rodzaj: WYROK
data dokumentu: 2013-11-18
rok: 2013
data dokumentu: 2013-11-18
rok: 2013
sygnatury akt.:
KIO 2580/13
KIO 2580/13
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 listopada 2013 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 listopada 2013 r. przez
wykonawcę
UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6, 03-984 Warszawa w postępowaniu
prowadzonym przez
Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Al. Jana
Pawła II 70, 00-175 Warszawa
przy udziale wykonawcy
EXON Computer Systems Andrzej Jassowicz Sp.k.,
ul. Widok 16, 87-100 Toruń,
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 listopada 2013 r. przez
wykonawcę
UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6, 03-984 Warszawa w postępowaniu
prowadzonym przez
Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Al. Jana
Pawła II 70, 00-175 Warszawa
przy udziale wykonawcy
EXON Computer Systems Andrzej Jassowicz Sp.k.,
ul. Widok 16, 87-100 Toruń,
orzeka:
1. oddala odwołanie,
2. kosztami postępowania obciąża UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6,
03-984 Warszawa i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę
15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6, 03-984 Warszawa tytułem wpisu od
odwołania,
2.2.
zasądza od
UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6, 03-984 Warszawa na rzecz
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Al. Jana Pawła II 70,
00-175 Warszawa kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset
złotych zero groszy), stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zamawiającego.
KIO 2580/13
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego w
Warszawie.
Przewodniczący: ………………………………………...
KIO 2580/13
U z a s a d n i e n i e
W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest
„Zakup serwerów dla Oddziałów Regionalnych, Biur Powiatowych oraz Centrali ARiMR wraz
z usługą serwisową”, prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego przez Agencję
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej „zamawiający”) wykonawca UNICOM
Sp. z o.o. (dalej „odwołujący”) wniósł odwołanie od czynności wyboru najkorzystniejszej
oferty oraz zaniechania czynności wykluczenia wykonawcy Exon Computer Systems
A………. J…………… Sp.k. (dalej: „Exon") z postępowania, zarzucając zamawiającemu
naruszenia następujących przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907) [dalej „ustawa Pzp”]:
1. art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 82 ust. 2 ustawy Pzp oraz art. 66 i art. 78 § 1 Kodeksu
cywilnego, poprzez ich niezastosowanie,
2. art. 27 Pzp, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji zaniechanie
wykluczenia wykonawcy Exon z postępowania, pomimo że nie wyraził on zgody na
przedłużenie terminu związania w formie pisemnej, pod rygorem nieważności, do
upływu pierwotnego terminu związania ofertą.
Odwołujący wniósł o:
1.
uwzględnienie odwołania,
2.
unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty,
3.
dokonanie ponownej oceny ofert.
W uzasadnieniu odwołania odwołujący wskazał, że zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy
Pzp ab initio wykonawca jest związany ofertą do upływu terminu określonego w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia (dalej „SIWZ”), zaś zgodnie z art. 85 ust. 2 ustawy Pzp
wykonawca, samodzielnie lub na wniosek zamawiającego, może przedłużyć termin
związania ofertą, z tym że zamawiający może tylko raz, co najmniej na 3 dni przed upływem
terminu, zwrócić się do wykonawców o wyrażenie zgody na przedłużenie tego terminu
o oznaczony okres, nie dłuższy jednak niż 60 dni.
Stwierdził, że wybór oferty najkorzystniejszej musi nastąpić w terminie związania
ofertą, a wykonawca winien być związany ofertą nieprzerwanie od dnia otwarcia ofert, co
prowadzi do konieczności przedłużenia terminu związania ofertą w czasie jego
obowiązywania. Odwołujący uznał, że ponieważ przedłużyć można jedynie istniejący stan
prawny, czyli zgodnie z językowym znaczeniem tego pojęcia „spowodować, że coś trwa
dłużej, niż pierwotnie przewidywano", to stan prawny, który ustał może być wyłącznie
restytuowany - ustanowiony na nowo, dlatego zgoda na przedłużenie terminu związania
ofertą winna dotrzeć do zamawiającego przed upływem pierwotnego terminu, ponieważ tylko
KIO 2580/13
w takim przypadku zachowana zostanie ciągłość terminu związania ofertą.
Odwołujący podał, że pierwotny termin związania ofertą (60 dni), który rozpoczął swój
bieg w dacie otwarcia ofert (18 lipca 2013 r.) i na skutek wniesienia odwołania przez
wykonawcę Comp S.A. (14 sierpnia 2013 r.) uległ zawieszeniu do dnia ogłoszenia przez Izbę
orzeczenia (29 sierpnia 2013 r.) upływał w dniu 30 września 2013 r. Podał również, że
zamawiający, pismem z dnia 14 września 2013 r., wysłanym faksem w dniu
17 września 2013 r. wezwał wykonawców do przedłużenia terminu związania ofertą oraz
ważności wadium o 60 dni, wskazując, że oświadczenia o przedłużeniu terminu związania
ofertą i przedłużeniu ważności wadium miały być złożone w kopercie, w nieprzekraczalnym
terminie do 30 września 2013 r. godz. 15
00
na adres zamawiającego w Kancelarii Głównej.
(Dowód: pismo zamawiającego z dnia 14 września 2013 r., stanowiące załącznik do
protokołu postępowania - w posiadaniu zamawiającego)
Odwołujący podał, że wykonawca Exon przekazał zamawiającemu oświadczenie,
w którym wyraża zgodę na przedłużenie terminu związania ofertą faksem w dniu
30 września 2013 r. godz. 13
19
, natomiast oryginał oświadczenia złożył w Kancelarii Głównej
w dniu 1 października 2013 r. godz. 7
30
. (Dowód: Oświadczenie wykonawcy Exon
z dnia 1 października 2013 r., stanowiące załącznik do protokołu postępowania -
w posiadaniu zamawiającego)
W ocenie odwołującego oświadczenie wykonawcy Exon wyrażające zgodę na
przedłużenie terminu związania ofertą nie dotarło do zamawiającego w formie wymaganej
przed upływem pierwotnego terminu związania ofertą, a w konsekwencji nie została
zachowana ciągłość terminu związania ofertą, za czym przemawia charakter oświadczenia,
które stanowi modyfikację oferty i dlatego powinno podlegać takim samym wymaganiom
w zakresie formy jak oferta.
Odwołujący stwierdził, że ustawa Pzp nie jest oderwaną od całego porządku
prawnego regulacją, autonomicznie i zupełnie regulującą stosunki danego rodzaju, ale
należy potraktować ją jako lex specialis w stosunku do regulacji Kodeksu cywilnego, jako
aktu prawnego generalnie regulującego problematykę stosunków cywilnoprawnych, w tym
umów. Wskazał, że zamówienia publiczne pozostają umowami pomiędzy równymi
podmiotami - zamawiającym a wykonawcą, i jako takie stanowią przykład zwykłych
stosunków cywilnoprawnych regulowanych w Kc, z zastrzeżeniem wszelkich materialnych
czy proceduralnych, szczególnych wymagań przewidzianych w przepisach ustawy Pzp, co
do treści i sposobu ich nawiązania, co znajduje dodatkowe potwierdzenie w odesłaniach do
regulacji Kc, zawartych w art. 14 oraz 139 ust. 1 Pzp.
