wielkopolskim.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2010 r. 113, poz. 759 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący: ………………………
Sygn. akt KIO 472/13
Uzasadnienie
Zamawiający - Województwo Dolnośląskie we Wrocławiu - prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.), dalej jako: „ustawa” lub
„Pzp” postępowanie o udzielenie zamówienia, którego przedmiotem jest pełnienie funkcji
Inżyniera Kontraktu w zakresie nadzoru inwestorskiego i usług dodatkowych dla zadania pn.
„Budowa Sali sportowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Biedrzychowicach".
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w Biuletynie Zamówień Publicznych pod
numerem 11969-2013 22 stycznia 2013 r.
Wartość zamówienia jest mniejsza niż kwota wskazana w przepisach wydanych na podstawie
art. 11 ust. 8 Pzp.
Zamawiający pismem z 27 lutego 2013 r., zawiadomił o wykluczeniu z postępowania
Komplet Inwest Sp.j. T………. G………, E……….. P………. – N………… w Gorzowie Wlkp. na
podstawie art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp z powodu braku spełniania warunków udziału w
postępowania w zakresie dysponowania osobami niezbędnymi do wykonania zamówienia. Na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust. 2 Pzp zamawiający odrzucił ofertę tego
wykonawcy, gdyż uznał, że zawierała rażąco niską cenę i z tego powodu nie wzywał
wykonawcy w trybie art. 26 ust. 3 Pzp do uzupełnienia wykazu osób. Zamawiający uzasadnił
odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp dokonanym przez siebie obliczeniem
kosztów wykonania zamówienia, zgodnie z którym w szczególności wynagrodzenie personelu
kluczowego przyjęte zostało na zbyt niskim poziomie.
Komplet Inwest Sp.j. T………… G……….., E……… P………… - N………. zachowując
termin ustawowy oraz obowiązek wynikający z art. 180 ust. 5 Pzp wniósł odwołanie, w którym
zarzucił zamawiającemu naruszenie:
art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp w zw. z art. 7 ust. 1 Pzp, przez wykluczenie odwołującego z
postępowania, mimo że spełnił warunki udziału w postępowaniu;
art. 26 ust. 4 Pzp w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp przez zaniechanie wyjaśnień w
stosunku do oświadczeń i dokumentów złożonych przez odwołującego, mimo że
spełniały warunki zawarte w SIWZ;
art. 26 ust. 3 Pzp w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 4 Pzp przez zaniechanie wezwania do
złożenia uzupełnień w stosunku do oświadczeń i dokumentów złożonych przez
odwołującego, mimo że spełniały warunki zawarte w SIWZ;
art. 89 ust. 5 w zw. z art. 24 ust. 2 pkt 4 przez uznanie oferty odwołującego za
odrzuconą, mimo że odwołujący nie powinien zostać wykluczony z postępowania;
art. 89 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 90 ust. 3 Pzp przez uznanie oferty odwołującego za
odrzuconą, mimo, że przedstawił wyjaśnienia prawidłowego wyliczenia ceny i wyjaśnił
brak rażąco niskiej ceny w jego ofercie;
art. 7 ust. 3 w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp przez zaniechanie wyboru oferty najkorzystniejszej
w postępowaniu, tj. oferty odwołującego.
Odwołujący wniósł o unieważnienia czynności badania i oceny ofert - w tym
wykluczenia odwołującego i odrzucenia oferty odwołującego, powtórzenia czynności badania i
oceny ofert z uwzględnieniem oferty odwołującego, dokonanie wyboru oferty odwołującego w
wyniku ponownego badania i oceny ofert, zwrot kosztów udziału w postępowaniu.
W uzasadnieniu odwołujący oświadczył, że twierdzenie zamawiającego o
niespełnieniu przez odwołującego warunku udziału w postępowaniu jest błędne, a
odwołujący w swojej ofercie wykazał wszelkie wymagane SIWZ informacje.