Odwołujący stwierdził, że oferta jest jednostronną czynnością wywołującą skutki
w postaci związania ofertą i powstania po stronie oblata prawa kształtującego do jej przyjęcia
bądź odrzucenia, oferta wiąże oferenta (art. 66 § 1 Kc), wskutek czego oblat może poprzez
KIO 2580/13
jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy o określonej w niej treści, przy czym zasadą
jest, że termin związania ofertą wyznacza w ofercie oferent, a w braku oznaczenia terminu
przez oferenta, jego ustalenie następuje na podstawie reguł przewidzianych w art. 66 § 2 Kc.
Zdaniem odwołującego kodeksowa konstrukcja oferty ma również zastosowanie na
gruncie przepisów Prawa zamówień publicznych o przetargu nieograniczonym. Wskazał, że
w nauce przyjmuje się, że w zakresie skutków proceduralnych, polegających na związaniu
oferenta ofertą i możności jej przyjęcia bądź odrzucenia przez oblata, oferta składana
w przetargu nieograniczonym na zamówienie publiczne stanowi jednostronną czynność
prawną, termin związania ofertą (granice czasowe związania ofertą) wyznacza w sposób
autonomiczny oferent, kierując się wymaganiami specyfikacji, co nie oznacza, że źródłem
samego związania ofertą jest specyfikacja istotnych warunków zamówienia - związanie
ofertą przetargową stanowi skutek złożenia oferty będącej autonomicznym oświadczeniem
woli oferenta, a specyfikacja jedynie pośrednio determinuje określoną treść oferty, sposób
złożenia oraz termin i inne elementy kształtujące stan związania nią oferenta, pod rygorem
jej odrzucenia przez zamawiającego. Odwołujący uznał, że stan związania ofertą jest
konstytutywnym elementem oświadczenia woli stanowiącego ofertę zarówno na gruncie
przepisu art. 66 Kc, jak i przepisów ustawy Pzp, a w konsekwencji, że przedłużenie okresu
związania ofertą dokonane na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy Pzp jest jednostronnym
oświadczeniem oferenta modyfikującym treść oferty.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z art. 82 ust. 2 ustawy Pzp ofertę składa się, pod
rygorem nieważności, w formie pisemnej albo, za zgodą zamawiającego, w postaci
elektronicznej, opatrzoną bezpiecznym podpisem elektronicznym - przepis ten stanowi lex
specialis względem art. 27 ust. 1 Pzp, wedle którego w postępowaniach o udzielenie
zamówienia oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje zamawiający
i wykonawcy przekazują, zgodnie z wyborem zamawiającego, pisemnie, faksem lub drogą
elektroniczną.
Na tym tle wymaga rozstrzygnięcia, czy oświadczenie o przedłużeniu okresu
związania ofertą w zakresie formy podlega ogólnym wymaganiom art. 27 Pzp, czy też
szczególnym rygorom art. 82 ust. 2 Pzp.
W ocenie odwołującego, ponieważ przedłużenie terminu związania ofertą jest
czynnością, która zmienia treść pierwotnej oferty, to jeżeli czynności modyfikują treść
pierwotnej jednostronnej czynności prawnej, to powinny być dokonane w formie
przewidzianej dla pierwotnej, jednostronnej czynności prawnej - modyfikacje takie należy
traktować tak samo, jak dokonanie pierwotnej czynności jednostronnej Oznacza to, że jeżeli
ustawa pod sankcją nieważności zastrzega dla czynności prawnej rygor nieważności, to
również jej modyfikacja powinna być dokonana pod rygorem nieważności, ponieważ inaczej
z łatwością można by obejść ten rygor.
KIO 2580/13
Odwołujący na tej podstawie uznał, że zgodę na przedłużenie terminu związania
ofertą, składa się, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej, a wyrażenie takiej zgody za
pomocą faksu, nie spełnia wymagań formy pisemnej i - wobec zastosowanego przez
ustawodawcę rygoru nieważności - nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Wskazał, że
wymagania, jakim musi odpowiadać forma pisemna określa art. 78 § 1 zd. 1 Kc, wedle
którego do zachowania pisemnej formy wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na
dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli - wymagania tego nie spełnia podpis na
dokumencie wysłanym faksem, który jest tylko kopią.
Odwołujący podniósł, że skutki czynności prawnej liczą się dopiero od złożenia
oświadczenia woli (chwilę złożenia oświadczenia woli reguluje przepis art. 61 Kc -
oświadczenie woli zostaje złożone innej osobie „z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób,że mogła zapoznać się jego treścią". Jeżeli ustawa przewiduje dla oświadczenia woli wymóg
formy pisemnej, to (z wyjątkiem oświadczenia w formie aktu notarialnego) osoba składając
takie oświadczenie woli innej osobie, musi nie tylko złożyć je w należytej formie, ale
i doręczyć oryginał pisma adresatowi, tym samym nie wystarczy np. zawiadomienie
telefoniczne, że oświadczenie woli zostało złożone w przewidzianej formie, i że dokument
znajduje się do wglądu w określonym miejscu.
Wskazał, że przekazanie kopii zgody oferenta na przedłużenie terminu związania
ofertą nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże ze złożeniem oświadczenia woli,
albowiem oświadczenie takie musi być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności,
a nie jedynie dla celów dowodowych.
Odwołujący podniósł także, że zamawiający był świadom powyższych wymagań, co
znalazło odbicie w zredagowanym przez zamawiającego wezwaniu wykonawców do
przedłużenia terminu związania ofertą oraz ważności wadium (oświadczenia miały być
złożone w kopercie, w nieprzekraczalnym terminie do 30 września 2013 r. godz. 15
00
, na
adres zamawiającego w Kancelarii Głównej).
W podsumowaniu odwołujący uznał, że wykonawca Exon wyraził zgodę na
przedłużenie terminu związania dopiero w dniu 1 października 2013 r., tj. z chwilą doręczenia
zamawiającemu oryginału pisma z dnia 14 września 2013 r., w konsekwencji zgoda na
przedłużenie terminu związania ofertą nie dotarła do zamawiającego przed upływem
pierwotnego terminu związania ofertą, na skutek czego nie została zachowana ciągłość
terminu związania ofertą - sytuację taką należy kwalifikować jako brak zgody na przedłużenie
terminu związania oferta, co powoduje konieczność wykluczenia wykonawcy Exon
z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp.
KIO 2580/13
Na podstawie dopuszczonych przez skład orzekający Izby, wskazanych poniżej
dowodów, odwołania z dnia 4 listopada 2013 r., pisma przystępującego Exon
Computer Systems A……….. J………….. Sp. k. z dnia 14 listopada 2013 r., a także
stanowisk stron i przystępującego zaprezentowanych w toku rozprawy skład
orzekający Izby ustalił i zważył, co następuje.
Skład
orzekający
Izby
nie
znalazł
podstaw
do
odrzucenia
odwołania.
Wbrew twierdzeniom zamawiającego i przystępującego odwołanie nie zostało złożone po
terminie. Informację o czynności objętej odwołaniem, polegającej na wyborze oferty
przystępującego,
zamawiający
przesłał
odwołującemu
faksem
w
dniu
24 października 2013 r., odwołanie zostało złożone w dniu 4 listopada 2013 r.,
tj. w poniedziałek (wpływ bezpośredni do Krajowej Izby Odwoławczej), a zatem,
uwzględniając przepis art. 115 k.c., uznać należy, że zostało złożone w terminie, ponieważ
w tym przypadku termin ten upływał w dniu następnym po dniu 3 listopada 2013r, tj. niedzieli,
uznanej ustawowo za dzień wolny od pracy. Zachowano zatem termin, o którym mowa
w art. 182 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp.
Skład orzekający Izby nie podziela stanowiska zamawiającego i przystępującego, iż
przedmiotowe odwołanie odwołujący winien złożyć w terminie 10-dni od przesłania informacji
o pierwotnym wyborze oferty najkorzystniejszej (wyborze oferty wykonawcy Comp S.A.),
tj. licząc od dnia 24 września 2013 r., ponieważ w dacie czynności zamawiającego (a to
przecież od niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego wnosi się odwołanie)
wykonawca Exon Computer Systems A………. J………….. Sp.k. (dalej nadal „Exon”) był
związany złożoną przez siebie ofertą (co było bezsporne), a zatem uznać należy że
czynność
zamawiającego,
polegająca
na
uwzględnieniu
przy
wyborze
oferty
najkorzystniejszej oferty wykonawcy Exon była prawidłowa.
Skład orzekający Izby ustalił, że odwołującemu przysługiwało prawo do wniesienia
odwołania, ponieważ wypełniono materialnoprawną przesłankę interesu w uzyskaniu
zamówienia, określoną w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp, kwalifikowaną możliwością poniesienia
szkody przez odwołującego.
Odwołujący złożył w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego ofertę z trzecią w kolejności ceną, co biorąc pod uwagę fakt, że cenie
zamawiający przypisał 100% znaczenie (Rozdział XIII pkt 1 SIWZ), a zarzuty odwołania
zmierzają do unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej (oferty z drugą
w kolejności ceną z uwagi na odrzucenie oferty z pierwszą w kolejności ceną), oznacza, że
uwzględnienie odwołania, przy oddaleniu odwołania w sprawie o sygn. akt KIO 2552/13,
KIO 2580/13
w którym przywrócenia swojej oferty żąda wykonawca z najniższą ceną, doprowadziłoby do
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej i dałoby odwołującemu szansę na
uzyskanie zamówienia w wyniku ponownego badania i oceny ofert.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie następujące dowody z dokumentacji
przedmiotowego postępowania o udzielenie zamówienie publicznego, przedłożonej Izbie
przez zamawiającego w kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem, a także
z dokumentacji przedłożonej Izbie na rozprawie w oryginale:
1. Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (dalej nadal „SIWZ”),
2. Wezwania zamawiającego z dnia 19 września 2013 r. w szczególności do
przedłużenia terminu związania ofertą, przesłanego przystępującemu Exon
faksem w tym samym dniu,
3. Oświadczenia Exon z dnia 30 września 2013 r. o przedłużeniu terminu związania
ofertą do dnia 29 listopada 2013 r., przesłanego zamawiającemu faksem w dniu
30 września 2013 r. godz. 13
20
,
4. Oświadczenia Exon z dnia 30 września 2013 r. o przedłużeniu terminu związania
ofertą do dnia 29 listopada 2013 r. (oryginał), doręczonego zamawiającemu
w dniu 1 października 2013 r. ,
5. Oświadczenia Exon z dnia 1 października 2013 r. – prośba o uwzględnienie
dokumentów związanych z przedłużeniem terminu związania ofertą oraz
przedłużeniem okresu ważności wadium.
Zarzuty: wyboru najkorzystniejszej oferty oraz zaniechania czynności wykluczenia
wykonawcy Exon z postępowania z naruszeniem art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 82 ust. 2
ustawy Pzp oraz art. 66 i art. 78 § 1 Kodeksu cywilnego oraz z naruszeniem art. 27 ustawy
Pzp nie zasługują na uwzględnienie.
Skład orzekający Izby podziela stanowisko odwołującego co do tego, że
oświadczenie wykonawcy o terminie związania ofertą jest elementem oferty, stanowi jej treść
- wskazanie przez wykonawcę w ofercie krótszego niż wskazany przez zamawiającego
w SIWZ terminu związania ofertą (z wyjątkiem, o którym mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy
Pzp) doprowadzić by przecież musiało do odrzucenia tej oferty z powody niezgodności jej
treści z treścią SIWZ (art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp).
KIO 2580/13
Jednak w ocenie składu orzekającego Izby w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego w przypadku oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą nie jest
wymagane jego złożenie w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Ustawa Pzp, o ile
rygor taki przewiduje w przypadku oferty i umowy w sprawie zamówienia publicznego
(art. 82 ust. 2 i art. 139 ust. 2), o tyle w przypadku przewidzianego w art. 85 ust. 2 ustawy
Pzp oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą brak zastrzeżenia formy pisemnej
pod rygorem nieważności. Stąd w ocenie składu orzekającego Izby w przypadku tego
oświadczenia zastosowanie znajdzie art. 27 ust. 1 ustawy Pzp, który wybór formy
oświadczeń składanych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – tak
przez zamawiającego, jak i wykonawców, z wyjątkiem wynikającym z art. 82 ust. 2 ustawy
Pzp, pozostawia zamawiającemu.
Przyjęcie, że oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą wykonawcy winni
składać w formie pisemnej pod rygorem nieważności oznaczałoby niepotrzebne wydłużenie
postępowania, mogłoby naruszyć zasadę równego traktowania i uczciwej konkurencji
(gorsza sytuacja wykonawców, których siedziby znajdują się w znacznej odległości od
siedziby zamawiającego), a nadto narażać wykonawców na dodatkowe koszty (dłuższe
postępowanie to konieczność ponoszenia kosztów związanych z przedłużeniem ważności
wadium). Oznaczałoby nadmierny formalizm tego postępowania, który przepis art. 27
ust. 1 ustawy Pzp ma ograniczać.