Odnosząc się do odrzucenia oferty z powodu rażąco niskiej ceny odwołujący
podniósł, że precyzyjnie ustosunkował się do wezwania zamawiającego do złożenia
wyjaśnień. Uznał, że zarzut „lakoniczności" wyjaśnień nie można uznać za obiektywny w
sytuacji, gdy zamawiający ogólnie wezwał odwołującego do złożenia wyjaśnień, w
szczególności nie wskazał czynników, względem których wymaga szczegółowego
wyjaśnienia, pozostawiając dowolność wykonawcy. Odwołujący podkreślił, ze przedstawił
sporą ilość czynników, które mają wpływ na redukcję kosztów rzutujących na proponowaną
cenę (min. bliskość zaplecza kadrowego, zatrudnienie części personelu na podstawie
umowy o pracę, koszty ogólne funkcjonowania przedsiębiorstwa w rozbiciu na przeszło 20
równorzędnie prowadzonych inwestycji w terenie, dysponowanie rozbudowanym zapleczem
technicznym, itp.). Zarzucił, że zamawiający bardzo wybiórczo i wg własnej kalkulacji
dokonał przemnożenia kosztów zupełnie nie biorąc pod uwagę czynników wskazanych przez
odwołującego. Skupił się nadto na założonych przez siebie poszczególnych elementach
cenotwórczych, nie zaś na cenie końcowej zbilansowanej przez czynniki znacznie
redukujące nakłady przedsiębiorstwa rozumianego jako podmiot równolegle sprawujący
nadzór nad kilkudziesięcioma inwestycjami w tym samym czasookresie.
Odwołujący wskazał, że gdyby przyjąć sposób kalkulacji dojazdów zaprezentowany
przez Zamawiającego, to koszty dojazdu kadry wykonawcy, który złożył najkorzystniejsza
ofertę z z Wrocławia stanowiłyby 28.050zł. Koszt ten praktycznie w całości konsumuje
różnice cenowe pomiędzy ofertą odwołującego, a wykonawcy wybranego.
Przedstawione zestawienie wskazuje, że przy uwzględnieniu wyjątkowo korzystnych
warunków realizacji podobnego zamówienia i przybliżonej lokacji oferty odwołującego i
wykonawcy wybranego byłyby ofertami porównywalnymi.
Nie zgłoszono przystąpienia do postępowania odwoławczego.
Przed otwarciem rozprawy zamawiający wniósł odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o
oddalenie odwołania.
Izba ustaliła, że odwołanie nie podlega odrzuceniu i przeprowadziła rozprawę, podczas której
strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.
Izba ustaliła, co następuje:
Zgodnie z protokołem postępowania wartość szacunkowa zamówienia została ustalona w
kwocie 148.000 zł. Na rozprawie zamawiający oświadczył, że wartość ta stanowi średnią z
cen wskazanych przez dwóch z pięciu przedsiębiorców działających na rynku, do których
zwrócił się przed wszczęciem postępowania.
Jedyne kryterium wyboru ofert stanowi cena.
W postępowaniu oferty złożyli wykonawcy z cenami:
−
Przedsiębiorstwo Usług Inwestycyjnych „INWEST-PROJEKT” Sp. z o. o. - 56.346,50
zł;
−
odwołujący – 87.330,00zł;
−
J…….. L…………. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą – Zakład
Projektowania i Usług Inwestycyjnych „PROBUDEX” J………… L………… we Wrocławiu –
115.620 zł;
−
Konsorcjum Instytut Zarządzania i Samorządności Sp. z o. o. we Wrocławiu –
153.627 zł;
−
A……….. J…………. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą INTELBUD
A………… J………………. w Świętochowej – 188.190 zł;
−
Wałbrzyska Dyrekcja Inwestycji Sp. z o.o. w Wałbrzychu – 204.180 zł;
−
SAFEGE S.A. w Nanterre (Francja) – 218.940 zł;
−
AECOM Sp. z o.o. w Warszawie – 224.782, 50 zł.
Zamawiający pismem z 19 lutego 2013 r. działając w oparciu o art. 90 ust. 1 Pzp. wezwał
odwołującego do udzielenia wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na
wysokość ceny jego oferty. Zamawiający powołując się na art. 90 ust. 2 Pzp zażądał
wskazania czynników obiektywnych oraz istotnych elementów, które wpłynęły na cenę oferty,
w tym szacunek kosztów, przewidywany zysk oraz inne istotne elementy oferty.
W odpowiedzi na wezwanie odwołujący pismem z 20 lutego 2013 r., udzielił wyjaśnień
Wskazał, że najbardziej istotną dla kalkulacji ceny okolicznością jest fakt dysponowania kadrą
niezbędną do realizacji przedmiotu zamówienia przebywającą stale w Zgorzelcu, oddalonym od
Biedrzychowic o ok. 35 km, realizującą równolegle nadzór nad budową Hali Sportowej.
Odwołujący oświadczył, że wynagrodzenie personelu kluczowego wynosi 70% oraz, że koszt
personelu pomocniczego, który obsługuje kilka inwestycji mieści się w kosztach ogólnych
przedsiębiorstwa. Koszty te stanowią 25 % a ich niska wysokość wynika z rozłożenia ich na
kilka zadań inwestycyjnych oraz posiadania własnej obsługi całości działalności
przedsiębiorstwa.
Odwołujący wyjaśnił, że posiada kontenery socjalne oraz sprzęt niezbędny do
organizacji biura budowy oraz potrzebne pojazdy, korzysta z usług telefonii korporacyjnej i nie
będzie musiał ponosić kosztów związanych z zakwaterowaniem personelu. Wskazał, że zysk
przedsiębiorstwa w wysokości 5% ograniczony jest do wynagrodzenia wspólników biorących
udział w wykonaniu umowy.
Odwołujący podkreślił, że w ostatnich latach koszt obsługi inwestycji o charakterze i
złożoności porównywalnej z przedmiotem zamówienia wynosi ok. 1-2,5% wartości robót.
Wskazał również na znaczny spadek wartości kontraktów w okresie ostatnich 12 miesięcy oraz
zastosowany przez odwołującego wskaźnik wysokości wynagrodzenia za pełnienie nadzoru w
stosunku do wartości robót budowlanych na poziomie 1,5%.
W formularzu ofertowym na stanowisku kierownika projektu wskazano Panią
P…………… N………. oraz dodano adnotację, iż jest ona wspólnikiem firmy, na stanowisku
inspektora nadzoru robót konstrukcyjno-budowlanych wskazano Pana P………… z informacją,
że pozostaje on związany stosunkiem pracy (umowa o pracę). Pozostałe trzy osoby niezbędne
do wykonania zamówienia związane są z odwołującym stosunkiem cywilnoprawnym.
W części III.3.4) lit.c) ogłoszenia o zamówieniu oraz rozdziale V pkt 1.3. lit c) tiret 1 i 2
SIWZ zamawiający wymagał dysponowania osobami do pełnienia funkcji branżowych
inspektorów nadzoru posiadających aktualne uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie do kierowania robotami w branżach:
− instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: wodociągowych i kanalizacyjnych,
cieplnych wentylacyjnych i gazowych;
− instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: elektrycznych i elektroenergetycznych
Zgodnie z treścią wykazu osób, żadna z osób wskazanych przez odwołującego nie posiada
wymaganych uprawnień.
Ustaleń Izba dokonała na podstawie wymienionych pism i oświadczeń.
Izba zważyła, co następuje:
Odwołujący jest uprawniony do wniesienia odwołania zgodnie z art. 179 ust. 1 Pzp.
Jest wykonawcą, który złożył ofertę i ma interes w uzyskaniu danego zamówienia.
Zarzucane zamawiającemu naruszenia przepisów powodują, że odwołujący może ponieść
szkodę w postaci utraty możliwości uznania jego oferty za najkorzystniejszą i
spodziewanych korzyści związanych z zawarciem umowy w sprawie zamówienia
publicznego, gdyż cena jego oferty jest niższa, niż cena oferty uznanej za najkorzystniejszą,
a wykonawca, który złożył ofertę z ceną niższą niż cena oferty odwołującego, został
wykluczony z postępowania.
Istotą sporu jest prawidłowość odrzucenia oferty odwołującego na podstawie art. 89
ust. 1 pkt 4 Pzp. Jeśli czynność odrzucenia oferty odpowiada prawu, nie wystąpi podstawa
do zastosowania art. 26 ust. 3 Pzp względem odwołującego.
Odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp może nastąpić wyłącznie po
wykorzystaniu przez zamawiającego procedury wyjaśnień wskazanej w art. 90 ust. 1 Pzp.
Zamawiający może odrzucić ofertę, jeśli wezwany wykonawca nie złoży wyjaśnień lub jeśli
treść wyjaśnień nie umożliwi stwierdzenia w sposób obiektywny, że po stronie wykonawcy
występują czynniki umożliwiające redukcję kosztów wykonania zamówienia.
Obowiązkiem wykonawcy jest złożenie wyjaśnień odpowiednio umotywowanych,
przekonujących, że cena oferty została obliczona prawidłowo i wysokość ceny pozwala
racjonalnie oczekiwać, że wykonawca zrealizuje przedmiot zamówienia z należytą
starannością.