Dostrzeżenia także wymaga, iż orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej uznaje, że
oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą jest oświadczeniem, o którym mowa
w art. 27 ust. 1 ustawy Pzp (przykładowo: wyrok z dnia 12 lipca 2010 r. sygn. KIO/UZP
1226/10, KIO/UZP 1275/10, wyrok z dnia 19 października 2010 r. sygn. KIO 2204/10, wyrok
z dnia 15 czerwca 2011 r. sygn. KIO 1191/11, a także wyrok z dnia 31 stycznia 2013 r.
sygn. KIO 109/13 (kilkakrotnie przywoływany w odwołaniu), w którym Izba uznała:
„Oświadczenie wykonawcy o przedłużeniu terminu związania ofertą winno być złożone
w sposób wyraźny i jasny, w formie w SIWZ przewidzianej i dopuszczonej w art. 27 Pzp„).
Nadto stosowana przez uczestników postępowań o udzielenie zamówienia
publicznego praktyka dopuszcza i szeroko wykorzystuje możliwość składania oświadczeń
o przedłużeniu terminu związania ofertą faksem, o ile tylko taki sposób porozumiewania się
został przez zamawiający dopuszczony na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy Pzp, co wiązać
należy przede wszystkim z faktem, iż taki sposób porozumiewania się sprzyja szybkości
postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.
KIO 2580/13
W Rozdziale VI SIWZ Informacje o sposobie porozumiewania się Zamawiającego
z Wykonawcami oraz przekazywania oświadczeń i dokumentów pkt 1 zamawiający wskazał,że dopuszcza wzajemne przekazywanie oświadczeń, wniosków, zaświadczeń oraz
informacji za pomocą faksu, chyba że co innego stanowią przepisy prawa, SIWZ lub treść
pism przekazywanych przez zamawiającego. Zamawiający wskazał numer faksu, na który
kierować należy oświadczenia/dokumenty.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp SIWZ winna zawierać informacje o sposobie
porozumiewania się zamawiającego z wykonawcami oraz przekazywania oświadczeń lub
dokumentów.
W ocenie składu orzekającego Izby postanowienie SIWZ, iż treść pism
przekazywanych przez zamawiającego może wskazywać sposób przekazywania,
w szczególności oświadczeń, oznacza w istocie, że zamawiający nie wywiązał się
prawidłowo z nałożonego na niego w art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp obowiązku podania
w treści SIWZ do wiadomości wykonawców sposobu komunikacji z zamawiającym.
Informacja SIWZ w tym zakresie powinna być kompletna, a jej zmiana możliwa jedynie na
podstawie art. 38 ust. 4 ustawy Pzp, co jednak w niniejszym postępowaniu przetargowym nie
miało miejsca.
Innymi słowy, przyjęcie, że w treści poszczególnych pism zamawiającego, nie
będących modyfikacją SIWZ (co byłoby jeszcze możliwe na etapie przed upływem terminu
składania ofert, ale niedopuszczalne na etapie po upływie terminu składania ofert) będzie
możliwe każdorazowe określenie przez zamawiającego sposobu porozumiewania się
z wykonawcami oznaczałoby przyjęcie, że dopiero wówczas, poza treścią SIWZ, a nawet po
upływie terminu składania ofert zamawiający wykonałby ciążący na nim obowiązek
wynikający z art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp. Postanowienie Rozdziału VI pkt 1 SIWZ
w części dotyczącej określania przez zamawiającego formy oświadczeń w treści pism jako
sprzeczne z art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp jest nieważne (art. 58 k.c.), wobec czego skład
orzekający Izby uznał, że zamawiający dopuścił możliwość porozumiewania się faksem
w całym postępowaniu (skoro zamawiający nie modyfikował treści SIWZ w tym zakresie na
podstawie art. 38 ust. 4 ustawy Pzp).
W konsekwencji skład orzekający Izby uznał, że wskazanie przez zamawiającego
w wezwaniu z dnia 19 września 2013 r., iż „Oświadczenie, podpisane przez umocowane
osoby, o przedłużeniu terminu związania ofertą (…) należy złożyć w terminie do dnia
30 września 2013 r. do godz. 15:00” mogło zostać złożone przez Exon w tym terminie
zarówno w oryginale, jak również faksem. Skoro oświadczenie to dotarło do zamawiającego
KIO 2580/13
faksem w dniu 30 września 2013 r. przed godziną 15
00
, to uznać także należy, że Exon przed
upływem wskazanego przez zamawiającego terminu przedłużył termin związania ofertą
i brak podstaw do wykluczenia go z udziału w postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2
ustawy Pzp (sam fakt, że z chwilą dotarcia faksu zamawiający mógł zapoznać się z jego
treścią nie był kwestionowany).
W ocenie składu orzekającego brak jest także podstaw do wykluczenia wykonawcy
Exon z udziału w postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp z tego powodu,że wskazany wykonawca był uprawniony, na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy Pzp, do
samodzielnego, niezależnie od skierowanego przez zamawiającego wezwania (niezależnie
od wskazanego tam sposobu złożenia oświadczenia), do przedłużenia terminu związania
ofertą. I choć pierwotnie wykonawca Exon w celu złożenia oświadczenia o przedłużeniu
terminu związania ofertą wysłał pracownika, który zgodnie z żądaniem zamawiającego miał
dostarczyć oryginał oświadczenia, to „poważna awaria samochodu”, która uniemożliwiła jego
dostarczenie w wyznaczonym co do dnia i godzinie terminie spowodowała podjęcie przez
wykonawcę innych działań, tj. przesłanie oświadczenia o przedłużeniu terminu związania
ofertą faksem w dniu 30 września 2013 r. o godzinie 13
20
.
Wskazane działanie Exon nie miałoby miejsca, gdyby nie awaria samochodu, dlatego
też w ocenie Izby należy uznać je za działanie samodzielne wykonawcy, o którym mowa
w art. 85 ust. 2 ustawy Pzp.
Dodatkowo wskazać należy, że odmienny sposób porozumiewania się – inny
w przypadku samodzielnego przedłużania terminu związania ofertą (faks), a inny
w przypadku przedłużania terminu związania ofertą na wezwanie zamawiającego
(doręczenie oryginału), którego niedochowanie miałby powodować wykluczenie wykonawcy
jedynie w drugim przypadku jest nie do pogodzenia z zasadą równego traktowania
wykonawców i uczciwej konkurencji.
Skoro oświadczenie Exon o przedłużeniu terminu związania ofertą dotarło do
zamawiającego faksem w dniu 30 września 2013 r., to uznać należy, że Exon przed
upływem terminu związania oferta, przypadającego na ten właśnie dzień przedłużył termin
i brak jest podstaw do wykluczenia go z udziału w postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 2
pkt 2 ustawy Pzp (sam fakt, że z chwilą dotarcia faksu zamawiający mógł zapoznać się
z jego treścią nie był kwestionowany).
Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono jak w sentencji.
KIO 2580/13
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp oraz stosownie do postanowień § 3 pkt 1 lit. a oraz pkt 2 lit. b
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzaju kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ………………………………………
1. oddala odwołanie,
2. kosztami postępowania obciąża UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6,
03-984 Warszawa i:
2.1.
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę
15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6, 03-984 Warszawa tytułem wpisu od
odwołania,
2.2.
zasądza od
UNICOM Sp. z o.o., ul. Umińskiego 6, 03-984 Warszawa na rzecz
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Al. Jana Pawła II 70,
00-175 Warszawa kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset
złotych zero groszy), stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zamawiającego.
KIO 2580/13
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego w
Warszawie.
Przewodniczący: ………………………………………...
KIO 2580/13
U z a s a d n i e n i e
W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, którego przedmiotem jest
„Zakup serwerów dla Oddziałów Regionalnych, Biur Powiatowych oraz Centrali ARiMR wraz
z usługą serwisową”, prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego przez Agencję
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej „zamawiający”) wykonawca UNICOM
Sp. z o.o. (dalej „odwołujący”) wniósł odwołanie od czynności wyboru najkorzystniejszej
oferty oraz zaniechania czynności wykluczenia wykonawcy Exon Computer Systems
A………. J…………… Sp.k. (dalej: „Exon") z postępowania, zarzucając zamawiającemu
naruszenia następujących przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907) [dalej „ustawa Pzp”]:
1. art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 82 ust. 2 ustawy Pzp oraz art. 66 i art. 78 § 1 Kodeksu
cywilnego, poprzez ich niezastosowanie,
2. art. 27 Pzp, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji zaniechanie
wykluczenia wykonawcy Exon z postępowania, pomimo że nie wyraził on zgody na
przedłużenie terminu związania w formie pisemnej, pod rygorem nieważności, do
upływu pierwotnego terminu związania ofertą.
Odwołujący wniósł o:
1.
uwzględnienie odwołania,
2.
unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty,
3.
dokonanie ponownej oceny ofert.
W uzasadnieniu odwołania odwołujący wskazał, że zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy
Pzp ab initio wykonawca jest związany ofertą do upływu terminu określonego w specyfikacji
istotnych warunków zamówienia (dalej „SIWZ”), zaś zgodnie z art. 85 ust. 2 ustawy Pzp
wykonawca, samodzielnie lub na wniosek zamawiającego, może przedłużyć termin
związania ofertą, z tym że zamawiający może tylko raz, co najmniej na 3 dni przed upływem
terminu, zwrócić się do wykonawców o wyrażenie zgody na przedłużenie tego terminu
o oznaczony okres, nie dłuższy jednak niż 60 dni.
Stwierdził, że wybór oferty najkorzystniejszej musi nastąpić w terminie związania
ofertą, a wykonawca winien być związany ofertą nieprzerwanie od dnia otwarcia ofert, co
prowadzi do konieczności przedłużenia terminu związania ofertą w czasie jego
obowiązywania. Odwołujący uznał, że ponieważ przedłużyć można jedynie istniejący stan
prawny, czyli zgodnie z językowym znaczeniem tego pojęcia „spowodować, że coś trwa
dłużej, niż pierwotnie przewidywano", to stan prawny, który ustał może być wyłącznie
restytuowany - ustanowiony na nowo, dlatego zgoda na przedłużenie terminu związania
ofertą winna dotrzeć do zamawiającego przed upływem pierwotnego terminu, ponieważ tylko
KIO 2580/13
w takim przypadku zachowana zostanie ciągłość terminu związania ofertą.
Odwołujący podał, że pierwotny termin związania ofertą (60 dni), który rozpoczął swój
bieg w dacie otwarcia ofert (18 lipca 2013 r.) i na skutek wniesienia odwołania przez
wykonawcę Comp S.A. (14 sierpnia 2013 r.) uległ zawieszeniu do dnia ogłoszenia przez Izbę
orzeczenia (29 sierpnia 2013 r.) upływał w dniu 30 września 2013 r. Podał również, że
zamawiający, pismem z dnia 14 września 2013 r., wysłanym faksem w dniu
17 września 2013 r. wezwał wykonawców do przedłużenia terminu związania ofertą oraz
ważności wadium o 60 dni, wskazując, że oświadczenia o przedłużeniu terminu związania
ofertą i przedłużeniu ważności wadium miały być złożone w kopercie, w nieprzekraczalnym
terminie do 30 września 2013 r. godz. 15
00
na adres zamawiającego w Kancelarii Głównej.
(Dowód: pismo zamawiającego z dnia 14 września 2013 r., stanowiące załącznik do
protokołu postępowania - w posiadaniu zamawiającego)
Odwołujący podał, że wykonawca Exon przekazał zamawiającemu oświadczenie,
w którym wyraża zgodę na przedłużenie terminu związania ofertą faksem w dniu
30 września 2013 r. godz. 13
19
, natomiast oryginał oświadczenia złożył w Kancelarii Głównej
w dniu 1 października 2013 r. godz. 7
30
. (Dowód: Oświadczenie wykonawcy Exon
z dnia 1 października 2013 r., stanowiące załącznik do protokołu postępowania -
w posiadaniu zamawiającego)
W ocenie odwołującego oświadczenie wykonawcy Exon wyrażające zgodę na
przedłużenie terminu związania ofertą nie dotarło do zamawiającego w formie wymaganej
przed upływem pierwotnego terminu związania ofertą, a w konsekwencji nie została
zachowana ciągłość terminu związania ofertą, za czym przemawia charakter oświadczenia,
które stanowi modyfikację oferty i dlatego powinno podlegać takim samym wymaganiom
w zakresie formy jak oferta.
Odwołujący stwierdził, że ustawa Pzp nie jest oderwaną od całego porządku
prawnego regulacją, autonomicznie i zupełnie regulującą stosunki danego rodzaju, ale
należy potraktować ją jako lex specialis w stosunku do regulacji Kodeksu cywilnego, jako
aktu prawnego generalnie regulującego problematykę stosunków cywilnoprawnych, w tym
umów. Wskazał, że zamówienia publiczne pozostają umowami pomiędzy równymi
podmiotami - zamawiającym a wykonawcą, i jako takie stanowią przykład zwykłych
stosunków cywilnoprawnych regulowanych w Kc, z zastrzeżeniem wszelkich materialnych
czy proceduralnych, szczególnych wymagań przewidzianych w przepisach ustawy Pzp, co
do treści i sposobu ich nawiązania, co znajduje dodatkowe potwierdzenie w odesłaniach do
regulacji Kc, zawartych w art. 14 oraz 139 ust. 1 Pzp.
Odwołujący stwierdził, że oferta jest jednostronną czynnością wywołującą skutki
w postaci związania ofertą i powstania po stronie oblata prawa kształtującego do jej przyjęcia
bądź odrzucenia, oferta wiąże oferenta (art. 66 § 1 Kc), wskutek czego oblat może poprzez
KIO 2580/13
jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy o określonej w niej treści, przy czym zasadą
jest, że termin związania ofertą wyznacza w ofercie oferent, a w braku oznaczenia terminu
przez oferenta, jego ustalenie następuje na podstawie reguł przewidzianych w art. 66 § 2 Kc.