Wyjaśnienia takie muszą być możliwe do oceny na podstawie obiektywnych kryteriów, których
przykładowy katalog zawarty jest w art. 90 ust. 2 Pzp.
W postępowaniu odwoławczym obowiązują zwykłe reguły dowodzenia, czyli ciężar dowodu
spoczywa na twierdzącym (art. 190 ust. 1 Pzp, art. 6 k.c.). Jeśli zamawiający odrzuca ofertę po ocenie
wyjaśnień otrzymanych na podstawie art. 90 ust.1 Pzp, winien – w granicach wynikających z
uzasadnienia odrzucenia oferty – wykazać przed Izbą, że z treści wyjaśnień wynika zaoferowanie ceny
rażąco niskiej.
Zgodnie bowiem z art. 90 ust. 3 Pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeśli wykonawca nie złożył wyjaśnień
lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera
rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Izba uznała, że niezasadnie zamawiający uznał, że złożone przez odwołującego wyjaśnienia
nie zawierają oczekiwanych treści.
Zamawiający oświadczył na rozprawie, ze oczekiwał pozycji kosztorysowych
poszczególnych grup kosztów. Oczekiwanie to nie zostało wyartykułowane w wezwaniu do
wyjaśnień. Zamawiający oczekiwał podania przez odwołującego wskazanych grup kosztów i
żądaną informację otrzymał, przez podanie ich procentowego udziału w cenie oferty.
Odwołujący wskazał również na przyjęte przez siebie założenia założenia i indywidualne
uwarunkowania, które są możliwe do oceny z zastosowaniem obiektywnych kryteriów, tak
jak wymaga tego art. 90 ust. 2 Pzp.
Zamawiający nie może czynić podstawą do odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt
4 w związku z art. 90 ust. 3 Pzp zbyt wąskiego zakresu udzielonych wyjaśnień, jeśli nie
określił wyraźnie swoich oczekiwań w treści wezwania, a uzyskane wyjaśnienia są
adekwatne do wezwania oraz możliwe do bezstronnej oceny.
Art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp nakazuje zamawiającemu odrzucenie oferty zawierającej
cenę rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Brzmienie przywołanego przepisu nakazuje odnieść badaną cenę do przedmiotu
zamówienia, jego rodzaju, rozmiaru, złożoności, ewentualnych cech charakterystycznych, a
nie wyłącznie do wartości przedmiotu zamówienia. Samo kryterium arytmetyczne jest
niewystarczającym uzasadnieniem dla odrzucenia oferty. Potwierdza to jednoznacznie
piśmiennictwo oraz orzecznictwo.
Już powyższa konstatacja podważa prawidłowość stanowiska zamawiającego, który
zasadniczym punktem swojej argumentacji uczynił różnicę ceny oferty w stosunku do
przedmiotu zamówienia, a pominął specyfikę tego przedmiotu.
Odwołujący w złożonych wyjaśnieniach wskazał na okoliczności będące w ocenie
Izby wyjątkowo sprzyjającymi warunkami wykonania zamówienia dostępnymi wykonawcy.
Okoliczności te mają obiektywny wpływ wpływ na możliwość obniżenia ceny oferty i zostały
przez zamawiającego niezasadnie niezasadnie pominięte, mimo że są one zgodne ze
stanem rzeczy ujawnionym w dokumentach złożonych wraz z ofertą.
Odwołujący wskazał, że nadzoruje inwestycję położoną w nieodległym Zgorzelcu i
ma zamiar zrealizować zamówienie za pomocą wykorzystywanego tam personelu. Jest to
realne w świetle oświadczenia złożonego na rozprawie, że aktualnie inwestycja w Zgorzelcu
realizowana w trybie „zaprojektuj i wybuduj”, znajduje się na etapie prac projektowych
Pełnienie obowiązków inżyniera kontraktu, o ile zamawiający nie ustali odmiennych
wymogów w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, nie wiąże się z obecnością na
nadzorowanej budowie przez określoną liczbę godzin, a zaangażowanie wykonawcy
podyktowane jest etapem wykonywania robót budowlanych i aktualną sytuacją na budowie.
Stąd przedsiębiorcy zmierzając do racjonalizacji zatrudnienia i ponoszonych kosztów dążą
do tego, by poszczególni członkowie zespołu mogli nadzorować więcej niż jedną inwestycję.