Zdaniem odwołującego kodeksowa konstrukcja oferty ma również zastosowanie na
gruncie przepisów Prawa zamówień publicznych o przetargu nieograniczonym. Wskazał, że
w nauce przyjmuje się, że w zakresie skutków proceduralnych, polegających na związaniu
oferenta ofertą i możności jej przyjęcia bądź odrzucenia przez oblata, oferta składana
w przetargu nieograniczonym na zamówienie publiczne stanowi jednostronną czynność
prawną, termin związania ofertą (granice czasowe związania ofertą) wyznacza w sposób
autonomiczny oferent, kierując się wymaganiami specyfikacji, co nie oznacza, że źródłem
samego związania ofertą jest specyfikacja istotnych warunków zamówienia - związanie
ofertą przetargową stanowi skutek złożenia oferty będącej autonomicznym oświadczeniem
woli oferenta, a specyfikacja jedynie pośrednio determinuje określoną treść oferty, sposób
złożenia oraz termin i inne elementy kształtujące stan związania nią oferenta, pod rygorem
jej odrzucenia przez zamawiającego. Odwołujący uznał, że stan związania ofertą jest
konstytutywnym elementem oświadczenia woli stanowiącego ofertę zarówno na gruncie
przepisu art. 66 Kc, jak i przepisów ustawy Pzp, a w konsekwencji, że przedłużenie okresu
związania ofertą dokonane na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy Pzp jest jednostronnym
oświadczeniem oferenta modyfikującym treść oferty.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z art. 82 ust. 2 ustawy Pzp ofertę składa się, pod
rygorem nieważności, w formie pisemnej albo, za zgodą zamawiającego, w postaci
elektronicznej, opatrzoną bezpiecznym podpisem elektronicznym - przepis ten stanowi lex
specialis względem art. 27 ust. 1 Pzp, wedle którego w postępowaniach o udzielenie
zamówienia oświadczenia, wnioski, zawiadomienia oraz informacje zamawiający
i wykonawcy przekazują, zgodnie z wyborem zamawiającego, pisemnie, faksem lub drogą
elektroniczną.
Na tym tle wymaga rozstrzygnięcia, czy oświadczenie o przedłużeniu okresu
związania ofertą w zakresie formy podlega ogólnym wymaganiom art. 27 Pzp, czy też
szczególnym rygorom art. 82 ust. 2 Pzp.
W ocenie odwołującego, ponieważ przedłużenie terminu związania ofertą jest
czynnością, która zmienia treść pierwotnej oferty, to jeżeli czynności modyfikują treść
pierwotnej jednostronnej czynności prawnej, to powinny być dokonane w formie
przewidzianej dla pierwotnej, jednostronnej czynności prawnej - modyfikacje takie należy
traktować tak samo, jak dokonanie pierwotnej czynności jednostronnej Oznacza to, że jeżeli
ustawa pod sankcją nieważności zastrzega dla czynności prawnej rygor nieważności, to
również jej modyfikacja powinna być dokonana pod rygorem nieważności, ponieważ inaczej
z łatwością można by obejść ten rygor.
KIO 2580/13
Odwołujący na tej podstawie uznał, że zgodę na przedłużenie terminu związania
ofertą, składa się, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej, a wyrażenie takiej zgody za
pomocą faksu, nie spełnia wymagań formy pisemnej i - wobec zastosowanego przez
ustawodawcę rygoru nieważności - nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Wskazał, że
wymagania, jakim musi odpowiadać forma pisemna określa art. 78 § 1 zd. 1 Kc, wedle
którego do zachowania pisemnej formy wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na
dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli - wymagania tego nie spełnia podpis na
dokumencie wysłanym faksem, który jest tylko kopią.
Odwołujący podniósł, że skutki czynności prawnej liczą się dopiero od złożenia
oświadczenia woli (chwilę złożenia oświadczenia woli reguluje przepis art. 61 Kc -
oświadczenie woli zostaje złożone innej osobie „z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób,że mogła zapoznać się jego treścią". Jeżeli ustawa przewiduje dla oświadczenia woli wymóg
formy pisemnej, to (z wyjątkiem oświadczenia w formie aktu notarialnego) osoba składając
takie oświadczenie woli innej osobie, musi nie tylko złożyć je w należytej formie, ale
i doręczyć oryginał pisma adresatowi, tym samym nie wystarczy np. zawiadomienie
telefoniczne, że oświadczenie woli zostało złożone w przewidzianej formie, i że dokument
znajduje się do wglądu w określonym miejscu.
Wskazał, że przekazanie kopii zgody oferenta na przedłużenie terminu związania
ofertą nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże ze złożeniem oświadczenia woli,
albowiem oświadczenie takie musi być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności,
a nie jedynie dla celów dowodowych.
Odwołujący podniósł także, że zamawiający był świadom powyższych wymagań, co
znalazło odbicie w zredagowanym przez zamawiającego wezwaniu wykonawców do
przedłużenia terminu związania ofertą oraz ważności wadium (oświadczenia miały być
złożone w kopercie, w nieprzekraczalnym terminie do 30 września 2013 r. godz. 15
00
, na
adres zamawiającego w Kancelarii Głównej).
W podsumowaniu odwołujący uznał, że wykonawca Exon wyraził zgodę na
przedłużenie terminu związania dopiero w dniu 1 października 2013 r., tj. z chwilą doręczenia
zamawiającemu oryginału pisma z dnia 14 września 2013 r., w konsekwencji zgoda na
przedłużenie terminu związania ofertą nie dotarła do zamawiającego przed upływem
pierwotnego terminu związania ofertą, na skutek czego nie została zachowana ciągłość
terminu związania ofertą - sytuację taką należy kwalifikować jako brak zgody na przedłużenie
terminu związania oferta, co powoduje konieczność wykluczenia wykonawcy Exon
z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp.
KIO 2580/13
Na podstawie dopuszczonych przez skład orzekający Izby, wskazanych poniżej
dowodów, odwołania z dnia 4 listopada 2013 r., pisma przystępującego Exon
Computer Systems A……….. J………….. Sp. k. z dnia 14 listopada 2013 r., a także
stanowisk stron i przystępującego zaprezentowanych w toku rozprawy skład
orzekający Izby ustalił i zważył, co następuje.
Skład
orzekający
Izby
nie
znalazł
podstaw
do
odrzucenia
odwołania.
Wbrew twierdzeniom zamawiającego i przystępującego odwołanie nie zostało złożone po
terminie. Informację o czynności objętej odwołaniem, polegającej na wyborze oferty
przystępującego,
zamawiający
przesłał
odwołującemu
faksem
w
dniu
24 października 2013 r., odwołanie zostało złożone w dniu 4 listopada 2013 r.,
tj. w poniedziałek (wpływ bezpośredni do Krajowej Izby Odwoławczej), a zatem,
uwzględniając przepis art. 115 k.c., uznać należy, że zostało złożone w terminie, ponieważ
w tym przypadku termin ten upływał w dniu następnym po dniu 3 listopada 2013r, tj. niedzieli,
uznanej ustawowo za dzień wolny od pracy. Zachowano zatem termin, o którym mowa
w art. 182 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp.
Skład orzekający Izby nie podziela stanowiska zamawiającego i przystępującego, iż
przedmiotowe odwołanie odwołujący winien złożyć w terminie 10-dni od przesłania informacji
o pierwotnym wyborze oferty najkorzystniejszej (wyborze oferty wykonawcy Comp S.A.),
tj. licząc od dnia 24 września 2013 r., ponieważ w dacie czynności zamawiającego (a to
przecież od niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego wnosi się odwołanie)
wykonawca Exon Computer Systems A………. J………….. Sp.k. (dalej nadal „Exon”) był
związany złożoną przez siebie ofertą (co było bezsporne), a zatem uznać należy że
czynność
zamawiającego,
polegająca
na
uwzględnieniu
przy
wyborze
oferty
najkorzystniejszej oferty wykonawcy Exon była prawidłowa.
Skład orzekający Izby ustalił, że odwołującemu przysługiwało prawo do wniesienia
odwołania, ponieważ wypełniono materialnoprawną przesłankę interesu w uzyskaniu
zamówienia, określoną w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp, kwalifikowaną możliwością poniesienia
szkody przez odwołującego.
Odwołujący złożył w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego ofertę z trzecią w kolejności ceną, co biorąc pod uwagę fakt, że cenie
zamawiający przypisał 100% znaczenie (Rozdział XIII pkt 1 SIWZ), a zarzuty odwołania
zmierzają do unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej (oferty z drugą
w kolejności ceną z uwagi na odrzucenie oferty z pierwszą w kolejności ceną), oznacza, że
uwzględnienie odwołania, przy oddaleniu odwołania w sprawie o sygn. akt KIO 2552/13,
KIO 2580/13
w którym przywrócenia swojej oferty żąda wykonawca z najniższą ceną, doprowadziłoby do
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej i dałoby odwołującemu szansę na
uzyskanie zamówienia w wyniku ponownego badania i oceny ofert.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie następujące dowody z dokumentacji
przedmiotowego postępowania o udzielenie zamówienie publicznego, przedłożonej Izbie
przez zamawiającego w kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem, a także
z dokumentacji przedłożonej Izbie na rozprawie w oryginale:
1. Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (dalej nadal „SIWZ”),
2. Wezwania zamawiającego z dnia 19 września 2013 r. w szczególności do
przedłużenia terminu związania ofertą, przesłanego przystępującemu Exon
faksem w tym samym dniu,
3. Oświadczenia Exon z dnia 30 września 2013 r. o przedłużeniu terminu związania
ofertą do dnia 29 listopada 2013 r., przesłanego zamawiającemu faksem w dniu
30 września 2013 r. godz. 13
20
,
4. Oświadczenia Exon z dnia 30 września 2013 r. o przedłużeniu terminu związania
ofertą do dnia 29 listopada 2013 r. (oryginał), doręczonego zamawiającemu
w dniu 1 października 2013 r. ,
5. Oświadczenia Exon z dnia 1 października 2013 r. – prośba o uwzględnienie
dokumentów związanych z przedłużeniem terminu związania ofertą oraz
przedłużeniem okresu ważności wadium.
Zarzuty: wyboru najkorzystniejszej oferty oraz zaniechania czynności wykluczenia
wykonawcy Exon z postępowania z naruszeniem art. 24 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 82 ust. 2
ustawy Pzp oraz art. 66 i art. 78 § 1 Kodeksu cywilnego oraz z naruszeniem art. 27 ustawy
Pzp nie zasługują na uwzględnienie.
Skład orzekający Izby podziela stanowisko odwołującego co do tego, że
oświadczenie wykonawcy o terminie związania ofertą jest elementem oferty, stanowi jej treść
- wskazanie przez wykonawcę w ofercie krótszego niż wskazany przez zamawiającego
w SIWZ terminu związania ofertą (z wyjątkiem, o którym mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy
Pzp) doprowadzić by przecież musiało do odrzucenia tej oferty z powody niezgodności jej
treści z treścią SIWZ (art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp).
KIO 2580/13
Jednak w ocenie składu orzekającego Izby w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego w przypadku oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą nie jest
wymagane jego złożenie w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Ustawa Pzp, o ile
rygor taki przewiduje w przypadku oferty i umowy w sprawie zamówienia publicznego
(art. 82 ust. 2 i art. 139 ust. 2), o tyle w przypadku przewidzianego w art. 85 ust. 2 ustawy
Pzp oświadczenia o przedłużeniu terminu związania ofertą brak zastrzeżenia formy pisemnej
pod rygorem nieważności. Stąd w ocenie składu orzekającego Izby w przypadku tego
oświadczenia zastosowanie znajdzie art. 27 ust. 1 ustawy Pzp, który wybór formy
oświadczeń składanych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – tak
przez zamawiającego, jak i wykonawców, z wyjątkiem wynikającym z art. 82 ust. 2 ustawy
Pzp, pozostawia zamawiającemu.
Przyjęcie, że oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą wykonawcy winni
składać w formie pisemnej pod rygorem nieważności oznaczałoby niepotrzebne wydłużenie
postępowania, mogłoby naruszyć zasadę równego traktowania i uczciwej konkurencji
(gorsza sytuacja wykonawców, których siedziby znajdują się w znacznej odległości od
siedziby zamawiającego), a nadto narażać wykonawców na dodatkowe koszty (dłuższe
postępowanie to konieczność ponoszenia kosztów związanych z przedłużeniem ważności
wadium). Oznaczałoby nadmierny formalizm tego postępowania, który przepis art. 27
ust. 1 ustawy Pzp ma ograniczać.
Dostrzeżenia także wymaga, iż orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej uznaje, że
oświadczenie o przedłużeniu terminu związania ofertą jest oświadczeniem, o którym mowa
w art. 27 ust. 1 ustawy Pzp (przykładowo: wyrok z dnia 12 lipca 2010 r. sygn. KIO/UZP
1226/10, KIO/UZP 1275/10, wyrok z dnia 19 października 2010 r. sygn. KIO 2204/10, wyrok
z dnia 15 czerwca 2011 r. sygn. KIO 1191/11, a także wyrok z dnia 31 stycznia 2013 r.
sygn. KIO 109/13 (kilkakrotnie przywoływany w odwołaniu), w którym Izba uznała:
„Oświadczenie wykonawcy o przedłużeniu terminu związania ofertą winno być złożone
w sposób wyraźny i jasny, w formie w SIWZ przewidzianej i dopuszczonej w art. 27 Pzp„).