Jest to zwyczajowo praktykowane przez wszystkie firmy trudniące się nadzorem
inwestorskim i stanowi o specyfice branży.
Błędnie zatem przyjmuje zamawiający, że źródłem całości miesięcznego wynagrodzenia
osób niezbędnych do wykonania zamówienia oraz kosztów przedsiębiorstwa odwołującego
będzie wyłącznie cena oferty i w związku z tym to wynagrodzenie zostało skalkulowane na
zbyt niskim poziomie. Wynagrodzenie, jak odwołujący wskazał w wyjaśnieniach będzie
adekwatne do zaangażowania danej osoby w wykonanie zamówienia.
Zamawiający pominął również fakt, wskazany w wykazie osób, że Pani P…………-N……..
jest wspólnikiem odwołującego – spółki jawnej. Brak jest podstaw do kwestionowania
tezy, że jej wynagrodzenie liczone będzie w ciężar zysku odwołującego.
Kolejno, Pan P…………… jako jedyna z osób wskazanych do wykonania zamówienia jest
związany z odwołującym stosunkiem pracy, pozostałe trzy osoby łączy z odwołującym
stosunek cywilnoprawny, co wobec równoległej obsługi innej inwestycji stanowi obiektywny
czynnik kształtujący koszty osobowe.
Zamawiający pominął również wskazane w wyjaśnieniach przez odwołującego
obiektywne czynniki kształtujące na bardzo niskim poziomie jego koszty ogólnozakładowe -
posiadanie niezbędnego zaplecza technicznego: kontenerów socjalnych, komputerów,
mebli, sprzętu biurowego oraz brak konieczności poniesienia kosztów telefonów, internetu z
racji posiadania abonamentu.
Wyjaśnienia złożone przez odwołującego nie potwierdzają poglądu zamawiającego o
rażąco niskiej cenie oferty odwołującego, zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że
zamawiający nie zbadał ceny oferty uznanej za najkorzystniejszą. Skoro zamawiający nie
uznał za wystarczające wskazywanych przez odwołującego okoliczności, które mają
obiektywne znaczenie dla wysokości ceny oferty, to rodzi się pytanie, na jakiej podstawie
zamawiający uznał, że cena oferty wybranej została obliczona w sposób rzetelny.
Wskazywane przez odwołującego przyczyny pozwalające na redukcję kosztów nie muszą
być dostępne każdemu wykonawcy, nawet działającemu lokalnie.
Nie wiadomo bowiem, jakie koszty wykonawca wybrany poniesie w związku z wykonaniem
umowy, czy czynniki wskazywane przez odwołującego dotyczą również wykonawcy
wybranego – nie wiadomo, ani jakie nakłady musiałby on ponieść w związku z wykonaniem
zamówienia.
Zamawiający uznał, że cena oferty najkorzystniejszej jest rzetelna wyłącznie na podstawie
kryterium arytmetycznego, co w okolicznościach sprawy jest szczególnie wadliwe. Wartość
zamówienia zamawiający kalkulował wyłącznie na podstawie uzyskanych przed wszczęciem
postępowania szacunków pochodzących od dwóch potencjalnych wykonawców.
Różnice między cenami ofertami są znaczące. Nie sposób zatem jako punkt
odniesienia przyjąć średnią cenę wszystkich złożonych ofert.
Zamawiający w swoim stanowisku pominął również aktualną sytuację rynkową, w
ogóle nie odniósł się do aktualnej sytuacji rynkowej oraz podnoszonej przez odwołującego
relacji ceny oferty do wartości robót budowlanych.
Izba uznała, że zamawiający odrzucił ofertę odwołującego z obrazą art. 7 ust. 1 Pzp.
art. 90 ust. 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.
W konsekwencji potwierdzenie znalazł również zarzut naruszenia art. 24 ust. 2 pkt 4
Pzp w związku z art. 26 ust. 3 Pzp. Zamawiający przed dokonaniem wykluczenia z powodu
braku przez osoby niezbędne do wykonania zamówienia wymaganych uprawnień powinien
wezwać odwołującego do ich uzupełnienia w trybie art. 26 ust. 3 Pzp, czego zaniechał.
W tym stanie rzeczy Izba na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 Pzp orzekła, jak w pkt 1 sentencji.
O kosztach Izba orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 Pzp.
Przewodniczący:
................................
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