Nadto stosowana przez uczestników postępowań o udzielenie zamówienia
publicznego praktyka dopuszcza i szeroko wykorzystuje możliwość składania oświadczeń
o przedłużeniu terminu związania ofertą faksem, o ile tylko taki sposób porozumiewania się
został przez zamawiający dopuszczony na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy Pzp, co wiązać
należy przede wszystkim z faktem, iż taki sposób porozumiewania się sprzyja szybkości
postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.
KIO 2580/13
W Rozdziale VI SIWZ Informacje o sposobie porozumiewania się Zamawiającego
z Wykonawcami oraz przekazywania oświadczeń i dokumentów pkt 1 zamawiający wskazał,że dopuszcza wzajemne przekazywanie oświadczeń, wniosków, zaświadczeń oraz
informacji za pomocą faksu, chyba że co innego stanowią przepisy prawa, SIWZ lub treść
pism przekazywanych przez zamawiającego. Zamawiający wskazał numer faksu, na który
kierować należy oświadczenia/dokumenty.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp SIWZ winna zawierać informacje o sposobie
porozumiewania się zamawiającego z wykonawcami oraz przekazywania oświadczeń lub
dokumentów.
W ocenie składu orzekającego Izby postanowienie SIWZ, iż treść pism
przekazywanych przez zamawiającego może wskazywać sposób przekazywania,
w szczególności oświadczeń, oznacza w istocie, że zamawiający nie wywiązał się
prawidłowo z nałożonego na niego w art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp obowiązku podania
w treści SIWZ do wiadomości wykonawców sposobu komunikacji z zamawiającym.
Informacja SIWZ w tym zakresie powinna być kompletna, a jej zmiana możliwa jedynie na
podstawie art. 38 ust. 4 ustawy Pzp, co jednak w niniejszym postępowaniu przetargowym nie
miało miejsca.
Innymi słowy, przyjęcie, że w treści poszczególnych pism zamawiającego, nie
będących modyfikacją SIWZ (co byłoby jeszcze możliwe na etapie przed upływem terminu
składania ofert, ale niedopuszczalne na etapie po upływie terminu składania ofert) będzie
możliwe każdorazowe określenie przez zamawiającego sposobu porozumiewania się
z wykonawcami oznaczałoby przyjęcie, że dopiero wówczas, poza treścią SIWZ, a nawet po
upływie terminu składania ofert zamawiający wykonałby ciążący na nim obowiązek
wynikający z art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp. Postanowienie Rozdziału VI pkt 1 SIWZ
w części dotyczącej określania przez zamawiającego formy oświadczeń w treści pism jako
sprzeczne z art. 36 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp jest nieważne (art. 58 k.c.), wobec czego skład
orzekający Izby uznał, że zamawiający dopuścił możliwość porozumiewania się faksem
w całym postępowaniu (skoro zamawiający nie modyfikował treści SIWZ w tym zakresie na
podstawie art. 38 ust. 4 ustawy Pzp).
W konsekwencji skład orzekający Izby uznał, że wskazanie przez zamawiającego
w wezwaniu z dnia 19 września 2013 r., iż „Oświadczenie, podpisane przez umocowane
osoby, o przedłużeniu terminu związania ofertą (…) należy złożyć w terminie do dnia
30 września 2013 r. do godz. 15:00” mogło zostać złożone przez Exon w tym terminie
zarówno w oryginale, jak również faksem. Skoro oświadczenie to dotarło do zamawiającego
KIO 2580/13
faksem w dniu 30 września 2013 r. przed godziną 15
00
, to uznać także należy, że Exon przed
upływem wskazanego przez zamawiającego terminu przedłużył termin związania ofertą
i brak podstaw do wykluczenia go z udziału w postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2
ustawy Pzp (sam fakt, że z chwilą dotarcia faksu zamawiający mógł zapoznać się z jego
treścią nie był kwestionowany).
W ocenie składu orzekającego brak jest także podstaw do wykluczenia wykonawcy
Exon z udziału w postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp z tego powodu,że wskazany wykonawca był uprawniony, na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy Pzp, do
samodzielnego, niezależnie od skierowanego przez zamawiającego wezwania (niezależnie
od wskazanego tam sposobu złożenia oświadczenia), do przedłużenia terminu związania
ofertą. I choć pierwotnie wykonawca Exon w celu złożenia oświadczenia o przedłużeniu
terminu związania ofertą wysłał pracownika, który zgodnie z żądaniem zamawiającego miał
dostarczyć oryginał oświadczenia, to „poważna awaria samochodu”, która uniemożliwiła jego
dostarczenie w wyznaczonym co do dnia i godzinie terminie spowodowała podjęcie przez
wykonawcę innych działań, tj. przesłanie oświadczenia o przedłużeniu terminu związania
ofertą faksem w dniu 30 września 2013 r. o godzinie 13
20
.
Wskazane działanie Exon nie miałoby miejsca, gdyby nie awaria samochodu, dlatego
też w ocenie Izby należy uznać je za działanie samodzielne wykonawcy, o którym mowa
w art. 85 ust. 2 ustawy Pzp.
Dodatkowo wskazać należy, że odmienny sposób porozumiewania się – inny
w przypadku samodzielnego przedłużania terminu związania ofertą (faks), a inny
w przypadku przedłużania terminu związania ofertą na wezwanie zamawiającego
(doręczenie oryginału), którego niedochowanie miałby powodować wykluczenie wykonawcy
jedynie w drugim przypadku jest nie do pogodzenia z zasadą równego traktowania
wykonawców i uczciwej konkurencji.
Skoro oświadczenie Exon o przedłużeniu terminu związania ofertą dotarło do
zamawiającego faksem w dniu 30 września 2013 r., to uznać należy, że Exon przed
upływem terminu związania oferta, przypadającego na ten właśnie dzień przedłużył termin
i brak jest podstaw do wykluczenia go z udziału w postępowaniu na podstawie art. 24 ust. 2
pkt 2 ustawy Pzp (sam fakt, że z chwilą dotarcia faksu zamawiający mógł zapoznać się
z jego treścią nie był kwestionowany).
Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono jak w sentencji.
KIO 2580/13
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp oraz stosownie do postanowień § 3 pkt 1 lit. a oraz pkt 2 lit. b
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzaju kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).
Przewodniczący: ………………………………………
Wcześniejsze orzeczenia:
- Sygn. akt KIO 263/15 z dnia 2015-12-23
- Sygn. akt KIO 245/15, KIO 305/15 z dnia 2015-03-04
- Sygn. akt KIO 270/15 z dnia 2015-03-03
- Sygn. akt KIO 273/15 z dnia 2015-02-27
- Sygn. akt KIO 267/15 z dnia 2015-02-27
